Naisangsangayan a Panagbiahe iti Ruta Num. 1

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY NORWAY

KADA rabii, pumanaw ti maysa a barko iti siudad ti Bergen, iti makin-abagatan a laud a kosta ti Norway, ket 11 nga aldaw nga agbiahe nga agpaamianan iti agarup 4,500 a kilometro. Lumabas dayta iti rinibu nga isla ken lumasat iti adu a fjord (sanga ti baybay) ken luek bayat a dumagas iti nadumaduma a siudad, ili, ken purok iti igid ti agsikkosikko ken napintas a kosta ti Norway.

Nupay ibilang ti adu a tattao a ti ruta ti Norwegian Coastal Express iti baybay ti kapintasan a pagbiahean iti lubong, adda met praktikal a pagimbagan ti Coastal Express​—mangibiahe kadagiti tagilako, koreo, ken pasahero agingga iti pagpatinggaan ti biahe iti sangladan ti Kirkenes, a kasulinekan a paset ti Arctic Circle.

Kasano nga aglayag dagiti barko iti aglawlaw ti North Pole, nangruna no tiempo ti lam-ek a bangenan ti yelo ti kaaduan a ruta dagiti barko nga agturong kadagiti rehion ti Arctic? Gapu iti nakaisaadanna, maapektaran ti Norway iti nabara a danum ti North Atlantic Current ken kadagiti kalkalainganna nga angin iti laud. Gapu kadagitoy, kalkalainganna ti klima ti Norway, isu a nasaysayaat ti paniempona ngem iti kaamiananan a paset ti lubong. Kinapudnona, dandani awan pay ketdi ti yelo kadagiti puerto ti Norway uray no tiempo ti lam-ek.

 Timmaud ti Ruta iti Baybay

Idi arinunos ti maika-19 a siglo, nausig dagiti pamay-an tapno makapan dagiti tattao nga agnanaed iti kosta iti nadumaduma a lugar iti pagilian. Kadagiti pagpilian a kalsada, riles, wenno baybay, kinaykayatda ti ruta iti baybay. Ngem sipud pay idi, adun dagiti parikut ti kasta a ruta, ta uray no awan ti yelo iti baybay, napeggad ti aglayag no rabii ken no dakes ti paniempo.

Ngem gapu iti kapanunotan ken determinasion ni kapitan Richard With, naisibbo idi Hulio 2, 1893 ti barko a kanayonen nga agbiahe. Iti dayta nga aldaw, ti immuna a biahe ti Coastal Express ket nagrubbuat idiay Trondheim, nga agpa-Hammerfest, ti kaamiananan a siudad iti Europa. Nupay adu ti nagduadua, napaneknekan a naballigi ti panagbiahe dagiti barko. Kinapudnona, immadu ken nagbalin a 34 dagiti puerto manipud Bergen agingga iti Kirkenes​—ti pagpatinggaan ti biahe kadagitoy nga aldaw. Nalabit ti kangrunaan nga ebidensia iti balligi ken kinapateg daytoy a ruta ti barko ket maipanayag iti di opisial a nagan a Ruta Num. 1, nga impanagan dagiti tattao nga agnanaed iti igid ti kosta.

Kadagitoy nga aldaw, addan bunggoy ti 11 a barko nga agdaldaliasat iti kada 24 nga oras iti Ruta Num. 1. Ngem gapu iti nasaysayaat nga amang itan a kalsada ken riles a mamagkakamang iti adu nga ili iti kosta, ad-addan a maus-usar ti Coastal Express iti panagpasiar, a maiparangarang iti disenio dagiti barko.

Dagiti Mabuya

Lumasat dagiti barko iti ruta a mangitunda kadakuada a nangnangruna kadagiti luek isu a masagrap dagiti pasahero ti 11 nga aldaw a panagpasiar iti sumagmamano a kapintasan a buya iti Norway​—dagiti naurnos a sitio a masarakan kadagiti nalasbang a pasto, purok dagiti mangngalap iti igid ti baybay, dagiti glacier, fjord, naabbungotan iti yelo a bambantay, rangkis nga aduan iti tumatayab ti baybay, naranga a dissuor, ken uray dagiti balyena.

