Kwa myaka mbee wa 130, Ngũsĩ sya Yeova syĩthĩĩtwe iyũmbana vamwe kwondũ wa maũmbano manene kĩla mwaka. Yu maũmbano asu methĩawa na maũvoo mbee wa 40, vamwe na mbathi, moneenanyʼa, na vitio. Nĩ kana syĩndũ ta isu itethye ala me ũmbanonĩ na iimekĩa vinya, no nginya ‘syĩwʼĩke na iyonekaʼ nesa. (Luka 2:20) Yo mĩvothi yaku ĩtũmĩawa ata kũĩkĩĩthya kana onthe nĩmatetheka nĩ maũmbano asu, o na ethĩwa mekalaa va?

 Nyũmba mbingĩ sya kũmbanĩa na iwanza sya nthĩ sya mũingo syĩthĩawa na mĩio ya wasya na vitio. Kwoou nĩkĩ mavinda maingĩ yĩla twaikomboa kwondũ wa ũmbano mũnene, tũetae mĩio yitũ ya wasya? David, ũla ũthũkũmaa Mũvĩanĩ wa Wasya na Vitio Ovisinĩ Ũla Mũnene, aĩtye: “Kũndũ kũmwe katĩ wa kũla tũkomboaa kũseũvĩtwʼe ũkethĩa andũ meĩthukĩĩsya mũno mũno andũ maineena, kwa masaa mbee wa thanthatũ. Kwa ngelekanyʼo, iwanza sya mathaũ syĩthĩawa na mĩio ya wasya o ya kumya imanyĩthya nguvĩ na kũthaũka mbathi nguvĩ. Mĩio yoo ya kwonanyʼa vitio yonanasya o ngolu ila timũ ivunganĩte, imanyĩthya, kana ikonanyʼa mathaũ maitũngĩlĩĩlwa. Kĩvathũkanyʼo na ũu, ithyĩ twĩenda ethukĩĩsya meloele vitio ndaasanga na mayĩwʼa na kũelewa nesa kĩla ndeto ĩkũwetwa nĩ ala me ngyukwaanĩ.”

 Kũla tũmbanĩaa kwĩthĩawa kĩvathũkanyʼo, kwoou o nayo mĩio ĩla tũtũmĩaa ya wasya na vitio no nginya yĩthĩwe yĩ kĩvathũkanyʼo. Kũla kũkũmbanĩwa kwasakũwa oou, Mũvĩa wa Wasya na Vitio movisinĩ maitũ ma ũvonge nũvangĩthasya ũndũ ethukĩĩsya makekala, kwosana na ũtalo wa andũ ala meũtalĩthwʼa makoka na ũtalo wa andũ ala matonya kwĩanĩa vo. Na ĩndĩ ana-a-asa asu mainyuva kũla sivika na syĩndũ sya kwonanyʼa vitio ikaiwa, ũndũ ikakwatanwʼa, na ĩndĩ maiandĩka mĩio yonthe ĩla ĩkendeka nĩ kana kĩla mũndũ one na ayĩwa maũndũ ala meũmanyĩwʼa.

 Mĩio ya wasya na vitio yĩthĩawa yĩ na maũndũ maingangĩ maũmbanonĩ manene ala mekwĩkwa na ithyomo syĩ kĩvathũkanyʼo. Ethĩwa maũvoo nĩmekũalyũlwa kĩthyomonĩ kĩngĩ, no nginya wasya na vitio ivikĩe ala mekũalyũla na ĩndĩ kĩla mekũalyũla kĩivikĩa ethukĩĩsya ma kĩthyomo kyu kwĩsĩla nzĩa ĩngĩ. Nũndũ wa mĩio ya wasya na vitio ĩla twĩthĩawa nayo ya mwanya, vitio syĩthĩawa itonya kwoneka nĩ onthe ĩvinda yĩmwe, o na ethĩwa wasya wĩĩwʼĩka kwa ithyomo nyanya syĩ kĩvathũkanyʼo. David aĩtye, “Mĩio ĩĩ ya wasya na vitio ndĩ laisi kũeleeka, na ala meyumĩtye kũtheesya mũvĩanĩ ũsu no nginya mamanyĩwʼe mũno.”

 Movisi ma ũvonge methĩawa na mĩio ya wasya na vitio ĩla ĩtũmĩawa kĩla mwaka. Ethĩwa vailye ũu, ana-a-asa asu nĩmavangĩthasya mĩio ĩsu ĩtwawe kuma ũmbano ũmwe mũnene kũthi ũla ũngĩ. Ovisi wa ũvonge wa Amelika wĩ wʼoka ũtũmĩaa Ndola mbee wa 200,000 a kĩla mwaka kũtwaa mĩio ĩsu maũmbanonĩ manene. Ĩndĩ kĩu nĩkĩolaa ngalama sya kũthooa na kũsũvĩa mĩio mingĩ ya wasya. Steven, ũla watetheeisye kũũngamĩa mũvĩa wa wasya na vitio ũmbanonĩ mũnene nthĩ ya Canada, aĩtye atĩĩ: “Ala maĩ mũvĩanĩ witũ wa wasya na vitio nĩmaĩkĩĩthisye kana kĩla kĩndũ kĩ vo, nĩkĩsũvĩĩku, na kyoovwa nesa kwondũ wa ũmbano mũnene ũla waatĩĩe.”

