ANG-ANGSENEN ni Jose ti nadagaang, nabara nga angin, ken masaysay-upna ti banglo dagiti sabong a lotus ken dadduma pay a mulmula iti danum. Kaduana ti grupo dagiti komersiante a mangdaldaliasat kadagiti kapatagan iti nalawa a wangawangan ti Nilo. Iladawanmo iti panunotmo dagiti agsasaruno a lallaki a mangguyguyod kadagiti kamelioda, a mangtartaraigid iti pagayusan ti danum nga agturong iti sabali pay nga ili ti Egipto. Sagpaminsan a makigtotda iti panagtatayab dagiti bumalballasiw a kannaway wenno ibis. Malagip manen ni Jose ti pagtaenganda iti naangin a kabambantayan ti Hebron, a ginasgasuten a kilometro ti kaadayona; naiduman ti lugar nga ayanna ita.

Panunotem dagiti sunggo nga agtatagari ken agir-iriak kadagiti tuktok ti palma a datiles ken higos. Ngem para ken Jose, kasla narigrigat a maawatan ti lengguahe dagiti tattao a malabsanda. Mabalin nga ikagkagumaanna a tarusan dagiti sasao a mangngegna. Nalabit nasken a sursuruenna dagita, yantangay ammona a pulos a saanen a makasubli pay iti pagtaenganda.

Agtutubo laeng idi ni Jose—17 wenno 18 ti tawenna—ngem naipasangon kadagiti suot a pagam-amkan ti adu nga adulto a lallaki. Napalalo ti imon dagiti kakabsatna gapu ta ni Jose ti paborito ni amada isu a gistayda pinatay. Nupay kasta, inlakoda kadagiti komersiante. (Genesis 37:2, 5, 18-28) Kalpasan ti sumagmamano a lawas a panagdaliasatda, maragragsakanen dagiti komersiante ta asidegdan iti kangrunaan a siudad a pakaalaanda iti dakkel a kuarta babaen ti panangilakoda ken Jose ken kadagiti napapateg a produkto. Ania ti inaramid ni Jose tapno saan nga agsakit ti nakemna ken maupay? Ken kasanotayo met a masalimetmetan ti pammatitayo iti laksid dagiti suot ken pannakaupay? Adu ti masursurotayo ken Jose.

“No maipapan ken Jose, naisalog idiay Egipto, ket ni Potifar, maysa nga opisial ti palasio ni Faraon, ti panguluen dagiti para-guardia, maysa nga Egipcio, ginatangna isuna iti ima dagiti Ismaelita a nangisalog kenkuana sadiay.” (Genesis 39:1) Babaen kadagita a sasao iti Biblia, mailadawantayo no kasano ti pannakaibabain daytoy nga agtutubo idi nailako manen. Maysa laengen a sanikua! Mabalin a mapanunottayo ni Jose a sumursurot iti barbaro nga apona, maysa nga opisial iti palasio ti Egipto, bayat a magmagnada kadagiti natao a kalsada a napno kadagiti pagtagilakuan nga agturong iti baro a pagtaengan ni Jose.

Pagtaengan! Adayo a naiduma dayta iti aw-awagan ni Jose a pagtaengan. Agnanaed kadagiti tolda ti pamilia a dimmakkelanna, masansan nga agakar-akarda, ken agay-aywanda kadagiti arban ti karnero. Ngem ditoy, dagiti babaknang nga Egipcio a kas ken Potifar agnanaedda kadagiti elegante a balay a narangrang ti pinturana. Sigun kadagiti arkeologo, magustuan dagiti nagkauna nga Egipcio dagiti mulmula, napaderan a hardin nga addaan kadagiti narangpaya a kayo ken natalinaay a ban-aw para kadagiti papiro, lotus, ken dadduma pay a mulmula iti danum. Dadduma a balbalay ti napalawlawan kadagiti hardin, nga addaan kadagiti napariir a balkon, nangangato a tawa tapno makastrek ti angin, ken adu a kuarto, a pakairamanan ti maysa a dakkel a siled a panganan ken pagyanan dagiti adipen.

