Panangipelikula iti Iskrip

ITI napalabas a sumagmamano a dekada, ti Hollywood ket nagbalin a narang-ay a managaramid kadagiti pelikula a napigsa iti takilia. Naapektaran ti intero a lubong iti daytoy karkarna a pasamak, gapu ta adu a pelikula dagiti Americano ti mailako iti ballasiw taaw iti sumagmamano la a lawas​—wenno aldaw, iti sumagmamano a kasasaad​—kalpasan ti damo a pannakaipabuyada idiay Estados Unidos. Aggigiddan payen ti damo a pannakaipabuya ti dadduma a pelikula iti intero a lubong. “Pumigpigsa ken makapainteres unay ti internasional a merkado,” kinuna ni Dan Fellman, presidente ti Warner Brothers Pictures iti panangiwaras kadagiti pelikulana iti sabali a lugar, “isu a no agaramidkami iti pelikula, ibilangmi a mabalinmi nga ilako dayta iti intero a lubong.” Nangruna ita, ti mapaspasamak iti Hollywood ti mangap-apektar iti industria ti paglinglingayan iti intero a lubong. *

Ngem ti panagganansia iti maysa a pelikula ket saan a kas iti kalaka ti pagaruptayo. Adu a pelikula ti masapul a makapastrek iti nasurok a $100 a milion tapno maabrut laeng ti nagastos iti panagaramid ken panangilako iti dayta. Agballigi dagitoy no magustuan ti publiko. “Saanmo a pulos nga ammo no ania ti kellaat a pagragsakan wenno pakaay-aywan unay iti publiko,” kinuna ni David Cook, maysa a propesor iti panagadal iti panagaramid iti pelikula idiay Emory University. Kasano ngarud a mapapigsa dagiti agar-aramid iti pelikula ti posibilidad nga agballigida? Tapno masungbatan, masapul a maawatantayo nga umuna ti sumagmamano a detalye iti pannakaaramid dagiti pelikula. *

Trabaho Kasakbayan ti Produksion​—Panagsagana iti Panangipelikula

Ti trabaho kasakbayan ti produksion ti masansan a kabayagan a paset ti panagaramid iti pelikula ken maysa kadagiti kapatgan. Kas iti aniaman a dakkel a proyekto, napateg ti panagsagana. Mainanama nga aniaman a nagastos iti trabaho kasakbayan ti produksion ket ad-adu ti masalimetmetanna ngem iti dayta kabayatan ti panangipelikula.

Ti panagaramid iti pelikula ket mangrugi babaen iti estoria, a mabalin a parparbo man wenno naibasar kadagiti agpayso a pasamak iti biag. Ti mannurat ti mangputar iti iskrip ti maysa nga estoria. Ti iskrip a maawagan met iti screenplay ket mabalin a mamin-adu a marebisar sakbay a maaramid ti maudi a bersion ​—a maawagan iti shooting script. Ti shooting script ket aglaon iti panagsasarita iti pelikula agraman ti ababa a panangiladawan iti aksion nga aramiden. Mangipaay met dayta iti giya agpaay kadagiti teknikal a detalye, kas iti pagannurotan para iti kamera ken panagbalbaliw dagiti eksena.

Ngem bayat pay laeng iti umuna a pasetna a ti maysa nga screenplay ket mailako iti maysa a producer, daydiay mangtarawidwid wenno mangpondo iti pannakaipelikula dayta. * Ania a kita ti screenplay ti mabalin a paginteresan ti producer? Bueno, ti linaon ti gagangay a pelikula iti kalgaw ket mairanta kadagiti agtawen iti agarup 13 inggana iti 25​—“dagiti mannangan iti popcorn,” kas pangawag kadakuada ti maysa nga analista iti pelikula. Isu a nalabit ti maysa a producer ket interesado a nangnangruna iti estoria a kaay-ayo dagiti agtutubo.

Ad-adda pay a matarigagayan ti maysa nga iskrip a makaay-ayo iti amin nga edad. Kas pagarigan, ti pelikula maipapan iti bannuar iti komiks ket sigurado a kaay-ayo ti ubbing a makaam-ammo iti dayta a karakter. Ket sigurado a kuyogen ida ti dadakkelda. Ngem kasano a dagiti agar-aramid iti pelikula maatrakarda dagiti tin-edyer ken natataengan? Napateg “ti makaabbukay a linaonna,” insurat ni Liza Mundy iti The Washington Post Magazine. No manayonan iti naalas a sasao, adu nga eksena ti nakaro a kinaranggas ken panagdenna, maysa a pamay-an dayta tapno “dumakkel ti ganansia ta magustuan dayta ti amin a grupo ti tattao.”

