1. Tũtonya kwĩmanyĩsya kuma va ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte?

NĨWĨTHUKĨĨASYA maũvoo kuma letiũnĩ na televiseninĩ na ũkaseng’a vala nthĩ ĩno yelekele? Mĩisyo yĩkĩkaa tũtataaĩe ũkethĩa vaiĩ mũndũ ũtonya kũmanya ũnĩ kũkeethĩwa kũilyĩ ata. (Yakovo 4:14) Ĩndĩ, Yeova nĩwĩsĩ ũndũ kwĩĩthĩwa kũilyĩ ĩvinda yũkĩte. (Isaia 46:10) Mbivilia, ndeto yake, yathanie tene kana maũndũ aa mathũku ma ĩvinda yitũ o na angĩ maseo makekĩka ĩvinda ĩkuvĩ yũkĩte.

2, 3. Amanyĩw’a ma Yesũ mamũkũlilye ata, nake amasũngĩie ata?

² Yesũ Klĩsto nĩwamanyĩisye ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai ũla ũkamina ũthũku na ũitw’ĩkĩthya nthĩ valatiso. (Luka 4:​43) Andũ nĩmendaa kũmanya yĩla Ũsumbĩ ũkoka. Amanyĩw’a ma Yesũ nĩmamũkũlilye: “Nĩ wonany’o mwaũ ũkethĩwa wa kwĩthĩwa kwaku na wa mũminũkĩlyo wa walany’o wa maũndũ? ” (Mathayo 24:​3, NW ) Yesũ ameie Yeova nowe weka wĩsĩ mũthenya wa mũminũkĩlyo ũkeethĩwa ĩndĩĩ. (Mathayo 24:36) Ĩndĩ Yesũ nĩwathanie maũndũ ala maĩ no nginya mekĩke kũũ nthĩ  ũsumbĩ ũtanaetee andũ mũuo wa w’o. Maũndũ ala wathanie yu nĩmaendee kwĩkĩka!

³ Tũtanamba kwona ũĩkĩĩthyo wa kana twĩkalĩte “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” ekai tũsũanĩe ĩũlũ wa kaũ ũtaĩ woneka na metho wokitiwe ĩtunĩ, na ũtũkonetye.

4, 5. (a) Yĩla Yesũ watw’ĩkie Mũsumbĩ ĩtunĩ kweekĩkie ata? (b) Kwĩanana na Ũvuan’yo 12:​12, kaũ wa ĩtunĩ waumĩlilye kyaũ?

⁴ Kĩlungunĩ kya 8 tũneemanyĩisye kana Yesũ Klĩsto atw’ĩkie Mũsumbĩ ĩtunĩ mwaka wa 1914. (Ndanieli 7:​13, 14) Ambĩĩa kũsumbĩka Yesũ nĩwoosie ĩtambya kwambĩĩa wĩa wake. Mbivilia yaĩtye: “Na kwaĩ kaũ ĩtunĩ: Mikaeli [syĩtwa yĩngĩ ya Yesũ] na alaĩka make maithi kũkita na ũla mũkũnga mũnene [Satani ũla Ndevili], na mũkũnga ũsu na alaĩka maw’o mokita.” * Satani na alaĩka make, kana ndaimoni, nĩmasindiwe kaũnĩ ũsu na mekw’a kũũ nthĩ. Alaĩka aĩkĩĩku ma Ngai nĩmatanie nũndũ Satani na ndaimoni syake nĩmavetiwe ĩtunĩ. Ĩndĩ andũ kũũ nthĩ maiaaĩthĩwa na ũtanu nũndũ Mbivilia yathanĩte kana “woo nĩ wa nthĩ . . . nũndũ ndevili nĩwamũtheeea inyw’ĩ, e na ũthilĩku mũnene, akĩmanya kana e na kavinda o kanini.”​—⁠Ũvuan’yo 12:​7, 9, 12.

