Mbivilia ndĩvĩngaa. O na kau mĩsoa ĩmwe ya Mbivilia nĩtonya kũtuma twona Mbivilia ta yĩvĩngaa, no tũmĩelewe tũkatũmĩa maũndũ aa maeleetwʼe vaa ĩtheo:

1.   Sũanĩa ĩũlũ wa mĩsoa ĩla ĩthyũlũlũkĩte mũsoa ũla wasoma. Ndeto no ieleeke naĩ mũndũ akaisoma ate kũsũanĩa maũndũ ala mawetetwe mbee wa ndeto isu na ĩtina wasyo.

2.   Sũanĩa nĩkĩ mũandĩki waandĩkie ũvoo ũsu ũilyĩ ũndũ ũilyĩ. Andũ me kĩvathũkanyʼo manoonie ũndũ ũmwe no maũelesye nesa vyũ, ĩndĩ mateũtũmĩa ndeto ivwʼanene kana mate kũelesya maũndũ onthe kwa nzĩa ĩmwe.

3.   Sũanĩa nĩ ĩndĩĩ ũvoo ũla ũũsoma waandĩkiwe na ũndũ maũndũ mailyĩ ĩvindanĩ yĩu.

4.   Vathũkanyʼa maandĩko ala maandĩkĩtwe kwa nzĩa ya ngelekanyʼo na ala maandĩkĩtwe kwa nzĩa ĩte ya ngelekanyʼo.

5.   Elewa kana ve maũndũ amwe mawetawa ta meekiwe nĩ mũndũ mũna, o na ethĩwa tiwe mwene wamekie. a

6.   Tũmĩa Mbivilia ĩalyũlĩtwe nesa.

7.   Ndũkatate kũvĩndũa momanyĩsyo ma wʼo ma Mbivilia mosane na momanyĩsyo ma ũvũngũ ma ndĩni.

 Ngelekanyʼo ii iatĩĩe nikwonanyʼa ũndũ tũtonya kũtũmĩa maũndũ asu mawetwa kũelesya mĩsoa ĩmwe ĩla yĩ Mbivilianĩ yonekaa ta ĩkũvĩngana.

Ũndũ wa 1: Ndeto ila ithyũlũlũkĩte ĩandĩko

  Ethĩwa Ngai athyũmũie mũthenya wa mũonza, nĩkĩ Mbivilia yaasya kana no ũendeee na kũthũkũma? Mbivilia yaĩtye kana Ngai ‘athũmũie mũthenya wa mũonza ũndũ wa wĩa wake wʼonthe ũla watethasya.’ Mĩsoa ĩla ĩthyũlũlũkĩte mũsoa ũsu wĩ ĩvukunĩ ya Mwambĩlĩlyo yĩonanyʼa kana wĩa ũla Ngai wathyũmũĩie waĩ wa kũmba syĩndũ ila syĩ ĩũlũ wa nthĩ. (Mwambĩlĩlyo 2:2-4) Yesũ ndavĩngaa ndeto isu ĩla waisye kana Ngai “nũtethasya wĩa,” nũndũ aneenaa ĩũlũ wa mawĩa angĩ eka wĩa wa wũmbi. (Yoana 5:17) Amwe ma mawĩa ala Ngai ũtethasya nĩ kũandĩkĩthya Mbivilia, kũtongoesya andũ na kũmasũvĩa.​—Savuli 20:6; 105:5; 2 Vetelo 1:21.

Ũndũ wa 2 na wa 3: Ũndũ mũandĩki waandĩkie ũvoo mũna ũilyĩ na ĩvinda yĩla waandĩkie

  Ũla mũndũ waĩ kĩlalinda avoeiwʼe va nĩ Yesũ? Ĩvuku ya Luka yaĩtye kana Yesũ avoisye mũndũ waĩ kĩlalinda ‘athengeee Yeliko,’ nayo ĩvuku ya Mathayo yĩwetete ĩũlũ wa aũme elĩ maĩ ilalinda, na yĩkasya kana mavoiwʼe ĩla Yesũ ‘waumĩte Yeliko.’ (Luka 18:35-43; Mathayo 20:29-34) Maũndũ asu elĩ mawetetwe maeleetwʼe nĩ andũ elĩ me kĩvathũkanyʼo, ĩndĩ kĩla ũmwe aeleetye ũndũ ũtaawetwa nĩ ũla ũngĩ. Mathayo aiweta ĩũlũ wa aũme asu, awetete nesa kana maĩ elĩ, nake Luka awetete ĩũlũ wa mũndũũme ũmwe ũla Yesũ waneenie nake. Asomi mawetaa kana ĩvindanĩ ya Yesũ, Yeliko yaĩ na taoni ilĩ, taoni ĩla ngũũ yambĩĩiwʼe nĩ Ayuti na yaĩ kĩlomita kĩmwe na nusu (maili 1) kuma vala ve taoni ĩla yaĩ nzaũ yambĩĩiwʼe nĩ Alomi. Nĩvatonyeka Yesũ akethĩwa aĩ nzĩanĩ katĩ wa taoni isu ilĩ ĩla weekie kyama kĩu.

