Ammoyo Kadi?
Apay a nagibarbas ni Jose sakbay a simmango ken Faraon?
Iti salaysay ti Genesis, imbilin ni Faraon a dagus a maipan kenkuana ti Hebreo a balud a ni Jose tapno malawlawagan ti tagtagainep a pakaburburiboranna. Adu a tawen idin a nakabalud ni Jose. Uray apurado unay ni Faraon, nagibarbas pay nga umuna ni Jose. (Genesis 39:20-23; 41:1, 14) Kasla saan a napateg dayta a detalye nga inraman ti mannurat. Ngem ipakita dayta a pamiliar isuna kadagiti kaugalian dagiti taga-Egipto.
Ugali idi dagiti nagkauna a nasion, a pakairamanan dagiti Hebreo, a paatiddogen ti barbasda. Ngem “ti nagkauna nga Egipto ti kakaisuna idi a nasion iti Middle East a saan a mangayat iti atiddog a barbas,” kuna ti Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature a libro da McClintock ken Strong.
Barbas laeng kadi ti masapul a makiskisan sigun iti kaugalian dagiti Egipcio? Ipakita ti magasin a Biblical Archaeology Review nga iti dadduma a kaugalian dagiti Egipcio, masapul nga agsagana ti maysa a lalaki a sumango ken Faraon a kas met la iti aramidenna no sumrek iti templo. No kasta, masapul idi a kiskisan ni Jose ti intero nga ulo ken bagina.
Sigun iti libro nga Aramid, Griego ti tatang ni Timoteo. Masiguradotayo kadin nga isu ket taga-Grecia?
Saan. Kadagiti libro ti Biblia nga impaisurat ti Dios ken ni apostol Pablo, adda dagiti gundaway nga indumana dagiti Judio kadagiti Griego, wenno Hellenes, a kas man la inusarna ti termino a Griego a pangtukoy iti amin a saan a Judio. (Roma 1:16; 10:12) Ti maysa a rason ket ti kinasaknap ti Griego a lengguahe ken kultura iti luglugar a nangaskasabaan ni Pablo.
Idi ngay un-unana, siasino dagiti maibilbilang a Griego? Idi maikapat a siglo B.C.E, impagpannakkel ti nalaing nga ispiker a taga-Atenas a ni Isocrates ti panagsaknap ti Griego a kultura iti intero a lubong. Kas resultana, kinunana: “Adda dagidiay maawagan a Griego, saan a gapu ta nayanakda iti Grecia, no di ket gapu ta naedukaranda iti sursurotayo.” Posible ngarud a ti tatang ni Timoteo, a saan a Judio, ken ti dadduma a tinukoy ni Pablo kas Griego ket maibilang a Griego gapu iti kultura, saan a gapu ta nayanakda idiay Grecia.—Aramid 16:1.