⁵ Nĩtwoona kĩla kyaetiwe nĩ kaũ ũla wokitiwe ĩtunĩ. Nũndũ wa ũthilĩku, Satani nĩwaetie woo, kana thĩna kũũ nthĩ. Tũkeemanyĩsya kana twĩkalĩte ĩvindanĩ yĩu ya woo. Ĩndĩ ĩvinda yĩu ti yĩasa, no “kavinda o kanini.” O na Satani nĩwĩsĩ ũu. Mbivilia yĩtaa ĩvinda yĩĩ tũĩ ‘mĩthenya ya mũminũkĩlyo.’ (2 Timotheo 3:⁠1) Nĩ ũtanu nũndũ o mĩtũkĩ Ngai akamũveta Ndevili na mothũku ala ũetete kũũ nthĩ! Eka twone maũndũ amwe mathanĩtwe Mbivilianĩ  mekw’o ĩvindanĩ yĩĩ. Maũndũ asu meĩkĩĩthya kana twĩ mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo na Ũsumbĩ wa Ngai o mĩtũkĩ ũkaete moathimo ma tene na tene kwa ala mamwendete Yeova. Eka, tũsisye maũndũ 4 ala Yesũ waisye makethĩwa ta ũvano wa mĩthenya ĩĩ twĩkalĩte.

6, 7. Ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa kaũ na wau wa lĩu iendee kwĩanĩa ata?

⁶ ‘Nũndũ mbaĩ ĩkookĩlĩla mbaĩ, na ũsumbĩ ũkookĩlĩla ũsumbĩ.’ (Mathayo 24:⁠7) Andũ milioni mbingĩ nĩ mowaĩtwe makaũnĩ ĩvindanĩ ya myaka 100 mĩvĩtu. Mũandĩki ũmwe wa isitoli kuma Ũngelesa aisye: “Myaka ĩsu ĩana mĩthelu yaĩ na ũaani ũla mwingĩ vyũ waaoneka. . . . Nĩ ĩvinda yaĩ na makaũ maatĩanĩe, na no mavinda manini kũtaĩ kaũ ũkũkitwa vandũ vana ĩũlũ wa nthĩ.” Livoti ya ngwatanĩo ĩmwe ya kũsyaĩĩsya maũndũ ma nthĩ yonthe yaĩtye kana “andũ ala makw’ĩte makaũnĩ ala methĩĩtwe kw’o myaka 100 mĩvĩtu nĩ kũndũ kũtatũ kwa ala makwie makaũnĩ ala meethĩĩtwe kw’o myaka 1900 ĩla yaĩ mbee.” Andũ milioni 100 nĩmakw’ĩte nũndũ wa makaũ kuma mwaka wa 1914. Tũkethĩwa  twĩna kyeva nũndũ wa kwasya mũndũ ũmwe kaũnĩ nĩtũtonya kũsũanĩa ũndũ kyeva kya kwasya andũ milioni mbingĩ kĩana.

⁷ “Kũkeethĩwa mayũa na itetemo sya nthĩ kũũ na kũũ.” (Mathayo 24:⁠7) Andũ ma saenzi mawetete kana lĩu nĩwingĩvĩte nthĩnĩ wa ĩvinda ya myaka 30 mĩvĩtu. O ũu wĩovo andũ maiĩ na lĩu nũndũ maiĩ na mbesa sya kũthooa lĩu na maina kĩtheka kya kũĩma. Nthĩnĩ wa nthĩ mbingĩ ite maendeeo mũno, andũ mbilioni mbingĩ mũsaala woo wĩ ĩtheo wa silingi 70 kwa mũthenya. Aingĩ moo mena yũa yĩtathelaa. Ngwatanĩo ĩmwe ya nthĩ yonthe [WHO] ĩwetete kana wau wa lĩu ũaa syana mbee wa milioni 5 kĩla mwaka.