No pagarupen ti producer a mabalin a dakkel a panguartaan ti screenplay, nalabit gatangenna ken padasenna ti makikontrata iti mararaem a direktor ken nalatak nga aktor wenno aktres. No nalatak ti direktor ken agdindinamag ti artista nga agakto, napigsanto dayta iti takilia inton maipabuya. Ngem uray pay iti damo a panagsagana, dagiti nalatak a nagan ket mabalin a mangatrakar kadagiti agpuonan a mangpondo iti pelikula.

Ti storyboarding ti maysa pay a paset iti trabaho kasakbayan ti produksion. Ti maysa nga storyboard ket serye dagiti drowing a mangiladawan iti nadumaduma a panagsasaganad ti pelikula, nangruna dagidiay nairaman iti aksion. Gapu ta agserbi dayta kas plano para iti cinematographer, wenno daydiay mangikeddeng no ania a pamay-an ti panangipelikula ti mausar, ti storyboard ti manglapped iti pannakasayang ti adu a tiempo kabayatan ti panangipelikula. Kas iti kinuna ti direktor ken mannurat iti estoria a maipelikula a ni Frank Darabont, “awanen ti dakdakes pay ngem ti agtakder iti maysa nga eksena iti pelikula a nangsayang iti nayeskediul nga aldaw ti panangipelikula ta pampanunotem no sadino ti pangisaadam iti kamera.”

Adu pay ti nasken a matinong kabayatan ti trabaho kasakbayan ti produksion. Kas pagarigan, sadino ti pangipelikulaan iti dayta? Masapul kadi ti panagbiahe? Kasano a maaramid ken madisenio dagiti alikamen? Kasapulan kadi dagiti kostium wenno kawes? Siasino ti mangasikaso iti silaw, panagkolorete ken panagurnos iti buok? Ti ngay pagpapigsa iti timek ken uni, dagiti espesial a ladawan wenno uni a mapartuat iti teknikal a wagas, ken dagiti mangsandi kadagiti aktor wenno aktres kadagiti napeggad nga eksena? Pagarigan laeng dagitoy iti adu a nairaman iti panagaramid iti pelikula a masapul a mausig sakbay pay ketdi a mangrugi ti panangipelikula. Buyaem ti pangserra a paset ti maysa a pelikula a dakkel ti badyetna ket makitam a ginasut a tattao ti nagtitinnulong iti pannakaaramid dayta! “Masapul nga agtitinnulong ti adu a tattao tapno maaramid ti maysa a pelikula,” kinuna ti maysa a teknisian a nakipagtrabaho iti pannakaaramid ti adun a pelikula.

Produksion​—Panangipelikula iti Dayta

Ti panagaramid iti pelikula ket mabalin a napaut, makabannog, ken nangina. Kinapudnona, ti  maysa a minuto a nasayang ket mabalin nga aggatad iti rinibu a doliar. No dadduma, dagiti artista, kameng dagiti trabahador iti dayta a proyekto ken dagiti alikamen ket masapul a maibiahe iti nasulinek a paset ti lubong. Ngem sadinoman ti pakaipelikulaan dayta, tunggal aldaw ti panangipelikula ket agkasapulan iti dakkel a gatad.

Dagiti grupo a mangasikaso iti silaw, mangurnos iti buok, ken mangkolorete ket karaman kadagiti umuna a sumangpet iti pakaangayan ti eksena. Tunggal aldaw ti panangipelikula, mabalin a sumagmamano nga oras ti busbosen dagiti artista nga agsagana sakbay a sumangoda iti kamera. Kalpasanna, mangrugin ti napaut nga aldaw ti panangipelikula.

Ti direktor ti mangtarawidwid a naimbag iti panangipelikula iti tunggal eksena. Uray ti medio simple nga eksena ket mabalin nga agmalmalem a maipelikula. Kaaduan nga eksena iti sine ket maipelikula babaen iti maysa a kamera, isu a mamin-adu a maulit ti eksena para iti tunggal anggulo ti kamera. Kanayonanna, mabalin a masapul a maulit ti tunggal pamay-an ti panangipelikula tapno mairekord ti kasayaatan nga aksion wenno makorehir ti maysa a teknikal a problema. Maawagan iti take ti tunggal maysa kadagitoy a panaggandat a mangipelikula. Kadagiti daddadakkel nga eksena, 50 wenno ad-adu pay a take ti mabalin a kasapulan! Inton agangay​—gagangay a no agpatingga ti tunggal aldaw ti panangipelikula​—​buyaen ti direktor ti amin a take sana ikeddeng no ania kadagita ti mausar. No madagup, mabalin nga agpaut iti adu a lawas wenno bulbulan ti panangipelikula.

