SALUDSOD DAGITI AGTUTUBO
Panamarsua Wenno Ebolusion?—Paset 1: Apay a Mamati iti Dios?
Panamarsua wenno ebolusion?
Mamatika kadi a pinarsua ti Dios ti amin a banag? No wen, saanka nga agmaymaysa; adu nga agtutubo (ken adulto) ti mamati met a kas kenka. Ngem kuna ti dadduma a timmaud ti biag ken ti uniberso babaen iti ebolusion—nga awan ti tulong ti “Kangatuan a Persona.”
Ammom kadi? Masansan nga alisto nga ibaga agpadpada dagiti mamati iti ebolusion ken panamarsua no ania ti patpatienda. Ngem kinaagpaysuanna, dida ammo no apay a mamatida iti dayta.
Mamati ti dadduma iti panamarsua gapu ngamin ta dayta ti maisursuro iti simbaanda.
Adu ti mamati iti ebolusion gapu laeng ta dayta ti maisursuro iti eskuelaanda.
Makatulong kenka daytoy a serye dagiti artikulo a mangpapigsa iti panamatim iti panamarsua ken mailawlawagmo dayta. Ngem masapul nga isaludsodmo nga umuna iti bagim ti maysa a simple a saludsod:
Apay a mamatiak iti Dios?
Apay a napateg dayta a saludsod? Ngamin, paregtaennaka ti Biblia nga usarem ti isipmo, ti ‘pannakabalinmo nga agrason.’ (Roma 12:1) Kaipapananna a ti panamatim iti Dios ket saan la koma a naibasar iti
emosion (Panagriknak ket adda a talaga ti natantan-ok a mannakabalin)
impluensia ti sabsabali (Relihioso dagiti kalugarak)
pannakapilit (Pinadakkeldak dagiti nagannakko a mamati iti Dios—ta no saan)
Imbes ketdi, masapul a kombinsidoka a mismo nga adda Dios ken rumbeng nga adda dagiti nainkalintegan a rasonmo iti dayta.
Ania ngarud ti pakakombinsiram nga adda Dios? Ti worksheet nga “Apay a Mamatiak iti Dios?” ti mangpapigsa iti kombiksionmo. Nalabit makitam pay a makatulong ti panangusigmo iti sungbat ti dadduma nga agtutubo iti dayta a saludsod.
“No addaak iti klase a dumdumngeg iti eksplanasion ti titsermi maipapan iti panagandar ti bagitayo, diak pulos agduadua iti kaadda ti Dios. Adda usar ti tunggal paset ti bagi agingga iti kabassitan a detalye, ken masansan a ditay mapupuotan ti panagandar dagita. Talaga a nakaskasdaaw ti bagi ti tao!”—Teresa.
“No adda makitak a nangato a pasdek, pangpasiar a barko, wenno kotse, isaludsodko iti bagik, ‘Asino ti nangaramid iti dayta?’ Kas pagarigan, dagiti laeng intelihente a tattao ti makaaramid iti lugan, ta nagadu a babassit a piesa ti masapul nga eksakto ti panaggarawda tapno agandar ti intero a lugan. Ket no adda nangdisenio kadagiti lugan, kasta met laeng kadatayo a tattao.”—Richard.
“No maamirismo a ginasut a tawen sakbay a naawatan dagiti kasisiriban a tattao ti maipapan kadagiti kabassitan a paset ti uniberso, saan ngarud a pulos a nainkalintegan a panunoten nga awan ti masirib a nangpataud iti uniberso!”—Karen.