8, 9. Nĩ kyaũ kĩkwonany’a kana wathani wa Yesũ ĩũlũ wa itetemo sya nthĩ na mĩimũ nĩwĩanĩĩte?

⁸ “Kũkeethĩwa itetemo nene sya nthĩ.” (Luka 21:11) Ngwatanĩo ya andũ ma saenzi masomaa ĩũlũ wa itetemo sya nthĩ yaĩtye kana, kuma mwaka wa 1990 kwĩthĩĩtwe na itetemo sya nthĩ 17 kĩla mwaka itonya kwananga nyũmba na kwalĩkya nthĩ. Na vakuvĩ kĩla mwaka, itetemo itonya kũomboa nyũmba vyũ nĩsyĩthĩĩtwe kw’o. Livoti ĩngĩ ĩwetete ũũ:  “Itetemo syũaĩte andũ ngili mbingĩ myaka 100 mĩvĩtu na maendeeo ma saenzi maolete ikw’ũ isu o vanini.”

⁹ “Kũkeethĩwa . . . mĩimũ.” (Luka 21:11) O na kau ũiiti nĩ mũendeeu mũno mowau makũũ na angĩ ma mĩtũkĩ no maendee na kũthĩny’a andũ. Livoti ĩngĩ ĩwetete kana mowau 20 ma tene ta kĩthũi [TB], ndetema, na kĩvĩndũvĩndũ nĩmaendee na kwingĩva, namo mowau angĩ maendee kwĩthĩwa mena vinya kũiitĩka. O na nĩkumĩlĩte mĩthemba ĩvika 30 ya mowau mataĩ kw’o tene. Amwe o na maiĩ ndawa.

10. Nĩ mĩkalĩle yĩva ya andũ yathanĩtwe nthĩnĩ wa 2 Timotheo 3:​1-5 ũmyonaa ũmũnthĩ?

¹⁰ O vamwe na maũndũ ma nthĩ kũalyũka, Mbivilia nĩyathanie kana o na andũ namo makaalyũka. Mũtũmwa Vaulo nĩwaeleisye ũndũ andũ aingĩ meĩthĩwa mailyĩ. Nthĩnĩ wa 2 Timotheo 3:​1-5 tũsomaa: “Mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo kũkeethĩwa mavinda ma mũisyo.” Kwa ũkuvĩ Vaulo aisye andũ makeethĩwa

• makĩyenda ene

• makyenda mbesa

• matew’aa asyai

• mate atheu

• mate na wendo waĩle

• mate na wĩting’o

• ai

• endi ma motanu ma nthĩ mbee wa kũmwenda Ngai

• me na mũvw’ano wa kĩkĩo kwa Ngai, ĩndĩ nĩmakaĩĩte vinya wakyo

11. Savuli 92:7 yaĩtye ala athũku makeekwa ata?

¹¹ Andũ mailyĩ ũu vala wĩkalaa? No nginya methĩwe mailyĩ ũu. Kĩla vandũ ve andũ me mĩkalĩle mĩthũku. Ũu wĩonany’a kana Ngai nũkilĩlye kwosa ĩtambya nũndũ Mbivilia yaĩtye: “Yĩla athũku maumĩlanga ta nyeki, na yĩla ala mekaa ũthũku maĩlaa; ũu wĩthĩawa nĩ kana makanangwa tene na tene.”​​—⁠Savuli 92:⁠7.

12, 13. Ũmanyi wa ũw’o ĩũlũ wa Ngai wongelekete ata ‘ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo’?

¹² O ũndũ Mbivilia yathanie, mĩthenya ĩno ya mũminũkĩlyo yusũĩtwe nĩ woo. O nthĩnĩ wa nthĩ ĩno nthũku, kwĩo maũndũ maseo maendee kwĩkĩka katĩ wa athaithi ma Yeova.