Adda pay pagsayaatanna ta mabalin a dumsaag dagiti pasahero nga agpasiar no sumanglad dagiti barko. Kas pagarigan, makita iti ili ti Molde ti nangayed a buya ti 87 a naabbungotan iti yelo a kabambantayan ti Romsdal Alps. Idiay Ålesund ken Trondheim, makapasiar pay dagiti bisita iti apagbiit. Mabalinmo ti agpasiar kadagiti kalsada a nataraigidan iti nagpaiduma nga arkitektura iti dayta a lugar. Iti dadduma nga ili, agabang dagiti pasahero iti lugan sada aglugan manen iti sumaganad a pagsangladan.

No pumanawen idiay Bodø, lumasat ti Coastal Express iti Vest Fjord sa agpa-Lofoten Islands. Maysa a grupo dayta dagiti isla a 175 a kilometro ti kaatiddogna ken addaan iti adu a pantok ti bantay ken nanam-ay a purok a pagkalapan. Ti dadduma kadagiti makin-igid nga isla ti Lofoten ket nagbabassit laeng a kadilian, aduan batbato a babassit nga isla, ken rangrangkis a nakatud-aw iti taaw, a no dadduma ket addaan iti parola. Ti grupo dagiti isla ket pagnanaedan met ti sumagmamano kadagiti kadakkelan a pangen dagiti tumatayab iti baybay, a pakairamanan dagiti garseta, tern, eider duck, puffin, murre, cormorant, Atlantic kittiwake, razor-bill ken, no maminsan, storm petrel. Adda minilion a tumatayab ditoy.

Tunggal tiempo ti lam-ek, nagadu ti bilog a pagkalap nga umay agkalap iti maysa a kita ti bakalaw a maawagan iti skrei, iti aglawlaw ti baybay iti Lofoten. Adu met dagiti balyena iti daytoy a lugar. Anian a ragsak dagiti pasahero no rumkuas dagitoy dadakkel a mamalia sada ipugso ti angep a makita iti pangadaywen iti barko!

No kalgaw, sumiasi bassit ti Coastal Express a sumrek iti Troll Fjord. Nakail-ilet ken narangkis ti pagserkan daytoy a fjord ta kasla mabalinmo ti kumpet iti barandilias ti barko ken sagiden ti napasdok a rabaw ti rangkis. Ditoy a saan a pagunien ti kapitan ti sirena ti barko gapu ta agamak di la ket ta matebbag dagiti bato! Gapu ta dagiti kabambantayan a naabbungotan iti yelo ket adda iti likudan, nagpintas a retratuen daytoy a paset ti kosta!

Kalpasan a dumagas iti sumagmamano pay a siudad ken purok dagiti mangngalap, agpadaya dagiti barko, ket agturongdan iti maysa a paset ti igid ti baybay nga ibilang ti adu a tampok ti biahe. Kas pagarigan, manipud iti puerto ti Honningsvåg, mabalin nga agpasiar dagiti pasahero iti North Cape, a sadiay ti ayan dagiti rangkis nga agarup tallo gasut a metro ti kangatoda manipud iti Arctic Ocean, isu a namarangmang dagiti mabuya.

 Sumagmamano la nga oras a sumanglad ti Coastal Express idiay Kirkenes, ti pagsardengan ti biahe iti amianan, sakbay nga agsubli manen idiay Bergen. Iti biahe nga agpaabagatan, mabalin a mabuya dagiti pasahero ti dida nakita gapu ta nakaturogda idi nagpaamiananda. Iti Arctic Circle, kas pagarigan, mabalin a makita ti maysa ti naglawa a kayeloan iti Svartisen a nangsaklaw iti agarup 370 a kilometro kuadrado. Kalpasanna, labsan dagiti barko ti nagpintas a kabambantayan a napanaganan iti Seven Sisters ken Torghatten, ti babek ken nagtimbukel a bantay nga addaan iti dakkel, naisigud nga usok a sumalput iti dayta. Dayta ti makagapu a ti langana ket kasla kallugong nga abut ti tuktokna. Iti baet dagiti ili ti Måløy ken Florø, labsan ti biahe ti 860 a metro ti kangatona a bantay ti Hornelen, a nakapaspasdok manipud iti baybay ta uray ditoy ket saan a pagunien ti kapitan ti sirena ti barko di la ket ta margaay dagiti bato.