Panangpapintas​—Masangal ti Nadumaduma a Paset

Kabayatan ti panangpapintas, maedit ti saggaysa a take tapno mapagsisilpo kas maysa a sine. Umuna, ti uni wenno musika ket mairekord a kagiddan  ti pelikula. Kalpasanna, ti editor ti mangsangal iti di pay naedit a footage wenno paset ti pelikula kas damo a bersion ti pelikula a maawagan iti rough cut.

Iti daytoy a proseso, mainayon met dagiti uni ken mangpapintas iti pabuya. Ti special-effects cinematography​—maysa kadagiti karikutan nga aspeto ti panangipelikula​—ket maibanag no dadduma babaen iti tulong ti computer graphics. Mabalin a nakaskasdaaw ken kasla aktual a pasamak dagiti resultana.

Ti musika a naputar para iti pelikula ket mainayon met kabayatan ti panangpapintas, ken napatpateg ita daytoy nga aspeto kadagiti pelikula iti kaaldawantayo. “Ti industria ti sine ita ket agkasapulan iti ad-adu nga orihinal a musika ti pelikula ngem idi​—saan la a basta duapulo a minuto wenno sumagmamano a maitutop a baet ti musika para kadagiti dramatiko a kanito, no di ket masansan a nasurok a maysa nga oras a musika,” insurat ni Edwin Black iti Film Score Monthly.

No dadduma, ti kaed-edit a pelikula ti maipabuya iti napili a tallaong, nalabit buklen dagiti gagayyem wenno katrabahuan ti direktor a di nakipaset iti panagaramid iti pelikula. Sigun iti reaksionda, mabalin nga ipelikula manen ti direktor ti dadduma nga eksena wenno ikkatenna dagita. Iti dadduma a kasasaad, nabalbaliwan ti intero a paggibusan ti pelikula gapu ta di napnek dagiti nagbuya iti baro a pelikula.

Kamaudiananna, maipabuyan ti nairingpas a pelikula kadagiti pagsinean. Ditan a maammuan no talaga a napigsa iti takilia wenno saan​—wenno kalkalainganna. Ngem ad-adu pay ti nakapusta ngem iti maganansia. No agsasaruno a nakapuy iti takilia, mabalin a madadael ti namnama ti maysa nga artista nga agaramidto manen iti pelikula ken madadael ti reputasion ti direktor. “Adda sumagmamano kadagiti kapatadak nga immikkat iti trabaho kalpasan ti sumagmamano a pelikulada a nakapuy iti takilia,” kinuna ni direktor John Boorman, idi nalagipna dagiti damo a tawenna iti panagaramid iti pelikula. “Ti nakalkaldaang a kinapudno iti negosio a panagaramid iti pelikula ket, no saanka a makaipaay iti adu a kuarta kadagiti amom, ikkatendaka.”

Siempre, no addada iti sanguanan ti pagsinean, saan a pampanunoten ti kaaduan a tattao dagiti isyu maipapan iti panangged a nakainaigan dagiti agar-aramid iti pelikula. Ti ad-adda a pakaseknanda ket: ‘Magustuak ngata daytoy a pelikula? Saan met la ngata a sayang ti ibayadko? Makapakigtot wenno makaparurod aya dayta a pelikula? Maitutop aya kadagiti annakko?’ Kasano a masungbatam dagita a saludsod no ikeddengmo no ania a pelikula ti buyaem?

[Footnotes]

[Blurb iti panid 6]

“Saanmo a pulos nga ammo no ania ti kellaat a pagragsakan wenno pakaay-aywan unay ti publiko.”​—David Cook, propesor iti panangadal iti panagaramid iti pelikula

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 6, 7]

PANANGILAKO ITI PELIKULA A NAPIGSA ITI TAKILIA

Nalpasen ti pelikula. Mabalinen a buyaen ti minilion. Napigsanto aya iti takilia? Usigem ti sumagmamano a pamay-an dagiti agar-aramid iti pelikula tapno mailakoda dayta ken mapapigsada iti takilia.

▪ BUZZ: Ti saosao​—wenno buzz kas pangawag iti dayta ti industria ti maysa kadagiti kaepektibuan a pamay-an tapno adu ti mangsegga iti maysa a pelikula. No dadduma, ti buzz ket mangrugi iti adu a bulan sakbay a maipabuya ti pelikula. Nalabit mayanunsio nga addanto katuloy ti maysa a napalabas a pelikula a napigsa iti takilia. Dagiti met la kadi dati nga artista ti agakto? Maipada met la kadi ti kinapintasna (wenno kinaalasna) iti immuna a pelikula?