 ¹³ Ĩvuku ya Ndanieli yathanie kana ‘Ũmanyi ũkongeleka.’ Ũũ nĩ ũmanyi wa ũw’o ĩũlũ wa Ngai. Ũu waĩ wĩkĩke “ĩvinda ya mũminũkĩlyo.” (Ndanieli 12:⁠4) Mũno mũno kuma mwaka wa 1914, Yeova nũtetheetye ala mamũthaithaa kũelewa Mbivilia. Mena ũtanu mwingĩ nũndũ wa kũmanya ũw’o ĩũlũ wa syĩtwa ya Ngai na kĩeleelo kyake, nthembo ya wovosyo ya Yesũ Klĩsto, ũndũ akw’ũ mailyĩ, na ũthayũũkyo. Na ĩngĩ, athaithi ma Yeova nĩmemanyĩĩtye ĩũlũ wa mwĩkalĩle ũtonya kũmaetee ũtethyo na kũtaĩa Ngai. Nĩmamanyĩte nesa vyũ ĩũlũ wa maũndũ ala Ũsumbĩ wa Ngai wĩĩka na ũndũ ũkalũngalya maũndũ kũũ nthĩ. Ũmanyi ũũ mekaa ata naw’o? Ĩkũlyo yĩu yĩtũete wathaninĩ ũngĩ ũendee kwĩanĩw’a mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo.

14. Ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ ũtavanĩtw’e kũvika va, na nĩ aaũ maũtavanasya?

¹⁴ Nthĩnĩ wa wathani wake ĩũlũ wa “wĩanĩu wa ĩvinda yĩĩ” Yesũ aisye: ‘Ũvoo ũũ mũseo wa ũsumbĩ ũkatavanw’a nthĩ yonthe.’ (Mathayo 24:​3, 14) Nthĩ yonthe ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ nũtavanĩtw’e nthĩnĩ wa nthĩ mbee wa 230 na ithyomo mbee wa 400. Ũvoo ũsu ũeleasya Ũsumbĩ wa Ngai nĩ kyaũ, maũndũ ala ũkeka, na ũndũ tũkakwata moathimo maw’o. Ngũsĩ sya Yeova milioni mbingĩ nitavanasya na kĩthito ĩũlũ wa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. Namo nĩ “kuma andũnĩ ma kĩla mũthemba na mbaĩ na ngo na ithyomo.” (Ũvuan’yo 7:⁠9) Ngũsĩ nĩsyĩmanyĩasya Mbivilia na andũ milioni mbingĩ vate ndĩvi ala mekwenda kũmanya ũndũ Mbivilia Yo ĩmanyĩasya. Ũmanyĩsya ũsu wonanasya wĩanĩu mũlũmu mũno wa wathani, mũno mũno nũndũ Yesũ nĩwathanie kana Aklĩsto maw’o ‘makamenwa nĩ andũ onthe.’​—⁠Luka 21:⁠17.

15. (a) We nũĩkĩĩte kana twĩ mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, na nĩkĩ? (b) “Mũminũkĩlyo” ũkaete kyaũ kwa ala mamũleaa Yeova na kwa ala metĩkĩlaa kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ wa Ngai?

¹⁵ Nũndũ mawathani maingĩ ma Mbivilia nĩmeanĩĩte ũmũnthĩ, ndũkwĩtĩkĩla kana twĩ mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo? Yĩla ũvoo mũseo wĩtavanw’a ũndũ Yeova ũkwenda, “mũminũkĩlyo” ndũkatĩa kũka. (Mathayo 24:14) “Mũminũkĩlyo” nĩ ĩvinda yĩla Ngai wĩveta ũthũku kũũ nthĩ. Yeova anengete Yesũ na alaĩka wĩa ũsu wa kwananga ala Mamũleaa. (2 Athesalonika 1:​6-10) Satani na ndaimoni syake maikaakenga andũ ĩngĩ ĩvinda yu. Ũsumbĩ wa Ngai ũkaete moathimo maingĩ kwa ala mendaa kũsumbĩkwa kwa ũlũngalu.​—⁠Ũvuan’yo 20:​1-3; 21:​3-5.

