Ti 2013 nga Ingles a Rebision ti New World Translation
ITI panaglabas dagiti tawen, namin-adun a narebisar ti New World Translation of the Holy Scriptures, ngem ti 2013 a rebision ti kaaduan iti naaramid a panagbalbaliw. Kas pagarigan, agarup 10 a porsiento nga Ingles a sasao ti naikkat iti patarus. Nabaliwan ti dadduma a napapateg a termino iti Biblia. Napagbalin a pormat a daniw ti dadduma a kapitulo, ken nainayon dagiti mangilawlawag a footnote iti regular nga edision. Saan a mailawlawag iti daytoy nga artikulo ti amin a panagbalbaliw, ngem usigentayo ti sumagmamano kadagiti kangrunaan a panagbalbaliw.
Ania dagiti napapateg a termino iti Biblia a nabaliwan? Kas nadakamat iti napalabas nga artikulo, nabaliwan ti patarus para kadagiti sasao a “Sheol,” “Hades,” ken “soul.” Malaksid kadagita, adda pay dagiti sasao a nabaliwan.
Kas pagarigan, ti Ingles a sao nga “impaled” ket nasukatan iti “executed on a stake” wenno “nailed to the stake” tapno saan a mangipaay iti di umiso a kaipapanan no kasano a napapatay ni Jesus. (Matt. 20:19; 27:31) Ti “loose conduct” ket nasukatan iti “brazen conduct” a mangipakita iti nakadakdakes a kababalin nga ipamatmat ti kaipapananna iti Griego a sao. Ti nausar idi a sao a “long-suffering” ket mabalin a maawatan a panagsagaba iti mabayag ngem nabaliwanen dayta iti “patience” nga ad-adda a mangipaawat iti umiso a kaipapananna. Nasukatan ti “revelries” iti “wild parties” a nalaklaka itan a maawatan. (Gal. 5:19-22) Ti “loving-kindness” ket siuumiso a naipatarus a “loyal love.” Ipakita dayta ti kaipapanan ti termino ti Biblia a masansan a kapada ti sao a “faithfulness.”—Ps. 36:5; 89:1.
Naipatarusen sigun iti konteksto ti dadduma a termino nga agpapada idi ti pannakaipatarusna. Kas pagarigan, ti Hebreo a sao nga ʽoh·lamʹ, a sigud a naipatarus a “time indefinite,” ket mabalin a kaipapananna “forever.” Idiligmo no kasano nga agaplikar dayta iti pannakaipatarus ti Psalm 90:2 ken Micah 5:2.
Masansan nga agparang iti Kasuratan ti Hebreo ken Griego a termino a naipatarus a “seed.” Maus-usar dayta a sao mainaig iti agrikultura ken iti piguratibo a pamay-an kas “offspring.” Kadagiti immuna nga edision ti New World Translation, kanayon idi a nausar ti sao a “seed,” a pakairamanan ti Genesis 3:15. Ngem manmanon a mausar iti Ingles ti sao a “seed” no ti kaipapananna ket “offspring.” Gapuna, iti rebisado a New World Translation, nausar ti sao nga “offspring” iti Genesis 3:15 ken iti dadduma pay a mainaig a bersikulo. (Gen. 22:17, 18; Rev. 12:17) Naipatarus met sigun iti konteksto ti dadduma a nagparangan dayta a sao.—Gen. 1:11; Ps. 22:30; Isa. 57:3.
Apay a nabaliwan ti adu a sasao a naipatarus a literal? Kuna ti Appendix A1 iti 2013 a rebision a ti nasayaat a patarus ti Biblia “ibagana ti umiso a kaipapanan ti sao wenno sasao no ti literal a pannakaipatarusna ket saan nga umiso wenno saan a nalawag ti kaipapananna.” No dagiti gagangay a pagsasao (idioms) iti orihinal a lengguahe ket maawatan iti dadduma a lengguahe, maipatarus dagitoy a literal. Gapu iti daytoy, nausar ti sasao a “searches the . . . hearts” iti Revelation 2:23 ta maawatan dayta iti adu a lengguahe. Nupay kasta, iti dayta met la a bersikulo, saan a nalaka a maawatan ti sasao a “searches the kidneys” isu a nasukatan ti sao a “kidneys” iti “innermost thoughts” tapno maipaawat ti pudno a kaipapananna. Kasta met, iti Deuteronomy 32:14, ti pagsasao a “the kidney fat of wheat” ket nalawlawag a naipatarus kas “the finest wheat.” Iti dayta met la a rason, ti sasao nga “I am uncircumcised in lips” ket saan a kas kalawag ti “I speak with difficulty” iti adu a lengguahe.—Ex. 6:12.