“Idi inadalko a naimbag ti siensia, kasla ad-addan a saan a nakappapati ti ebolusion. Kas pagarigan, pinampanunotko ti matematikal a kinaumiso dagiti adda iti nakaparsuaan ken ti kinanaisangsangayan dagiti tattao, agraman ti kinapateg ti panangammotayo iti kinasiasinotayo, nagtaudantayo, ken pagturturongantayo. Panggep ti ebolusion nga ilawlawag amin dagita a banag kadagiti termino a nainaig kadagiti animal, ngem dina pulos mailawlawag no apay a naisangsangayan dagiti tattao. Para kaniak, dakdakkel a ‘pammati’ ti kasapulan iti panamati iti ebolusion ngem iti panamati iti maysa a Namarsua.”—Anthony.
Ti panangilawlawagko iti pakakombinsirak
Kasanon no uy-uyawendaka dagiti kaklasem gapu iti panamatim iti saanmo a makita? Kasanon no kunada a “napaneknekanen” ti siensia nga umiso ti ebolusion?
Umuna, agtalekka iti patpatiem. Dika agdanag wenno agbain. (Roma 1:16) Laglagipem:
Saanka nga agmaymaysa; adu pay laeng ti mamati iti Dios. Karaman kadakuada dagiti intelihente unay ken propesional a tattao. Kas pagarigan, adda dagiti sientista a mamati nga adda Dios.
No kuna dagiti tattao a saanda a mamati iti Dios, ti talaga a kaipapanan dayta no dadduma ket dida maawatan ti Dios. Imbes a mangibagada iti ebidensia a mangsuportar iti panangmatmatda, mangpataudda kadagiti saludsod a kas iti, “No adda Dios, apay nga ipalpalubosna ti panagsagaba?” No ar-arigen, pagbalbalinenda nga intelektual nga isyu ti emosional nga isyu.
Adda ‘naespirituan a kasapulan’ dagiti tattao. (Mateo 5:3) Karaman iti dayta ti panagkasapulan a mamati iti Dios. Isu a no adda mangibaga nga awan ti Dios, dayta a tao—saan a sika—ti makinresponsabilidad a mangilawlawag no apay a kasta ti konklusionna.—Roma 1:18-20.
Talaga a nainkalintegan ti panamati iti Dios. Maitunos dayta iti napaneknekanen a kinapudno a ti biag ket saan a tumaud a bukbukodna. Awan a pulos ti ebidensia a mangsuporta iti kapanunotan a basta timmaud lattan ti biag manipud iti banag nga awan biagna.
Ania ngarud ti ibagam no adda mangkuestion iti panamatim iti Dios? Usigem ti sumagmamano a posibilidad.
No adda agkuna: “Dagiti laeng awan adalna ti mamati iti Dios.”
Mabalin nga isungbatmo: “Talaga kadi a mamatika iti dayta? Siak, saan. Kinapudnona, idi nasurbey ti nasurok a 1,600 a propesor ti science iti nadumaduma a de kalidad nga unibersidad, 33% ti saan a nangibaga a dida pulos mamati iti Dios wenno agduaduada nga adda Dios. a Kayatmo a sawen, saan nga intelihente dagita a propesor gapu ta mamatida iti Dios?”
No adda agkuna: “No adda Dios, apay a nakaro unay ti panagsagaba iti lubong?”
Mabalin nga isungbatmo: “Nalabit ti kayatmo a sawen ket dimo maawatan no kasano ti panagtignay ti Dios—wenno iti daytoy a kaso, kasla awan ar-aramidenna. Husto kadi ti imbagak? [Bay-am a sumungbat.] Adda nasarakak a makapnek a sungbat iti saludsod nga apay nga adda nakaro a panagsagaba. Ngem tapno maawatan dayta, masapul a mausig ti sumagmamano a pannursuro ti Biblia. Kayatmo kadi a maammuan ti ad-adu pay?”
Salaysayen ti sumaganad nga artikulo iti daytoy a serye no apay a ti ebolusion ket saan a makaipaay iti makapnek a panangilawlawag maipapan iti kaaddatayo.
a Reperensia: Social Science Research Council, “Religion and Spirituality Among University Scientists,” ni Elaine Howard Ecklund, Pebrero 5, 2007.