Ti Init iti Katengngaan ti Rabii ken ti Rabii Idiay North Pole

No kalgaw, mabalin a mapasaran dagiti turista a bin-ig nga aldaw iti intero a panagbiaheda. Kinapudnona, kaaduan a lasaten ti Ruta Num. 1 ket adda “iti daga nga ayan ti init iti katengngaan ti rabii,” iti amianan ti Arctic Circle. No kalgaw, agsilnag ditoy ti init iti intero a rabii. Iti North Cape, kas pagarigan, dandani 12 a lawas a di lumnek ti init!

Kasungani met ti mapasaran dagiti biahero no tiempo ti lam-ek​—atiddog ti rabii idiay North Pole. Ngem no tiempo  ti lam-ek, naisangsangayan ti kinapintas ti langit, taaw, kabambantayan, ken niebe ta malapunosda kadagiti makaay-ayo a maris ti apagriwet bayat nga umas-asidegen ti init iti nagtugmokan ti langit ken daga, nupay saan a tumangkayag. Kanayonanna, ti tangatang no tiempo ti lam-ek ket nagsayaat a pakaibaskagan ti maysa kadagiti kapatgan ken kapintasan a buya​—ti nalatak nga aurora borealis wenno dagiti makin-amianan a lawag. No ti angin a mangawit kadagiti partikulo nga addaan koriente ket dumtengen iti tangatang nga asideg iti North Pole, agparangen iti namituen a langit dagiti berde, ken kombinasion ti duyaw-berde a lawag. No dadduma, mairaman met ti nadumaduma a kinapusyaw ken kinatayengteng ti kolor a nalabaga. Adda agparang a makapaamanga a sukog a kas kadagiti bedbed ken kurtina nga agarko-arko, agrimatrimat, ken agallo-allon iti bukodda a ritmo.

Siempre, adu met kadagitoy nagpipintas a buya ti mabuyam uray no dika aglugan iti Coastal Express. Gapu ta nanayonan dagiti agkakamang a kalsada ken riles, mabalin met a mabuya ti kaaduan a paset ti Norway iti tawa ti kotse wenno tren. Para kadagiti bassit ti kuartada, mabalin a makaekonomiada kadagitoy a kita ti lugan. Nupay kasta, aniaman a ruta ti piliem, maysa a banag ti sigurado​—pulos a dikanto mauma iti agkarabaliw a mabuyam iti tunggal kilometro ken paniempo no lumabaska iti naisangsangayan a kosta ti Norway.

[Mapa iti panid 13]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

FINLAND

SWEDEN

NORWAY

OSLO

Ruta iti baybay

▿ ▵ Bergen

▿ ▵ Florø

▿ ▵ Mȧløy

▿ ▵ Ȧlesund

▿ ▵ Molde

▿ ▵ Trondheim

ARCTIC CIRCLE

Monumento idiay Arctic Circle

▿ ▵ Bodø

▿ ▵ Lofoten Islands

Troll Fjord

▿ ▵ Tromsø

▿ ▵ Hammerfest

▿ ▵ Honningsvȧg

▿ ▵ Kirkenes

[Credit Line]

Naibasar iti mapa: Hurtigruten

 [Ladawan iti panid 15]

Idiay Troll Fjord a nalikmut kadagiti naalimpatok a kabambantayan

[Credit Line]

TO-FOTO AS, Harstad

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Ti Lofoten Islands ket pagnanaedan ti adu a tumatayab iti baybay a pakairamanan dagiti garseta, thick-billed murre, ken puffin

[Ladawan iti panid 16]

Ti Ruta Num. 1 ket mangrugi iti Bergen

[Ladawan iti panid 16]

Monumento idiay Arctic Circle

[Ladawan iti panid 16]

Init iti katengngaan ti rabii

[Credit Line]

TO-FOTO AS, Harstad

[Ladawan iti panid 16, 17]

Ti Seven Sisters

[Credit Line]

Per Eide

[Ladawan iti panid 17]

Purok iti kosta iti nasipnget a tiempo ti lam-ek

[Ladawan iti panid 17]

Ti aurora borealis, dagiti makin-amianan a lawag

[Credit Line]

© TO-FOTO AS, Harstad

[Ladawan iti panid 17]

Agpatingga ti biahe idiay Kirkenes

[Credit Line]

Hallgeir Henriksen

[Picture Credit Line iti panid 13]

Nancy Bundt