Jamani hte Nazi zing la ai mungdan ni hta nga ai, Yehowa Sakse 35,000 hta na 1,500 daram gaw, masha wu nawng wu wa sat hkrum ai aten (Holocaust) hta si mat wa ai. Hpa majaw si ra ai ngu ai lam shagu hpe gaw n chye ga ai. Sawk sagawn ai lam naw galaw nga ai majaw, kade daram sat hkrum ai hte kaga lam ni hpe grau chye wa yang, bai ka madun ya na re.

•  Shanhte gara hku si mat ai kun?

•  Shanhte hpa majaw zingri hkrum ai kun?

•  Shanhte gara kaw si mat ai kun?

•  Sat hkrum wa ai nkau mi

•   Si Dam: Jamani hte Nazi zing la ai mungdan ni hta nga ai Yehowa Sakse 400 daram si dam jaw hkrum ai. Tsin-yam hkrum ai masha law malawng gaw, tara jep hkrum nna si dam hte baw daw sat hkrum ma ai. Kaga ni chyawm gaw, tara jep ai lam n nga ai sha, sinat hte gap hkrum ai (sh) jen sat hkrum ma ai.

•   Htawng hta hkrum wa ai tsin-yam ni: Nazi ni zingri zingrat ai dabang hte htawng ni hta Yehowa Sakse 1,000 jan si mat ai. Shanhte gaw si ai du hkra bungli galaw shangun hkrum ai, zingri hkrum ai, lusha n lu sha ai, katsi kashung lai ai, machyi makaw hkrum ai hte tsi mawan n lu ai majaw si mat ai. Grai mazut ai hku zingri hkrum ai majaw, nambat 2 Mungkan Majan ngut ai hpang lawt wa tim, nkau mi gaw kade n na yang si mat ma ai.

•   Kaga Lam Ni: Sakse Hkam nkau mi gaw dat salu (gas) hte sat hkrum ai. Tsi mawan chyam ai hta shanhte hpe chyam ai. Tsi htu nna sat hkrum ai mung nga ai.

 Yehowa Sakse Ni gaw Chyum Laika hte maren asak hkrung ai majaw, zingri hkrum ai re. Nazi ni gaw Chyum Laika hpe tawt lai ai lam ni galaw na matu hpyi shawn ai shaloi, shanhte n galaw ma ai. Shanhte gaw “Masha ga madat na hta, Karai Kasang a ga mahtang grau madat na” matu lata ma ai. (Kasa 5:29) Shanhte hpa majaw dai hku galaw wa ai lam 2 hpe yu yu ga.

1.   Mung masa hta lapran nga ai. Dai ni aten na mungdan shagu hta nga ai Sakse Hkam Ni zawn, Nazi ni uphkang ai npu hta nga ai Yehowa Sakse Ni mung, mung masa hta lapran nga ma ai. (Yawhan 18:36) Dai majaw, shanhte gaw

   •   Hpyen magam gun na matu, majan hte seng nna matut mahkai ya na matu hpyi shawn ai hpe nyet kau ai.​—Esaia 2:4; Mahte 26:52.

   •   Ra lata poi hta me bang na matu, Nazi uhpung ni hta shang lawm na matu nyet kau ai.​​—Yawhan 17:16.

   •   Nazi kumla hpe hkungga jaw na matu, “Hai, Hittala!” ngu tsun na matu nyet kau ai.​​—Mahte 23:10; 1 Korinhtu 10:14.

2.   Makam masham hpe tatut hkan sa ai. Shanhte a makam masham hpe pat shingdang ai raitim, Yehowa Sakse Ni gaw matut nna,

   •   Akyu hpyi na matu hte nawku dawjau na matu hkrumzup ma ai.​—Hebre 10:24, 25.

   •   Chyum Laika shiga hpe hkaw tsun nna, Chyum Laika hpe madung da ai laili laika ni hpe garan ma ai.​—Mahte 28:19, 20.

   •   Ju masha ni hte hpawn, htingbu ni hpe tsawra matsan dum myit madun ma ai.​—Marku 12:31.

   •   Shanhte a makam masham hpe nyet kau na matu, lekmat htu shangun ai hpe nyet kau nna, makam masham hta ngang ngang tsap wa ma ai.​—Marku 12:30.

 Hpaji du Robet Ga-wawt gaw Yehowa Sakse Ni hte seng nna ndai hku tsun ai: “Nazi up ai aten laman, makam masham a majaw zingri hkrum ai gaw shanhte hpung langai sha re.” a Kaga htawng masha ni gaw, Yehowa Sakse Ni a ngang kang ai makam masham hpe hkungga wa ma ai. Austria htawng masha langai ndai hku tsun ai: “Shanhte gaw majan n gasat ai. Kaga wa hpe sat na malai shanhte she si hkam na re.”

•   Zingri zingrat ai dabang ni: Yehowa Sakse law malawng gaw, zingri zingrat ai dabang ni hta si mat ma ai. Shanhte hpe rim tawn ai dabang ni gaw, Awswi, Buginwaw, Dahkau, Hpalawzanbat, Mautazin, Nyuegame, Nidahagan, Rabanbru, Sazinhauzin ni hta re. Sazinhauzin htawng langai hta sha pyi, Yehowa Sakse marai 200 daram si mat ai.

•   Htawng ni: Sakse Hkam nkau mi gaw htawng hta zingri hkrum ai majaw, si mat wa ai. Nkau mi gaw, san jep hkrum ai shaloi lu wa ai ningma ni a majaw si mat ai.

•   Sat hkrum ai shara ni: Yehowa Sakse Ni hpe Balin-Pluzanzi, Barandanba hte Heli/Seli htawng ni hta law malawng sat ma ai. Dai hta n-ga, kaga shara 70 hta mung sat wa ai lam chye lu ai.

•  Mying: Helin Gawho

   Sat hkrum ai shara: Pluzanzi (Balin)

   Ma lahkawng kanu re ai Helin gaw chyahkring hkring rim hkrum ai. 1937 hta, laja lana san jep hkrum ai shaloi, ma hkum hkrat mat ai. 1944 December 8 hta Pluzanzi htawng hta baw daw jak hte sat hkrum wa ai.

•  Mying: Gahat Libo

   Sat hkrum ai shara: Barandanba

  Asak 20 ning re ai Gahat gaw 1943, May 6 hta baw daw sat hkrum ai.  De a shawng 2 ning hta shi kawa mung, dai htawng hta sha baw daw sat hkrum wa ai. Mahtan da ai numsha hte nta masha ni hpe shakram ai laika hta ndai hku ka da ai: “Karai kaw na n-gun atsam n lu yang, ndai hkrun lam hpe ngai hkawm lu na n re.”

•  Mying: Rudaw Ashana

   Sat hkrum ai shara: Heli/Seli

   1944, September 22 hta baw daw sat hkrum ai shaloi, Rudaw gaw asak 17 ning sha naw re. Shi kanu hpe shakram ai laika hta ndai hku ka da ai: “Ndai hkrun lam hpe hpunau law law hkawm wa ai zawn, ngai mung hkawm na.”