Ũndũ wa 4: Vathũkanyʼa maandĩko ala maandĩkĩtwe kwa nzĩa ya ngelekanyʼo na ala maandĩkĩtwe kwa nzĩa ĩte ya ngelekanyʼo

  Yo nthĩ ĩkaanangwa? Ĩvukunĩ ya Mũtavanʼya 1:4, Mbivilia yaasya kana nthĩ “nĩyĩkalaa tene na tene,” na andũ amwe maasyaa kana ndeto isu nivĩnganaa na ila syaĩtye kana “nthĩ na mawĩa ala me nthĩnĩ wayo makavĩvwʼa.” (2 Vetelo 3:10) Mbivilianĩ, ndeto “nthĩ” ĩtũmĩawa kwonanyʼa nthĩ ĩno twĩkalaa, na no ĩtũmĩawa kwa nzĩa ya ngelekanyʼo kwonanyʼa andũ ala mekalaa ĩũlũ wa nthĩ. (Mwambĩlĩlyo 1:1; 11:1) Nakwʼo kwanangwa kwa “nthĩ” kũla kũwetetwe ĩandĩkonĩ ya 2 Vetelo 3:10, kwonanasya “kwanangwa kwa andũ ala matamũkĩaa Ngai,” ĩndĩ ti kũvĩvwʼa kwa nthĩ ĩno twĩkalaa.​—2 Vetelo 3:7.

Ũndũ wa 5: Tata ũmanye nũũ ũla weekie ũndũ mũna

  Yesũ e Kavelinaumi, nũũ wamũeteie livoti ya mũnene wa Asikalĩ ĩana? Ĩvuku ya Mathayo 8:5, 6 yaĩtye kana mũnene wa asikalĩ nĩwe waendie vala ve Yesũ, nayo ĩvuku ya Luka 7:3 yonanĩtye kana mũnene ũsu wa asikalĩ atũmie atumĩa ma Ayuti makaneene na Yesũ. O na kau ndeto isu no syoneke ta iũvĩngana, sionanyʼa kana mũnene wa asikalĩ nĩwe waumanie na mũvango ũsu wa kũneena na Yesũ, ĩndĩ atũma atumĩa makaneene kwondũ wake.

Ũndũ wa 6: Tũmĩa Mbivilia ĩla ĩalyũlĩtwe nesa

  Ithyonthe twĩ na naĩ? Mbivilia ĩmanyĩasya kana ithyonthe nĩtwatiĩwe naĩ nĩ Atamu. (Alomi 5:12) Mbivilia imwe ialyũlĩtwe kwa nzĩa ĩkũvĩnga ndeto isu nũndũ syaĩtye kana mũndũ mũseo “ndekaa naĩ.” (1 Yoana 3:6, The Bible in Kikamba, 1974; The Bible in Basic English) Kĩthyomonĩ kya Kĩkiliki, ndeto “naĩ,” ĩla ĩtũmĩĩtwe ĩandĩkonĩ ya 1 Yoana 3:6 yĩthĩawa ĩyonanyʼa ũndũ ũendeee na kwĩkĩka. Ve kĩvathũkanyʼo katĩ wa naĩ ĩla tũsyaawa twĩ nayo, na mavĩtyo ala twĩkaa ĩla twalea kwĩwʼa mĩao ya Ngai. Kwoou Mbivilia imwe nialyũlĩte ĩandĩko yĩu kwa nzĩa ĩla yaĩle kwa kwasya kana mũndũ mũseo “ndaendeeaa kwĩka naĩ.”​—The Holy Bible in Current Kikamba Language; New World Translation.

Ũndũ wa 7: Ndũkatate kũvĩndũa momanyĩsyo ma wʼo ma Mbivilia mosane na momanyĩsyo ma ũvũngũ ma ndĩni

  We Yesũ nĩwĩanene na Ngai? Ve ĩvinda Yesũ waisye: “Nyie na Asa twĩ ũmwe,” na ndeto isu no syoneke ta iũvĩngana na ndeto ii ingĩ wawetie ĩla waisye, “Asa nĩ mũnene kwĩ nyie.” (Yoana 10:30; 14:28) Nĩ kana tũelewe mĩsoa ĩsu nesa, no nginya tũmanye kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa Yeova na Yesũ, vandũ va kũmantha ũndũ ũmanyĩsyo ũsu wa ũvũngũ ũkwosana na mĩsoa ĩsu. Mbivilia yonanĩtye kana Yeova nĩwe Ĩthe wa Yesũ na nowe Ngai ũla Yesũ ũthaithaa. (Mathayo 4:10; Maliko 15:34; Yoana 17:3; 20:17; 2 Akolintho 1:3) Kwoou Yesũ ndeanene na Ngai.

 Mĩsoa ĩla ĩthyũlũlũkĩte ndeto sya Yesũ ila syaĩtye kana ‘we na Asa nĩ ũmwe’ yoonanasya kana e na Ĩthe wake, Yeova Ngai, methĩawa na ngwatanĩo na kĩeleelo kĩmwe. Ĩtina Yesũ aisye atĩĩ: “Asa e nthĩnĩ wakwa, nakwa nĩ nthĩnĩ wa Asa.” (Yoana 10:38) Yesũ aĩ na ngwatanĩo na kĩeleelo kĩmwe e na aatĩĩi make na nĩkyo kĩtumi wamavoyeie kwa Ngai akyasya atĩĩ: “Ũtao ũla wanengie nĩnĩmanengete wʼo; nĩ kana methĩwe me ũmwe, o ũndũ ithyĩ twĩ ũmwe; nyie nthĩnĩ woo, naku nthĩnĩ wakwa.”​—Yoana 17:22, 23.