Apay a dagiti sasao a “sons of Israel” ken “fatherless boys” naipatarus itan nga “Israelites” ken “fatherless children”? Iti Hebreo, ti panglalaki wenno pangbabai a porma ti sao ket masansan a mausar tapno maammuan no lalaki wenno babai ti madakdakamat. Nupay kasta, dadduma a panglalaki a porma ti sao ket tumukoy agpadpada iti lalaki ken babai. Kas pagarigan, ipakita ti konteksto ti dadduma a bersikulo a ti sasao a “the sons of Israel” ramanenna agpadpada dagiti lallaki ken babbai. Gapuna, naipatarusen dagita a sasao a “the Israelites.”—Ex. 1:7; 35:29; 2 Ki. 8:12.
Umasping iti dayta, ti panglalaki a porma ti Hebreo a sao a ti kaipapananna ket “sons” iti Genesis 3:16 ket naipatarus a “children” kadagiti immun-una nga edision ti New World Translation. Ngem iti Exodus 22:24, mabasan dayta a sao kas: “Your children [Hebrew, “sons”] will be fatherless.” No masurot daytoy a wagas iti dadduma a teksto, nasukatan ti sasao a “fatherless boy” iti “fatherless child” wenno “orphan.” (Deut. 10:18; Job 6:27) Kapada dayta ti naipatarus iti Greek Septuagint. Nagbalin metten a “the days of your youth” dagiti sasao a “the days of your young manhood” iti Ecclesiastes 12:1.
Apay a napasimple ti pannakaipatarus dagiti Hebreo a sasao a berbo? Dagiti dua a kangrunaan a kasasaad ti berbo a Hebreo ket ti saan a kompleto (imperfect) a mangipakita iti agtultuloy a tignay ken ti kompleto (perfect) a mangipakita iti nalpasen a tignay. Kadagiti immuna nga edision ti New World Translation, kanayon a naipatarus dagiti saan a kompleto a berbo a Hebreo nga addaan iti kanayonan a termino, kas iti “proceeded to” wenno “went on to” tapno maipakita ti agtultuloy wenno maulit-ulit a tignay. * Tapno maipakita met a nalpasen ti tignay, nausar dagiti sasao a mangipaganetget kas iti “certainly,” “must,” ken “indeed”.
Iti 2013 a rebision, dagiti kanayonan a termino para iti tignay wenno berbo ket saanen a nausar no awan ti ipaganetgetda. Kas pagarigan, saanen a masapul nga ipaganetget a maulit-ulit a kinuna ti Dios, “Let Gen. 1:3) Nupay kasta, nalawag a maulit-ulit nga inawagan ni Jehova ni Adan, isu a naipakita latta dayta iti Genesis 3:9 a naipatarus a “kept calling.” Gapuna, amin a berbo ket naipatarus a nalaka a maawatan ken naipangpangruna ti tignay imbes a ti saan a kompleto wenno kompleto a kasasaad ti berbo a Hebreo. Nasayaat pay daytoy ta makatulong tapno matulad ti kinaababa ti nausar a Hebreo a sao.
there be light.” Gapuna, iti 2013 a rebision, ti saan a kompleto a berbo a “say” ket saan a naipatarus a mangipakita iti agtultuloy a tignay. (Apay nga ad-adu itan a kapitulo ti naipatarus iti pormat a daniw? Adu a paset ti Biblia ti dati a naipatarus a daniw. Iti moderno a lengguahe, mailasin ti daniw babaen kadagiti agpapada nga uni dagiti maibalikas a sasao, ngem iti daniw a Hebreo, ti kapatgan a paset ti daniw ket ti panamagpapada wenno panamagduduma. Ti estilo ti pannakaisurat dagiti daniw iti Hebreo ket saan a babaen ti panagpapada dagiti uni ti sasao no di ket babaen ti lohikal a panagsasaruno dagiti kapanunotan.
