Idi naipasngayak, adda bassit a talon dagiti nagannakko iti purok ti Galicia iti makin-amianan a laud ti Spain. Siak ti maikapat kadakami a walo nga agkakabsat. Naragsak ti pamiliami. Gagangay idi a maysa kadagiti annak ti agbalin a seminarista wenno sumrek iti kombento. Tallo kadakami ti simrek iti seminario.

Kas ken manangko, simrekak met iti kombento idiay Madrid idi agtawenak iti 13. Saan a maseknan ken adayo ti rikna dagiti adda iti kombento. Sursurotenmi laeng dagiti pagannurotan, agkararag, ken nainget ti kasasaad. Nasapakami a mapan iti kapilia tapno agmennamenna, ngem awan met nagyan ti panunotko. Kamaudiananna, agkantakami kadagiti narelihiosuan a kanta ken makimisa, ngem Latin ti mausar a lengguahe. Gapuna, awan ti maaw-awatak ken mariknak a kasla nakaad-adayo ti Dios kaniak. Nagpartak nga aglabas ti aldawko nga awan ti maar-aramidak. Uray no agsabatkami ken manang, ti laeng ibagami ket “Ave Maria purisima.” Kagudua nga oras laeng ti ipalubos dagiti madre a panagsasaritami kalpasan ti pannangan. Anian a naiduma iti naragsak a pamiliami! Panagriknak ket agmaymaysaak ken masansan nga agsangsangitak.

Nupay diak pulos marikna a nasingedak iti Dios, tinungpalko ti karik ken nagbalinak a madre idi agtawenak iti 17. Inaramidko laeng ti namnamaenda kaniak, ngem agduaduaak no talaga a pinilinak ti Dios nga agserbi kenkuana. Masansan nga ibaga dagiti madre a mapan idiay impierno dagidiay agduadua. Ngem nagduaduaak latta. Ammok a saan nga insinsina ni Jesu-Kristo ti bagina; imbes ketdi okupado a nangisuro ken timmulong iti sabsabali. (Mateo 4:23-25) Idi agtawenakon iti 20, inkeddengko ti agikkat a madre. Nakaskasdaaw ta imbaga ti madre superior a no agduaduaak, pumanawakon a dagus. Patiek a maamak di la ket ta tuladendak ti dadduma, isu a pimmanawak iti kombento.

Idi nakaawidakon, mannakaawat unay dagiti nagannakko. Ngem gapu ta awan ti trabaho iti lugarmi, immakarak  idiay Germany a pagnanaedan ni adingko. Miembro idi ti aktibo a Komunista a grupo dagiti imigrante nga Espaniol. Nalag-an ti riknak kadagiti mangilablaban iti kalintegan dagiti trabahador ken panangidumduma kadagiti babbai. Gapuna, nagbalinak a Komunista ken nakiasawaak iti maysa a miembro ti grupo. Panagkunak ket adda maitultulongko ta agiwarwarasak iti literatura dagiti Komunista ken makiramraman iti panagprotesta.

Ngem idi agangay, naupayak ta masansan a saan nga ar-aramiden dagiti Komunista ti ibagbagada. Idi 1971, kimmaro ti panagduaduak idi pinuoran dagiti agtutubo a kagrupomi ti Konsulado ti Spain idiay Frankfurt kas panagprotestada iti panangirurumen ti diktadora nga Spain. Ngem ammok a saan nga umiso daytoy.

Idi naipasngay ti inauna nga anakko, imbagak ken lakayko a saanakon nga umatender kadagiti miting dagiti Komunista. Maladingitanak ta awan man laeng ti bimmisita kadakami nga agina kadagiti dati a gagayyemko. Pinampanunotko no ania ti panggep ti biag. Talaga kadi nga adda pagimbagan ti panangpasayaat iti komunidad?

Idi 1976, dua nga Espaniol a Saksi ti immay iti balaymi ket inawatko ti imbatida a sumagmamano a literatura a naibasar iti Biblia. Iti maikadua nga isasarungkarda, adu ti insaludsodko kadakuada maipapan iti panagsagaba, panangidumduma, ken kinaawan hustisia. Nasdaawak idi inusarda ti Biblia a mangsungbat kadagiti saludsodko! Dagus nga inawatko ti intukonda a panagadal iti Biblia.

Idi damo, kayatko laeng ti maaddaan iti pannakaammo. Ngem nagbaliw dayta idi napankami nakigimong ken lakayko iti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova. Dua idin ti anakmi. Naanusda a mangdagdagas kadakami ken timmulongda a nangaywan kadagiti annakmi bayat dagiti gimong. Simmingedak kadagiti Saksi.

Ngem agduaduaak latta iti relihion. Gapuna, binisitak ti pamiliak idiay Spain. Kayat ti angkelko a maysa a padi nga isardengko ti agadal iti Biblia. Ngem dakkel ti naitulong dagiti Saksi sadiay. Inusarda ti Biblia a mangsungbat kadagiti saludsodko, kas iti inaramid dagiti Saksi idiay Germany. Intultuloyko latta ti nagadal idi nagsubliak idiay Germany nupay nagsardeng ni lakayko nga agadal iti Biblia. Idi 1978, nabautisaranak kas maysa a Saksi ni Jehova.

Addan nalawag a panggep ken direksion ti biagko gapu iti umiso a pannakaammo ti kinapudno manipud iti Biblia. Kas pagarigan, iparegta ti 1 Pedro 3:1-4 kadagiti assawa a babbai nga ‘agpasakupda’ kadagiti assawada ken maaddaanda iti “nauneg a panagraem.” Kasta met, patanorenda ti “naalumamay nga espiritu, nga addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios.” Nakatulong dagita a prinsipio tapno maitungpalko ti akemko kas asawa ken ina.

Agarup 35 a tawenen ti napalabas sipud nagbalinak a Saksi. Maragragsakanak nga agserbi iti Dios kas paset ti sangalubongan a pamilia nga agdaydayaw iti Dios. Agyamanak met ta uppat kadagiti lima nga annakko ti agserserbi metten ken Jehova a Dios.