Ii, nandarire kutja Ombeibela kambo rounongo wovimemwa oyo i hungira oukahu indu tji mai ṱunu kounongo wovimemwa. Tara kovihorera tjiva vyounongo wovimemwa mbi hitasana nOmbeibela, nu wina tara komapu tjiva mOmbeibela nge hungira owatjiri ohunga nounongo wovimemwa mbwa panguka koviṋa ovandu ovengi mbyaave kambura mo indu tja i tjangwa.

•   Eyuru nehi vya ri nombutiro. (Genesis 1:1) Posi yokutja, ovandu mba hupire rukuru va ri noumune wokutja eyuru nehi ka vi memenwe, nungwari vya karapo ovini. Ovandu va Babilona aave kambura kutja eyuru nehi vya pandukwa i yoomukuru mba za momironga vivari. Omambo warwe nge hina owatjiri aa ye tja eyuru nehi vyaza me i enene.

•   Eyuru nehi vyazikamena komirari mbya tuwapo i Mukuru, nungwari kakomirari vyoomukuru varwe. (Job 38:33; Jeremia 33:25) Omahongero woposyo mouye ye honga kutja ovandu kave yenene okuriyama oveni koviṋa mbi ve hina okutjiwa poo kovipo mbi yetwa i yomukuru varwe.

•   Ouye wa rakarekisiwa poṋa pu pe ri tjo. (Job 26:7) Ovandu ovengi voruveze orukuru aave kambura kutja ouye oupapi nu wa haama kotjiṋa otjinene poo kotjipuka tjimuna onyati poo ohima yomomeva.

•   Ozonḓonḓu notuharwi vi muna omeva nge za momuronga na moviṋa vyarwe nge yenda meyuru okukarira ovikamba tjazumba aye roko otjombura, ombundu poo ozombawe. (Job 36:27, 28; Omuzuvarise 1:7; Jesaja 55:10; Amos 9:6) Ovagrike woruveze orukuru aave munu kutja ozonḓonḓu ze muna omeva okuza komeva womuronga nge ri kehi yehi, nu oumune mbo wa kara po ngandu keserewondo18.

•   Ozondundu nḓu tumuna ndino za kutjirirwe i yomeva. (Epsalme 104:6, 8) Nungwari ovizeze tjiva vi tja ozondundu za u ungurwa omuano mbu ze ri i yoomukuru varwe.

•   Oukohoke u yeta ouveruke. Oveta ndja yandjerwe kotjiwaṋa tja Israel aai kamburire mo omiano vyokurikoha kombunda yokuṱuna korurova, okuṱizira imba mba ri nomitjise omihwange peke nomuano omuwa wokusira ombonḓi yomundu tjai mokuti. (Levitikus 11:28; 13:1-5; Deuteronomium 23:13) Nungwari omuti umwe omupange wOvaengipte mbwaa u ungurisiwa indu oveta ndji tjaa i yandjwa aa u huwa povirwaro mbi ri kamuaha nu aa u rungwa nombonḓi yomundu.

 Omakanḓononeno omasemba wOmbeibela ye raisa kutja imbo kawatjiri. Imba matu raisirwa omazuviro tjiva woposyo ohunga nouatjiri wounongo wovimemwa mbu ri mOmbeibela:

 Oumune woposyo: Ombeibela i tja eyuru nehi vya memwa momayuva hamboumwe.

 Owatjiri: Otja kOmbeibela, Mukuru wa mema eyuru nehi momayuva ngaa ye ha tjikwa kutja ya ri noure mbu ṱa pi. (Genesis 1:1) Wina omayuva mu mwa memwa eyuru nehi nga tjangwa mekondwa 1 ra Genesis ya ri omayuva nge ha tjikwa kutja ya ri noure mbu ṱa pi. Owatjiri owombwi wokutja, oure woruveze eyuru nehi mu vya memwa ruisanewa kutja “eyuva” wina.—Genesis 2:4.

 Oumune woposyo: Ombeibela i tja okuti kwautwa ngunda eyuva ari hiya kara po okuyandja omasa koruhapo.—Genesis 1:11, 16.

 Owatjiri: Ombeibela i tja eyuva ndiri rimwe rozonyose nḓe kuramena po “eyuru,” ra memwa ngunda okuti akuhiya utwa. (Genesis 1:1) Ozohanya okuza keyuva za vaza ehi moure ‘weyuva,’ etenga oviṋa tjaavi utwa. Indu omuinyo pokati keyuru nehi tjaa u yende ama u kohoka, ‘meyuva’ oritjatatu roviutwa ondjerera yeyuva ya ri nomasa nga yenene okuyandja omasa komiti. (Genesis 1:3-5, 12, 13) Kombunda eyuva otji ra uta okumunika nawa okuzira kombanda yehi.—Genesis 1:16.

 Oumune woposyo: Ombeibela i tja eyuva ondi kondoroka ouye.

 Owatjiri: Omuzuvarise 1:5 ri tja: “Eyuva ri tja, ari toko, nu tjazumba ari hakahana okuyaruka koṋa ku ri pitira.” Posi yokutja, ezeva ndo rihungirira komuano eyuva mu ri munika aayo ma ri kayenda omundu tji matarere okuza kombanda yehi. Nandarire ndino omundu u yenene okuungurisa omambo nga “eyuva ri tja” poo “ari toko,” ngunda ama tjiwa kutja ouye ombu kondoroka eyuva.

 Oumune woposyo: Ombeibela i tja ouye oupapi.

 Owatjiri: Ombeibela i ungurisa omambo nga “komaandero wehi” tji mai hee otuveze twokokure “mehi arihe,” ihi katji hee kutja ouye oupapi poo una otjikoro pu wayandera. (Oviungura 1:8) Momuano otjingewo, omambo nge tja “kovikoro avihe vine vyehi” omuano wokuhungira mbu heya ehi arihe, nu kau hee kutja ouye unovikoro vine.—Jesaja 11:12; Lukas 13:29.

 Oumune woposyo: Ombeibela i tja omukondoroka wotjiṋa otjiputuputu u ṱeki ponduvakaṋa yatjo yomokati povikando vitatu uriri, posi yokutja eziriro esemba ape o 3.1416.

 Owatjiri: Omarekeneno ‘woruungu rwomeva rwongoporo’ nge ri 1 mOzombara 7:23 na 2 mOmakuruhungi 4:2 ye raisa kutja rwari “nonduvakaṋa yomokati yozometa ine nohinga nomukondoroka wozometa omurongo nandatu.” Omarekeneno ngo mape ya ya tamuna otjivarero tji tji ri popezu. Mape ya omarekeneno womukondoroka nonduvakaṋa yomakati aaye kuramenepo omarekeneno womukondoroka wopendje poo womoukoto wotjitjuma.