Iti dadduma a kasasaad, mapataud ti buzz gapu iti kontrobersial a paset ti pelikula​—nalabit ti maysa nga eksenana a pakabuyaan iti panagdenna a karkarna ti kinabatadna agpaay iti pelikula a nairanta a maipabuya iti kaaduan iti publiko. Talaga aya a naalas dayta nga eksena? Limbes unay aya ti pelikula iti maakseptar a limitasionna? Dagiti agar-aramid iti pelikula gunggundawayanda dagiti pagimbagan ti libre a panaganunsio bayat a pagdedebatean ti publiko dagiti agsupadi a panangmatmat. No dadduma, ti kontrobersia a timmaud masansan a tignayenna ti adu tapno buyaenda ti damo a pannakaipabuya dayta a pelikula.

▪ MEDIA: Ti mas gagangay a wagas ti panaganunsio ket pakairamanan ti panagusar kadagiti billboard, anunsio iti periodiko, komersial iti telebision, trailer ti sine a makita kadagiti pagsinean sakbay a maipabuya ti pelikula, ken interbiu a pangipakaammuan dagiti artista iti kabaruan a pelikulada. Ita, ti Internet ti kangrunaanen a mangyanunsio iti pelikula. “No koma ti mouse ti computerna ti inlitek ni Dorothy [iti The Wizard of Oz], a saan ket a dagiti mukodna,” insurat ti analista iti pelikula a ni Steve Persall, “nakitana koma ti nadumaduma a pagpilianna a pelikula a mangitsismis kadagiti artista, dagiti kabaruan a trailer ti sine, tiket ken eskediul ti pannakaipabuya dagitoy.”

▪ PANAGLAKO: Dagiti mangyanunsio a tagilako mabalin a mapapigsada ti maysa a pelikula iti takilia. Kas pagarigan, ti maysa a sine a naibasar iti bannuar iti komiks ket nayaramidan kadagiti produkto a nainaig iti kinabanuarna kas kadagiti pagkargaan iti pangaldaw, paginuman, alahas, kawes, key chain, relo, silaw, board game, ken dadduma pay. “Kadawyanna, 40 a porsiento kadagiti tagilako iti sine ket malako sakbay a mairuar ti maysa a pelikula,” insurat ni Joe Sisto iti pagbasaan maipapan kadagiti paglinglingayan iti American Bar Association.

▪ PELIKULA A MAIPABUYA ITI TELEBISION: Ti pelikula a saan a napigsa iti takilia mabalin a maabrutna ti pannakalugina no maipabuya iti telebision. Ni Bruce Nash, a mangirekrekord iti mapastrek dagiti sine, kinunana a “dagiti pelikula a maipabuya iti telebision ket makaganansia iti 40 ingganat’ 50 a porsiento.”

▪ PANANGKLASE: Dagiti agar-aramid iti pelikula nasursuroda nga usaren ti panangklase tapno agnumarda. Kas pagarigan, mabalin a maigagara a maisingit ti maysa nga eksena iti pelikula tapno nangatngato ti panangklase iti dayta, isu a kasla ad-adda a maibilang nga agpaay dayta kadagiti nataengan. Iti kasumbangirna, no maikkat ti sumagmamano la a pasetna, mabalin a saan a maklase dayta kas pelikula a para kadagiti nataengan isu a mabalin a buyaen dagiti tin-edyer. Insurat ni Liza Mundy iti The Washington Post Magazine a ti panangklase iti pelikula “ket nagbalinen nga anunsio: Dayta ti us-usaren dagiti studio tapno makikomunikarda kadagiti tin-edyer​—ken kadagiti ubbing a kayatdan ti agtignay kas agtutubo​—nga adda makaay-ayo a paset dayta a sine.” Ti panangklase ti nangpataud iti maysa a kita ti “tension iti nagannak ken annak,” insurat ni Mundy, “a mamakdaar kadagiti nagannak bayat a guyugoyenna ti anak.”

 [Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

NO KASANO TI PANNAKAARAMID DAGITI PELIKULA

ISKRIP

STORYBOARD

KOSTIUM

PANANGKOLORETE

LUGAR A PANGIPELIKULAAN

 PANANGIPELIKULA ITI SPECIAL EFFECTS

PANANGIREKORD ITI MUSIKA

PANANGPAPINTAS ITI UNI

NAARAMID ITI COMPUTER A PANGPAPINTAS ITI PELIKULA

PANANGEDIT