ՇԱՏԵՐԸ Երրորդությունը համարում են «քրիստոնեության հիմնական ուսմունքներից մեկը»։ Այս ուսմունքի համաձայն՝ Հայրը, Որդին և սուրբ ոգին մեկ են՝ մեկ Աստված։ Կարդինալ Ջոն Օ’կոները Երրորդության մասին նշում է. «Այս ուսմունքը անբացատրելի մի առեղծված է, որը դեռևս չենք կարողացել հասկանալ»։ Ինչո՞ւ է Երրորդությունը մարդկանց համար դժվարըմբռնելի մի ուսմունք։

Աստվածաշնչային մի բացատրական բառարանում նշվում է պատճառներից մեկը. «Երրորդությունը աստվածաշնչային ուսմունք չէ, քանի որ Աստծու Խոսքում չկան դրան թիկունք կանգնող համարներ»։ Հետևաբար, Երրորդության կողմնակիցները աղավաղել են սուրբգրային համարները, որպեսզի ինչ–որ կերպ հիմնավորեն իրենց ուսմունքը (The Illustrated Bible Dictionary)։

Որպես Երրորդությանը թիկունք կանգնող սուրբգրային համար՝ հաճախ մեջբերվում է Հովհաննես 1։1–ը։ «Արարատ» թարգմանության մեջ այս համարը գրված է այսպես. «Սկզբից էր Բանը, եւ Բանը Աստծու մօտ էր (հունարեն՝ թոն թեո՛ն), եւ Բանը Աստուած էր (թեո՛ս)»։ Այս համարում հունարեն թեո՛ս (աստված) գոյականի երկու ձև է գործածված։ Առաջինին նախորդում է թոն հոդը, որը հունարենում որոշիչ հոդ է, ինչն էլ ցույց է տալիս, որ թեո՛նը Ամենակարող Աստվածն է։ Երկրորդ դեպքում, սակայն, թեո՛սը չունի որոշիչ հոդ։ Արդյո՞ք այն սխալմամբ բաց է թողնվել։

Հովհաննեսի Ավետարանը գրվել է կոյնե հունարենով, որում որոշիչ հոդի գործածության կոնկրետ կանոններ կան։ Աստվածաշնչագետ Ռոբերթսոնը նշում է, որ եթե ենթական և անվանական ստորոգյալը ունեն հոդեր, «երկուսն  էլ որոշյալ են, նույնն են և համահավասար»։ Որպես օրինակ՝ նա մեջբերում է Մատթեոս 13։38–ը, որտեղ գրված է. «Արտը [հունարեն՝ օ ագրո՛ս] աշխարհն է [հունարեն՝ օ կո՛սմոս]»։ Փաստորեն, քերականության համաձայն՝ աշխարհը արտն է։

Իսկ ի՞նչ կարող ենք ասել, երբ նախադասության կառուցվածքն այնպիսին է, որ ենթական ունի որոշիչ հոդ, իսկ անվանական ստորոգյալը՝ ոչ։ Հովհաննես 1։1–ում գրված նախադասությունը այդպիսի կառուցվածք ունի։ Աստվածաշնչագետ Ջեյմս Ալեն Հյուվետը, մեջբերելով այս համարը, նշում է. «Եթե նախադասությունն ունի այսպիսի կառուցվածք, ապա ենթական ու անվանական ստորոգյալը նույնը չեն, որոշյալ չեն ու համահավասար չեն»։

Հյուվետը այս միտքը մի ուրիշ օրինակով է բացատրում՝ մեջբերելով 1 Հովհաննես 1։5–ը. «Աստված լույս է»։ Հունարենում «Աստվածը» օ թեո՛ս բառն է և ունի որոշյալ հոդ։ Բայց «լույս» բառը (հունարեն՝ ֆոս) չունի։ Հյուվետը նշում է. «Աստծու մասին կարելի ասել, որ լույս է, սակայն հակառակը չենք կարող ասել՝ լույսը Աստված է»։ Նման օրինակներ են Հովհաննես 4։24–ը՝ «Աստված Ոգի է» և 1 Հովհաննես 4։16–ը՝ «Աստված սեր է»։ Այս երկու համարներում էլ ենթականերն ունեն որոշյալ հոդեր, իսկ անվանական ստորոգյալները՝ «Ոգի է», «սեր է», չունեն։ Ուստի ենթականերն ու ստորոգյալները համահավասար չեն։ Չենք կարող ասել, որ «Ոգին Աստված է» կամ «սերը Աստված է»։

Շատ հունագետներ և թարգմանիչներ ընդունում են, որ Հովհաննես 1։1–ում ոչ թե նշվում է՝ ով է «Խոսքը», այլ հստակ ասվում է, թե ինչպիսին է «Խոսքը»։ Աստվածաշնչագետ Ուիլյամ Բարկլին ասում է. «Քանի որ Հովհաննես առաքյալը թեո՛ս բառից առաջ որոշիչ հոդ չի դրել, ուրեմն այն նկարագրություն է....։ Հովհաննեսը այս համարում Խոսքին չի նույնացնում Աստծու հետ։ Պարզ ասած՝ նա չի ասում, որ Հիսուսն Աստված է»։ Իսկ աստվածաշնչագետ Ջեյսոն Դեյվիդ Բեդունը նշում է. «Հունարենում եթե թեո՛ս բառից առաջ որոշյալ հոդը բաց է թողնվում, ինչպես օրինակ՝ Հովհաննես 1։1–ում է, ապա ընթերցողները հասկանում են «մի աստված»....։ Առանց հոդի՝ թեո՛ս բառը ուրիշ իմաստ է ստանում, այսինքն՝ որոշյալ հոդով «Աստված» բառը (օ թեո՛ս) տարբերվում է անորոշ հոդով «աստված» բառից»։ Բեդունը բացատրում է. «Հովհաննես 1։1–ում Խոսքը աստված է (աստվածային) և ոչ թե միակ Աստվածը»։ Աստվածաշնչագետ Ջոզեֆ Հենրի Թեյերը, որը մասնակցել է Աստվածաշնչի մի թարգմանության աշխատանքներին, հետևյալն է ասում. «Լոգոսը [կամ՝ Խոսքը] աստվածային է, ոչ թե ինքն է Աստված»։

Մի՞թե Աստծու էությունն այդքան «առեղծվածային է»։ Հիսուսն այդպես չէր կարծում։ Իր Հորն ուղղված աղոթքում նա հստակ ցույց տվեց իր և իր Հոր միջև եղած տարբերությունը. «Սա՛ է հավիտենական կյանքը, որ ճանաչեն քեզ՝ միակ ճշմարիտ Աստծուն, և Հիսուս Քրիստոսին, որին դու ուղարկեցիր» (Հովհաննես 17։3)։ Եթե հավատ դրսևորենք Հիսուսի հանդեպ և հասկանանք Աստվածաշնչի ուսմունքները, ապա կընդունենք նրան որպես Աստծու Որդու։ Մենք նաև կերկրպագենք Եհովային որպես «միակ ճշմարիտ Աստծու»։