NO SAAN a patien ti maysa a tao ti amin a naisurat iti diario iti napalabas a nasurok a 200 a tawen, saan met ngarud a nakappapati ti kaaduan a mabasa iti Internet iti maika-21 a siglo. Gapu iti moderno a teknolohia, adu itan ti maammuan nga impormasion—pudno ken saan a pudno, napateg ken saan a napateg, nasayaat ken makadangran. Masapul a napilitayo iti rumbeng a basaen wenno buyaentayo. Nangruna kadagidiay agdadamo nga agusar iti Internet, mabalin nga ipapanda a pudno ti maysa a damag gapu ta naidumduma wenno agdindinamag iti Internet wenno impadamag dayta ti maysa a gayyem babaen iti e-mail. Adda ngarud nasayaat a rason a mamakdaar ti Biblia: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet [wenno, masirib] utobenna dagiti addangna.”—Prov. 14:15.

Kasanotayo nga agbalin a masirib tapno mailasintayo dagiti parparbo a sarsarita wenno estoria, panangallilaw, ken dagiti saan a pudno nga impormasion a makitatayo iti kompiutertayo? Umuna, isaludsodmo iti bagim: ‘Naggapu kadi daytoy iti mapagtalkan ken opisial a web site wenno iti blog wenno saan nga ammo ti naggapuanna? Naikabil kadi idin kadagiti mapagtalkan a web site a nangipakita nga ulbod ti damag?’ * Kalpasanna, usarem ti ‘pannakaawatmo a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.’ (Heb. 5:14) No kasla saan a nakappapati ti maysa a damag, mabalin a kasta dayta. Maysa pay, no mangpadakes ti impormasion, panunotem no asino ti magunggonaan no maiwaras dayta ken no adda dakes a motibo ti nagtaudan ti impormasion isu a kayatna nga iwaras dayta a damag.

Kayat ti dadduma ti umuna a mangiwaras iti damag gapu ta kayatda a maiturong kadakuada ti atension. Ipasada dayta iti amin a kontakda a dida man la pampanunoten no umiso dayta wenno ammuen ti mabalin a pagbanaganna. (2 Sam. 13:28-33) Ngem no masiribtayo, panunotentayo ti mabalin a saan a nasayaat a resulta dayta iti reputasion ti maysa a tao wenno organisasion.

Saan a nalaka nga ammuen no umiso ti maysa a damag. Dayta ti gapuna a bay-an lattan ti dadduma a  dagiti umawat iti damag ti mangpaneknek no pudno dayta wenno saan. Ngem saan kadi a mangibus met dayta iti tiempoda? Laglagipentayo a napateg ti tiempo. (Efe. 5:15, 16) Isu nga imbes a panunotentayo, “No pagduaduaam, ipasam,” nasaysayaat a panunotentayo, “No pagduaduaam, ibasuram!”

Isaludsodmo iti bagim: ‘Kanayon kadi nga agipasaak iti e-mail? Nagpadispensarak kadi idin kadagiti pinasaak gapu ta ulbod wenno saan nga umiso ti impasak nga impormasion kadakuada? Adda kadin nangibaga kaniak nga isardengkon ti agipasa iti e-mail?’ Laglagipem nga asinoman a kontakmo iti e-mail ket makausar iti Internet isu a mabalinda a maammuan dagiti impormasion a paginteresanda uray no saanmo nga ipasa dayta kadakuada. Saanda a kasapulan ti adu a nakakatkatawa nga estoria, video, wenno ladladawan. Saan met a nasayaat nga ipasa ti nairekord wenno naisurat a palawag maipapan iti Biblia. * Maysa pay, no maipasa dagiti reperensia, teksto a mausar para iti panagadal iti Biblia, wenno dagiti sungbat para iti gimong ti kongregasion, mabalin a saan nga ipateg ti maysa a kabsat ti personal a panagsagana.

Ania ti aramidem no adda makitam a makadadael a damag iti Internet maipapan iti organisasion ni Jehova? Rumbeng a saanmo a patien dayta. Marikna ti dadduma a nasken a maammuan dayta ti sabsabali tapno maammuan ti opinionda. Ngem no kasta ti mapasamak, agwaras laeng ti dakes nga impormasion. No maburiborantayo gapu iti nakitatayo iti Internet, masapul nga agkiddawtayo iti sirib ken Jehova ken makisaritatayo kadagiti nataengan a kakabsat a lallaki maipapan iti dayta. (Sant. 1:5, 6; Jud. 22, 23) Ni Jesus, a siuulbod a naakusaran, pinakdaaranna dagiti pasurotna a maidadanesdanto ken ‘siuulbod a sawen dagiti kabusor ti tunggal kita ti nadangkes a banag a maibusor kadakuada.’ (Mat. 5:11; 11:19; Juan 10:19-21) Masapul nga usarentayo ti “pannakabael nga agpanunot” ken “panangilasin” tapno maammuantayo ti “tao nga agsasao iti balusingsing [wenno, ulbod] a bambanag” ken “dagidiay a ti dandanada nakillo.”—Prov. 2:10-16.

Masapul met a naannadtayo kadagiti nangngegtayo a damdamag wenno naipadamag kadatayo a kapkapadasan dagiti kakabsat. Uray no pudno dayta, saanna a kayat a sawen a masapul a maiwaras  dayta. Mabalin nga adda dagiti gundaway a saan a nasayaat wenno saan a panangipakita iti ayat ti panangiwaras iti sabsabali dagiti pudno nga estoria. (Mat. 7:12) Kas pagarigan, saan a panangipakita iti ayat wenno makapabileg ti panangiwaras iti tsismis uray no pudno dayta. (2 Tes. 3:11; 1 Tim. 5:13) Mabalin a kompidensial ti dadduma a damag, ken nasken a raementayo ti kalintegan ti sabsabali a mangipakaammo iti dayta nga impormasion iti umiso a tiempo ken iti umiso a pamay-an. Mabalin nga adda dagiti pagdaksanna no un-unaantayo nga ipadamag dayta.

Nalaka laeng itan nga agwaras ti damag—pudno man dayta wenno saan, napateg wenno saan, nasayaat wenno makadangran. Nasken a panunoten ti asinoman nga uray maysa laeng ti nangipatulodanna iti e-mail wenno teks, mabalin a nakaparpartak nga agwaras dayta iti intero a lubong, inggagara man dayta wenno saan. Gapuna, liklikantayo koma ti agipasa a dagus iti impormasion ken iti uray siasino lattan. No adda mabasatayo nga agdindinamag nga impormasion, laglagipentayo a ti ayat ket saan a managipapan, ngem saan met a nalaka a mamatpati. Kangrunaanna, ti ayat saanna a patien dagiti makadadael a damdamag maipapan iti organisasion ni Jehova wenno dagiti kinaulbod maipapan kadagiti kakabsattayo nga iwarwaras dagiti adipen “ti ama ti kinaulbod,” ni Satanas a Diablo. (Juan 8:44; 1 Cor. 13:7) Makatulong kadatayo ti pannakabael nga agpanunot ken panangilasin tapno agbalintayo a masirib iti panangusartayo iti nakaad-adu nga impormasion a maammuantayo iti inaldaw. Kuna ti Biblia: “Dagidiay awanan kapadasan sigurado a tagikuaendanto ti kinamaag, ngem dagidiay nasaldet agdalungdongdanto iti pannakaammo.”—Prov. 14:18.