 Magusgustuan kadi ni Jose ti kasta a kinabaknang? Nalabit saan. Mabalin nga ad-adda a nariknana a kasla agmaymaysa. Naiduma dagiti Egipcio iti lengguahe, panagbadbado, ken panaglanglanga ken nangnangruna pay iti relihion. Nagadu ti didiosenda, makiramramanda iti okulto ken mahiko, ken interesadoda unay maipapan iti ipapatay ken iti sabali a biag. Ngem saan a nalapunos ni Jose iti liday gapu ta kuna ti Biblia: “Ni Jehova adda idi ken Jose.” (Genesis 39:2) Inyebkas la ketdi ni Jose ti linaon ti pusona iti Dios. Kuna ti Biblia nga “asideg [ni Jehova] kadagidiay amin nga umaw-awag kenkuana.” (Salmo 145:18) Kasano a simminged ni Jose iti Diosna?

Saan nga intulok daytoy nga agtutubo a maupay, ken inaramidna ti trabahona iti amin a kabaelanna. Nangaramid ngarud ni Jose iti panggapuan ni Jehova a mangbendision kenkuana, ket di nagbayag, nagun-odna ti anamong ti barbaro nga apona. Nakita ni Potifar a daytoy nga agtutubo nga adipenna ket bembendisionan ni Jehova, ti Dios dagiti kailian ni Jose. Awan duadua a dagita a bendision ti ad-adda a nangpabaknang ken Potifar. In-inut a nagun-od ni Jose ti anamong ti apona agingga nga intalek ni Potifar ti isuamin a kukuana iti daytoy makabael nga agtutubo.—Genesis 39:3-6.

Nagsayaat nga ulidan ni Jose kadagiti agtutubo ita nga agserserbi iti Dios. Kas pagarigan, no addada iti eskuelaan, mabalin a mariknada no dadduma a naidumdumada gapu ta napalawlawanda kadagiti agtutubo a maay-ayatan iti okulto, naliday ken awanan namnama. No kasta ti situasionmo, laglagipem a saan a nagbaliw ni Jehova. (Santiago 1:17) Agingga ita, saanna a baybay-an ti amin nga agtalinaed a matalek kenkuana ken mangikagkagumaan a mangparagsak kenkuana. Sibabaknang a bembendisionanna ida, ket kasta met ti aramidenna kenka.

Kabayatanna, ituloy ti salaysay a ni Jose ket agmatmataenganen. Nagbalin nga agkabannuag a “napintas ti pormana ken nalibnos ti langana.” Ipasimudaag dagita a sasao nga adda agur-uray a peggad, gapu ta ti pisikal a kinapintas ket masansan nga agresulta iti di nasayaat ken di maitutop nga atension.

Napateg ken Jose ti kinamatalek; ngem saan a napateg iti asawa ni Potifar. Mabasatayo: “Ti asawa ni apona intangwana dagiti matana ken Jose ket kinunana: ‘Kaiddaennak.’” (Genesis 39:7) Timmulok ngata ni Jose iti panangsulisog daytoy a pagano a babai? Saan nga ibaga ti Biblia nga awanan ni Jose kadagiti tarigagay ken rikrikna a gagangay kadagiti agtutubo. Saanna met nga ibaga nga awan langa daytoy mapampanuynoyan nga asawa ti nabaknang ken mabigbigbig nga opisial ti palasio. Irason ngata ni Jose a saanto a maammuan dayta ti apona? Maallukoy ngata kadagiti material a pagimbagan a mabalin nga ipaay ti kasta nga immoral a relasion?

 Kinapudnona, saantay nga ammo no ania ti pampanunoten ni Jose. Ngem adda nalawag a pamalatpatantayo no ania ti linaon ti pusona. Makita dayta iti sungbatna: “Adtoy saan nga ammo ti apok no ania ti adda kaniak iti balay, ket isuamin nga adda kenkuana inyawatna iti imak. Awan ti asinoman a dakdakkel ngem siak iti daytoy a balay, ket saanna a pulos impaidam kaniak ti aniaman malaksid kenka, agsipud ta asawanaka. Gapuna kasano koma a maaramidko daytoy dakkel a kinadakes ket pudno nga agbasolak a maikaniwas iti Dios?” (Genesis 39:8, 9) Iladawanmo iti panunotmo ti agtutubo a situtured a mangibagbaga iti kasta. Saan a mairusok ni Jose uray panunoten laeng ti kayat nga ipaaramid ti asawa ni Potifar. Apay?

