Panangmatmat iti Lubong

Nangina a Danum

“Daytat’ pagilasinan ti moderno a panawen,” kinuna ti Aleman a magasin a Natur+Kosmos. “Dagiti estudiante a sumursurot iti uso kanayon nga agitugotda iti naibotelia a danum. Idiay New York, dagiti sumursurot iti uso ti agtataripnong kadagiti disso a paginuman iti danum. Kadagiti met primera klase nga otel nga addaan kadagiti serbidor, mangitukonda iti nagadu nga internasional nga etiketa ti mineral a danum, a de kalidad ken masansan a maus-usar laeng kadagiti nayadi nga arak.” Nangina ti danum. “Dakkel ti bayadan dagiti tattao iti mineral a danumda, a naikarga kadagiti nangingina a botelia nga itugotda,” kinuna ti artikulo. Iti dadduma nga otel, ti sangalitro a danum a nagsayaat ti nagtaudanna ket mabalin nga aggatad iti ingganat’ 62 a euro. Nupay ti naibotelia ken addaan etiketa a danum ket mangipasimudaag iti tarigagay ti maysa nga aggatang a sumurot iti uso, dina kaipapanan daytoy a nasaysayaat dayta para kenka. Dadduma nga agparpartuat ti mangikari a sumayaat ti isipmo, ti bagim agraman ti salun-atmo, ken pumintaska. Ngem awan ti masarakan ti adu nga eksperto nga aniaman a pangartapan dayta iti simple a danum. Idiay Alemania, kas pagarigan, ti kalidad ti danum iti gripo ket kas iti kasayaat ti danum a mineral manipud kagudua iti aglawlaw ti daga, kinuna ti artikulo. Ti danum met iti gripo ket saan nga agkasapulan iti plastik a pagkargaan wenno din kasapulan a maibiahe iti sumagmamano a ribu a kilometro.

 Sekreto iti Taraon Dagiti Pranses

“Adu a saturated fat ti kanen dagiti Pranses,” kinuna ti UC Berkeley Wellness Letter. “Nupay kasta, nakutkuttongda ngem kadagiti Americano ken dida lumukmeg unay. Limapulo a porsiento a basbassit ti bilang dagiti matay kadakuada gapu iti sakit ti puso ngem kadagiti Americano ken basbassit ngem iti aniaman a pagilian iti [European Union].” Apay a nagduma? Ti sungbat ket mabalin a dagiti Pranses “manganda iti basbassit a calorie,” kinuna ti Wellness Letter. Impakita dagiti panagsirarak a naaramid kadagiti restawran idiay Paris ken Philadelphia, Pennsylvania, E.U.A., a basbassit ti kanen dagiti Pranses. Naiduma met dagiti libro maipapan iti panaglutoda. Kadagiti libro maipapan iti panagluto dagiti Pranses kas pagarigan, basbassit ti bilang dagiti maiparbeng a maidasar a karne. “Nalabit ti kasayaatan a natakuatan ket nabaybayag ti pannangan dagiti Pranses iti basbassit a taraon,” kinuna ti artikulo. “Ti ordinario a Pranses ket mangbusbos iti dandani 100 a minuto iti kada aldaw iti pannangan laeng, idinto ta 60 laeng a minuto ti busbosen dagiti Americano a mangan iti inaldaw a taraonda (ken ti dadduma pay).” Ania ti konklusion? Limitaram ti ipaunegmo a calorie. Manganka iti kalkalainganna a nasustansia a taraon. Dika agap-apura a mangan. No adu ti naidasar kenka, iranudmo dayta iti kaduam wenno iyawidmo ti kaguduana. ‘Pagbalinem met a naragsak ti pannangan idiay balayyo.’

Annadam Dagiti Librom

“Ti panawen ken agneb ti kangrunaan a mangdadael [kadagiti libro],” kinuna ti maysa nga artikulo iti magasin a Día Siete idiay Mexico. Tapno agtalinaed ti nasayaat a kasasaadda, isingasing ti artikulo a punasam dagiti librom maminsan iti makatawen. Ngem annadam ti panangiggemmo kadagiti libro tapno di sumrek ti tapuk kadagiti panidna. Kadagiti naagneb a lugar, makontrol ti kinaagneb no warakiwakam iti bassit a pulbo ti tunggal panid, pandagam iti nadagsen dayta a libro iti sumagmamano nga aldaw sa ikkatem ti pulbos babaen iti brutsa. No agbuot gapu iti kinaagneb, in-inayadem nga ikkaten ti buot babaen ti labahas a pagiming sa dalusam iti alkohol. Dimo ikkaten ti libro manipud iti estante babaen ti panangguyodmo iti makinngato a pannakadurina. Ti kasayaatan a panangala iti libro ket petpetam dayta iti nagbaetan ti dua a ramaymo iti makintengnga a pannakadurina, sa ilialim tapno maisina kadagiti kaabayna a libro, sa in-inayadem nga alaen dayta. Nalaka a madadael dagiti nagdadakkel a libro, nangruna no daanen, gapu iti mismo a kinadagsenda. Maliklikan daytoy no maipaidda dagitoy kadagiti estante.