Kadagiti napalabas nga edision ti New World Translation, naurnos dagiti sasao iti Job ken Dagiti Salmo iti pormat a daniw tapno maipakita a talaga a nairantada a makanta wenno maidaniw. Daytoy a pormat ipakitana ti pannakaipaganetget ti estilo ti daniw ken makatulong dayta iti panangimemoria. Iti 2013 a rebision, naisurat metten iti pormat a daniw ti Proverbs, Song of Solomon, ken adu pay a kapitulo dagiti libro maipapan kadagiti padto tapno maipakita a dagitoy a bersikulo ket dati a naisurat a daniw ken tapno maipaganetget ti panamagpapada ken ti panamagduduma. Maysa a pagarigan iti daytoy ket ti Isaiah 24:2, a tunggal linia ket addaan iti panamagduduma, ket ti maysa a linia patalgedanna ti sabali tapno maipaganetget nga awan ti maipuera iti panangukom ti Dios. No ammo ti agbasbasa a daniw dagita, mabigbigna a saan laeng nga ul-uliten ti mannurat ti Biblia dagiti ibagbagana no di ket us-usarenna ti pormat a daniw tapno maipaganetget ti mensahe ti Dios.
Saan a kanayon a nalaka a madlaw ti nagdumaan ti Hebreo a salaysay ken daniw. Gapuna, adda pagdudumaan kadagiti patarus ti Biblia no maipapan kadagiti teksto a naipatarus a daniw. Kasapulan nga ikeddeng ti agipatarus no ania dagiti bersikulo a naisurat a daniw. Dadduma ngamin ti naglaon kadagiti salaysay ngem dagiti sasao a nausar ket kas iti daniw, nausar met dagiti mangiladawan a sasao, sabali a kaipapanan dagiti sasao, ken dagiti sasao nga agpapada ti kaipapananda tapno maipaganetget ti punto.
Ti Outline of Contents a baro a paset a nainayon ket nangnangruna a makatulong tapno mailasin ti masansan a panagbaliwbaliw dagiti karakter iti nagkauna a daniw a Ti Kanta ni Solomon.
Ania ti epekto ti panangadal kadagiti orihinal a sasao dagiti manuskrito iti 2013 a rebision? Ti immuna a New World Translation ket naibasar iti Hebrew Masoretic text ken ti mararaem a Griego a manuskrito da Westcott ken Hort. Agtultuloy a maad-adal dagiti nagkauna a manuskrito ti Biblia, isu a nalawlawagan ti kaipapanan ti orihinal a sasao ti sumagmamano a bersikulo ti Biblia. Magun-odan metten dagiti kopia ti Dead Sea Scrolls. Ad-adu pay a Griego a manuskrito ti nasukimat. Adu pay dagiti kabbaro a manuskrito ti naikabil iti kompiuter tapno nalaklaka a masukimat ti nagdudumaan dagiti manuskrito ket maammuan no ania a patarus ti Hebreo wenno Griego a manuskrito ti ad-adda a suportaran ti kaaduan a reperensia. Ginundawayan ti New World Bible Translation Committee dagitoy a panagrang-ay tapno adalenda ti dadduma a bersikulo, isu nga adda dagiti naaramid a panagbalbaliw.
Kas pagarigan, iti 2 Samuel 13:21, mabasa iti Greek Septuagint ti katupag dagiti sasao a: “But he would not hurt the feelings of Amnon his son, because he loved him, for he was his firstborn.” Saan nga inraman dagiti immun-una a bersion ti New World Translation dagitoy a sasao gapu ta awan dayta iti Masoretic text. Nupay kasta, mabasa dagitoy a sasao iti Dead Sea Scrolls isu a nairamanda iti 2013 a rebision. Gapu iti dayta met la a rason, nanayonan iti lima ti pagparangan ti nagan ti Dios iti libro nga Umuna a Samuel. Nabaliwan met ti panagsasaruno dagiti ideya iti Matthew 21:29-31 gapu iti pannakaadal manen dagiti Griego a manuskrito. Gapuna, naaramid dagiti panagbalbaliw a naibasar kadagiti ebidensia a masarakan kadagiti manuskrito imbes a nasurot ti maymaysa a pagibasaran a Griego a manuskrito.
Sumagmamano laeng dagitoy kadagiti panagbalbaliw a naaramid tapno nalaklaka a maawatan ken mabasa ti adu a mangibilbilang iti New World Translation a maysa a sagut manipud iti Dios ti komunikasion.
^ par. 10 Kitaen ti New World Translation of the Holy Scriptures—With References, Appendix 3C “Hebrew Verbs Indicating Continuous or Progressive Action.”