 Kũkomboa mĩio ya wasya na vitio kwĩ ngalama nene mũno, na mavinda maingĩ mĩio ĩsu yĩthĩawa ĩte nzeo mũno na ĩtasũvĩĩtwe nesa. Nũndũ wa kĩtumi kĩu, twĩkaa kũthooa mĩio ĩla tũkwenda. Yu tũĩ, screen nene ya kwonanyʼa vitio ya mita itano kwa itatũ (vuti 16 kwa 10) ĩtesawa Ndola ta 24,000, na o na waya wa maikulovoni wa mita 15 (vuti 50) ũtesawa ta Ndola 20. Kwoou, Mũvĩa wa Wasya na Vitio ũthũkũmanaa na Mũvĩa wa Kũthooa Syĩndũ ‘kwĩka masavuʼ matanamba kũthooa mũio. (Luka 14:28) Kwa ngelekanyʼo, nĩ andũ meana makatetheka nĩ mũio ũsu? Kũthooa mũio mweũ nĩyo nzĩa ĩla nzeo vyũ ya kwĩanĩsya vata ũsu? Twĩ na vandũ veanĩtye va kũia mũio ũsu, na twĩ na syĩndũ na andũ mamanyĩĩtwʼe kũũsũvĩa?

 Nĩ kana mĩio ya wasya na vitio yĩkale ĩvinda ĩasa na tũisũvĩa mĩvothi ya ana-a-asa, nĩtũmĩtũngĩĩaa na kũmĩseũvya kĩla ĩvinda. O na tũkuaa mĩio ĩsu kuma vandũ vamwe kũthi vangĩ tũtũmĩĩte masandũkũ malũmu, ala o namo matũngĩĩawa nĩ kana maikanangĩke.

 Andũ mate Ngũsĩ nĩmawetete ũndũ mendeeawʼa nĩ mĩio ya wasya na vitio ĩla ĩtũmĩkaa maũmbanonĩ maitũ manene. Kwa ngelekanyʼo, ũmbanonĩ ũmwe mũnene, mũthũkũmi ũmwe wa kĩsese kĩmwe kĩnene kya maũvoo ĩũlũ wa nthĩ, nĩwendeeiwʼe nĩ kwona ũndũ vitio na syĩndũ ingĩ sya kwĩthukĩĩsya syaĩ sya kĩwango kya ĩũlũ na syaseũvĩtwʼe nesa. Jonathan, ũla ũtetheeasya kwĩkĩa na kũtũmĩa mĩio ya wasya maũmbanonĩ manene, aielesya ĩũlũ wa mũthũkũmi ũsu aisye kana “Nĩwasengʼie mũno kũmanya kana onthe ala twaĩ namo meekĩte kwĩyumya ĩndĩ mayaĩ aĩve. Aisye kambunĩ yake no ĩkue mĩthenya ĩtano kwĩkĩa mĩio ĩsu tweekĩie na mũthenya o ũmwe na nusu.” Ũmbanonĩ ũngĩ mũnene, mũũngamĩi wa vala voombanĩawa aisye, “Vaa vokĩte andũ aingĩ mũno mesene na mĩio ya wasya na vitio, ĩndĩ ndyaaona wĩa ũtethetwʼe nesa na mũseo ũu!”

 We ũtethekete ata nũndũ wa kwĩthĩwa na mĩio ya wasya na vitio maũmbanonĩ maitũ manene? No kwĩthĩwa ũyĩwʼa ta David, ũla wĩkalaa England. Aĩtye: “Nĩ na myaka 88 na nĩthĩĩtwe ndithi maũmbanonĩ manene thayũnĩ wakwa wʼonthe. Ĩndĩ yu kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva, nĩ laisi kwakwa kwĩthukĩĩsya kĩla tũũmanyĩwʼa kĩlĩko kĩte kũtangatanga. Nũndũ wa kwĩthĩwa na vitio, masaa maendaa na mĩtũkĩ na ũvoo ũeleekaa nesanga.” Micheal, ũla wĩkalaa Nigeria, aĩtye, “Nũndũ yu ana-a-asa maingʼangʼanaa kwĩwʼa mumya wa ũvoo kana vitio, methĩawa matonya kwĩthukĩĩsya matekwelelũkwʼa na matekwasya mea ma kwĩthukĩĩsya.”

 Wathi Ũmbanonĩ Mũnene wa Mĩthenya Ĩtatũ kana wa Mwanya wa mwaka ũũ wĩ na kyongo, ‘Tavanyʼa Ũvoo Mũseo!’ osa ĩvinda ũvindĩĩsye wĩa ũla ũtethiwʼe nĩ kana wĩthĩwe ũtonya kwona na kwĩwa maũndũ ala meũmanyĩwʼa. Twĩ atanu nũndũ mĩvothi yaku, o na ĩla wumasya kwĩsĩla donate.mt1130.com, nĩtethetye ũkethĩa wĩa ũsu no wĩanĩwʼe. Nĩ mũvea.