16. Nĩ ũndũ wa ũĩ kwaku kwĩka ata?

¹⁶ Nũndũ mũminũkĩlyo wa walany’o wa Satani wĩ vakuvĩ, nĩtwaĩle kwĩkũlya atĩĩ, ‘Naĩle kwĩthĩwa ngĩka ata? ’ Nĩ ũndũ wa ũĩ kũendeea kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova na mawendi make. (Yoana 17:⁠3) Ĩmanyĩsye Mbivilia na kĩthito. Ĩmanyĩsye kũmbanaa na ala mendaa kwĩka kwenda kwa Yeova. (Aevelania 10:​24, 25) Ĩmanyĩsye maũndũ maingĩ ala Yeova Ngai wonetye andũ nthĩ yonthe, na ũyĩalyũla maũndũ ala ũkwona waĩle kũalyũla nĩ kana wĩtĩkĩlĩke nĩ Ngai.​—⁠Yakovo 4:⁠8.

17. Nĩkĩ kwanangwa kwa athũku kũkamakwatya matataĩe?

¹⁷ Yesũ athanie kana andũ aingĩ makaleana na maũndũ ala me kwonany’a kana twĩ mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo. Kwanangwa kwa ala athũku kũkooka kĩthũlũmũkĩlo kũtataĩĩwe. Kũkooka ta kĩng’ei ũndũ kyũkaa ũtukũ andũ matesĩ. (1 Athesalonika 5:⁠2) Yesũ aumisye ũkany’o ũũ: “Ĩndĩ o ũndũ kwailyĩ matukũ ma Noa, now’o kũkethĩwa kũilyĩ Mwana wa mũndũ akyũka. Nũndũ o tondũ matukũnĩ asu ala maĩ mbee wa kĩla kĩw’ũ kingĩ, andũ meethĩiwe makĩya, na makĩnyw’a,  makĩtwaana na makĩtwawa, kũvika mũthenya ũla Noa walikile ngalawanĩ, na matyeesĩ [“mayaaona ũu tondũ,” NW ] mũvaka kĩla kĩw’ũ kingĩ kyooka, kyamatwaa onthe; now’o kũkethĩwa kũilyĩ mwana wa mũndũ akyũka.”​​—⁠Mathayo 24:​37-39.

18. Nĩ ũkany’o wĩva wa Yesũ twaĩle kwĩkĩa ngoonĩ?

¹⁸ Nĩkyo kĩtumi Yesũ wameie ethukĩĩsya make atĩĩ: “Ĩsũvĩei, ngoo syenyu itikese kũemewa nĩ kũya mũno, na ũthengi, na mawĩmakĩo ma thayũ ũũ, na mũthenya ũsu kũmũvikĩa na kĩthũlũmũko ta kĩtei: nũndũ o ta ũu, nĩw’o ũkamokĩa andũ onthe ala me ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ ĩkalai mũsyaĩĩsye matukũ onthe mũkĩvoya, nĩ kana mũnengwe kũvonoka maũndũ asu onthe ala makoka, na kũũngama mbee wa Mwana wa mũndũ.” (Luka 21:​34-36) Nĩ ũndũ wa ũĩ kwĩkĩa ndeto isu sya Yesũ ngoonĩ. Nĩkĩ? Nũndũ ala metĩkĩlĩtwe nĩ Yeova Ngai na “Mwana wa mũndũ,” Yesũ Klĩsto, mena wĩkwatyo wa kũvonoka mũminũkĩlyo wa walany’o wa maũndũ wa Satani na mayĩkala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ nzeo ĩla yu yĩ vakuvĩ!​​—⁠Yoana 3:16; 2 Vetelo 3:⁠13.