Panagpatingga Dagiti Unitariano?

“Maysa kadagiti kabayaganen a denominasion iti [Britania] . . . ket din maliklikan a bumassit ken mapukaw iti sumagmamano a dekada,” kinuna ti The Times iti London. Basbassiten ngem iti 6,000 ti miembro ti denominasion a Unitariano idiay Britania. Agtawenen iti nasurok nga 65 ti kagudua kadagitoy. Impakpakauna ti nangato a ministro ti denominasion a ni Peter Hughes ti panagpatingga dayta. Babaen ti panagusarna iti kabayaganen a kapiliada idiay Liverpool kas pagarigan, imbaga ni Hughes: “Awan ti ministroda sipud idi 1976 isu a nagsardengen ti grupo dagiti Unitariano sadiay.” Maus-usaren idiay Britania ti termino a “Unitariano” sipud idi 1673, kinuna ti The Times. “Adu nga Ingles a Presbiteriano ti nagbalin a Unitariano idi maika-18 a siglo. Nagutugotda ngamin a mangilaksid iti panamatida iti Trinidad gapu iti teolohikal a debate maipapan iti kinadios ni Kristo a nagproblemaan ti Church of England.” Kastoy ti kinuna pay ti periodiko: “Gapu ta saanen a maiparit ti panamati iti di kinaumiso ti Trinidad, ken adu a simbaan ti saanen a mangikankano iti panangmatmat dagiti liberal a ‘manamati’ maipapan kadagiti tradisional a doktrina, saan unayen a napigsa ti mobimiento dagiti Unitariano a kas idi.”

Bumasbassit Bayat a Lumaklakay ken Bumakbaket

Bayat a lumaklakay ken bumakbaket dagiti tattao, gagangay a bumassitda. “Ti grabidad ti nangruna a makagapu iti dayta,” impadamag ti The Daily Telegraph iti Australia. Gapu iti grabidad, agbalbaliw ti katayag ti maysa a tao iti agmalem. Kabayatan ti pannaturog, agsubli ti naan-anay a kadakkelna. “Ngem no lumaklakay ken bumakbaket ti bagitayo, ken medio kumapkapsut, mangrugin ti permanente nga ibabassitna,” kinuna ti periodiko. “Bayat a lumaklakay ken bumakbaket ti tattao, mapukawda ti adu a masel iti bagida ken taba. Paset dayta ti gagangay a panaglakay ken panagbaket, ken adu ti pakainaiganna iti panagbalbaliw dagiti hormone. Ti duri ket mabalin nga aktual a kumapuy ken agrakaya​—isu a bumassit dayta iti nasurok a 2.5 a sentimetro [sangapulgada].” Ti osteoporosis ket mabalin a pakaigapuan ti ibabassit.

Panangpadakkel iti Annak a Makasao iti Dua a Lenguahe

“No mapadakkel dagiti annak buyogen ti anus ken kinataktika, ti panagsaoda iti dua a lenguahe ket dakkelto a pagimbaganda a mismo, iti pamiliada, ken iti kagimongan,” kinuna ti periodiko a Milenio iti Mexico City. Sigun kadagiti panagadal, “dagiti annak a makasao iti dua a lenguahe nalalaingda idiay eskuelaan ngem kadagiti makasao iti maysa laeng a lenguahe.” No dadduma, madanagan dagiti nagannak a mapaglalaok ti annakda ti sasao manipud iti dua a lenguahe iti maysa a grupo ti sasao wenno agkamalida a mangyaplikar kadagiti pagannurotan iti maysa a lenguahe ngem iti sabali. “Ngem dagitoy a ‘kamali’ iti gramatika ket bassit laeng ken nalaka a maparmek,” kinuna ni Propesor Tony Cline, maysa a sikologo nga eksperto iti itatanor ti lenguahe dagiti ubbing. No maisuro dagiti lenguahe ti nagannak sipud pay pannakaipasngay, gagangay a masursuroda dagitoy ket inton agangay, maikabesanton dagiti annak.