Kas iti kinuna ni Jose, agtalek kenkuana ti apona. Impaaywan ni Potifar ti intero a sangakabbalayanna ken Jose, malaksid iti asawana. Kasano koma a dadaelenna dayta a panagtalek? Kagurana ti kasta a kapanunotan. Ngem ti ad-adda pay a karimonna ket ti mismo a panagbasolna iti Diosna a ni Jehova. Adu la ketdi ti nasursuro ni Jose kadagiti nagannakna maipapan iti panangmatmat ti Dios iti panagasawa ken kinamatalek. Ni Jehova ti namunganay iti panagasawa, ken silalawag nga imbagana ti panggepna. Agtipon ti lalaki ken babai, ket agbalinda a “maymaysa a lasag.” (Genesis 2:24) Dagidiay nangpadas a mangdadael iti dayta a singgalut nagpeggadda iti pungtot ti Dios. Kas pagarigan, dandani nadidigra dagiti lallaki a nangpadas a makidenna iti asawa ni Abraham, nga apong iti tumeng ni Jose, ken iti asawa ni Isaac, a lola ni Jose. (Genesis 20:1-3; 26:7-11) Nasursuro dagita ni Jose, ket determinado a mangyaplikar kadagita.

Saan a nagustuan ti asawa ni Potifar ti nangngegna. Panunotem laengen ti maysa a nanumo nga adipen a nangpaay iti kiddawna, a tinukoy dayta ni Jose kas “dakkel a kinadakes”! Nupay kasta, saan a simmardeng. Mabalin a nasair ti pride-na, isu nga ad-adda a determinado a mangsulisog ken Jose. Iti kasta, tinuladna ti kinapinget ni Satanas a nangsulisog ken Jesus. Napaay met ni Satanas, ngem imbes a nagsardeng, naguray iti “sabali pay a mainugot a tiempo.” (Lucas 4:13) Gapuna, masapul a determinado ken natibker dagiti matalek a tattao. Kasta ti inaramid ni Jose. Uray nagtultuloy daytoy a situasion iti “inaldaw-aldaw,” saan a timmulok. Mabasatayo: “Saan a pulos immimdeng.” (Genesis 39:10) Ngem determinado a manggargari ti asawa ni Potifar.

Inurayna ti gundaway nga amin nga adipen ket adda iti ruar ti balay. Ammona a sumrek ni Jose tapno aramidenna ti trabahona isu nga idi simrek, inkagumaanna nga allukoyen. Dagus nga iniggamanna ti kawes ni Jose, sa nagpakaasi iti maudi a gundaway: “Kaiddaennak!” Nagtignay a dagus ni Jose. Inwadagna ti asawa ni Potifar ken inkagumaanna ti umadayo sa nagtalaw. Ngem gapu ta siiirut nga iniggaman ti asawa ni Potifar ti kawes ni Jose, nabatina dayta.—Genesis 39:11, 12.

Mabalin a mapalagipantayo iti naipaltiing a balakad ni apostol Pablo: “Adaywanyo ti pannakiabig.” (1 Corinto 6:18) Anian a nagsayaat nga ulidan ni Jose para iti amin a pudno a Kristiano! Mabalin a ditay maliklikan ti makilangen kadagidiay awanan panagraem kadagiti moral a pagalagadan ti Dios, ngem dina kayat a sawen a tumuloktayo kadagiti dakes nga impluensiada. Aniaman ti resultana, masapul nga adaywantayo ida.

Iti kasasaad ni Jose, nakaro ti nagbanaganna. Kayat ti asawa ni Potifar ti agibales. Dagus a nagpukkaw ket inayabanna ti dadduma nga adipen. Imbagana a kayat ni Jose a ramesen isuna ngem nagtaray idi nagpukkaw. Indulinna ti kawes ni Jose kas pammaneknek sa inurayna a sumangpet ni lakayna. Idi simmangpet ni Potifar, inulitna ti kinaulbod nga imbagana, nga ipaspasimudaagna a basol ni lakayna gapu ta nangisangpet iti ganggannaet iti pagtaenganda. Ania ti reaksion ni Potifar? Mabasatayo: “Gimmil-ayab ti ungetna”! Impaibaludna ni Jose.—Genesis 39:13-20.

Bassit laeng ti ammotayo maipapan kadagiti pagbaludan idi iti Egipto. Nakita dagiti arkeologo dagiti rebba dagiti kasta a pagbaludan—dadakkel a kasla nasarikedkedan a pasdek nga addaan kadagiti selda ken bartolina iti uneg ti daga. Idi agangay, dineskribir dayta ni Jose babaen iti sao a ti literal a kaipapananna ket “abut,” a mangipasimudaag iti nasipnget ken awanan namnama a lugar. (Genesis 40:15) Iti libro a Salmo, maammuantayo a naparparigat pay ni Jose: “Babaen kadagiti grilios pinarigatda dagiti sakana; kadagiti landok immay ti kararuana.” (Salmo 105:17, 18) No dadduma, ikawar  dagiti Egipcio ti siko dagiti balud iti likudanda; adda met dagiti maikkan kadagiti ukkor a landok kadagiti tengngedda. Anian a pannakamaltrato ni Jose—idinto ta awan met ti inaramidna a pakadusaanna koma iti kasta!

Malaksid iti dayta, saan nga apagbiit ti panagrigatna. Kuna ti salaysay a ‘nagtultuloy ni Jose iti pagbaludan.’ Adu a tawenna iti narigat a lugar! * Ken saan nga ammo ni Jose no mawayawayaan pay. Dagidiay nakaam-amak nga al-aldawna iti pagbaludan ket nagbalin a lawlawas ken bulbulan, ngem apay a saan a naupay ken naawanan iti namnama?

Mangipaay ti salaysay iti makapabileg a sungbat: “Ni Jehova nagtultuloy nga adda ken Jose ket nangipapaay kenkuana iti naayat a kinamanangngaasi.” (Genesis 39:21) Awan pader ti pagbaludan, awan grilios, awan nasipnget a bartolina a makalapped iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova kadagiti adipenna. (Roma 8:38, 39) Mabalin a mailadawantayo ni Jose a mangyeb-ebkas iti rigatna iti ay-ayatenna a nailangitan nga Ama babaen ti kararag. Kas resultana, nagbalin a kalmado ken naaddaan iti talna a ti laeng makaipaay ket ti “Dios ti amin a liwliwa.” (2 Corinto 1:3, 4; Filipos 4:6, 7) Ania pay ti inaramid ni Jehova para ken Jose? Mabasatayo a nagtultuloy nga impaayanna ni Jose iti “pabor kadagiti mata ti panguluen nga opisial ti balay a pagbaludan.”

Nalawag a naikkan dagiti balud iti trabahoda, ket nangaramid manen ni Jose iti panggapuan ni Jehova a mangbendision kenkuana. Naggaget ken inaramidna ti amin a kabaelanna aniaman ti naipaannong kenkuana sa impabiangna ken Jehova ti dadduma pay. Gapu iti pamendision ni Jehova, nagun-od manen ni Jose ti panagtalek ken panagraem, kas idi adda iti balay ni Potifar. Mabasatayo: “Gapuna ti panguluen nga opisial ti balay a pagbaludan inyawatna iti ima ni Jose dagiti amin a balud nga adda iti balay a pagbaludan; ket isuamin nga ar-aramidenda sadiay isu idi ti nangpaaramid. Ti panguluen nga opisial ti balay a pagbaludan awan a pulos idi ti asikasuenna nga adda iti imana, agsipud ta ni Jehova adda ken Jose ken no ania idi ti ar-aramidenna pinagbalin ni Jehova a naballigi.” (Genesis 39:22, 23) Anian a pannakaliwliwa ni Jose gapu ta ammona nga ay-aywanan isuna ni Jehova!

Mabalin a makapasartayo kadagiti narigat a kasasaad, agraman ti kinaawan hustisia, ngem makasursurotayo iti pammati ni Jose. No itultuloytayo ti umadani ken Jehova babaen ti kararag, agtalinaedtayo a matalek kadagiti bilinna, ken ikagumaantayo nga aramiden ti umiso iti imatangna, ik-ikkantayo iti rason a mangbendision kadatayo. No maipapan ken Jose, ad-adu pay a bendision ni Jehova ti agur-uray kenkuana kas makitatayto iti sumaganad nga artikulo iti daytoy a serye.