1. Yona aĩ na kyalo kĩilye ata mbee wake, na we eew’aa ata asũanĩa Nineva?

 YONA aĩ na ĩvinda yingĩ mũno ya kũvindĩĩsya mbee wake. Eeyũmbanĩasya kyalo kya mbee wa maili 500 (kĩlomita 800), na aikaavika kũla waendete aĩ atonya kũkua mwei mũima kana mbeange aendete na maaũ. Nĩ kana ambĩĩe kyalo kyake, yaĩ no nginya ambe kũsũanĩa nzĩa nguvĩ na ite mĩisyo ila waĩlĩte kwĩsĩla akũnĩle myandanĩ na iĩmanĩ itatalĩka. Nĩvatonyeka akethĩwa aaĩle kũkĩlanĩlya Weũ wa Silia, ũla waĩ mũnene mũno, ainge mbũsĩ kauta ta ũsĩ mũnene wa Euvalati, na aithyũmũĩla taoninĩ na ndũanĩ sya Silia, Mesovotamia, na Asuli, ila syaĩ ngeni kwake. Nĩwaendeeie na kyalo, na o ũndũ mĩthenya yavĩtĩte, now’o waendeeie kũthengeea ndũa ya Nineva ĩla wakĩaa kũthi.

2. Nĩ kyaũ kyatumie Yona amanya kana ndesa kũtoloka ndakeanĩsye kĩla Yeova wamũtũmĩte?

² Ve ũndũ ũmwe Yona weesĩ nesa. Nĩweesĩ ndesa kũtoloka atie kĩanda kĩla Yeova wamũnengete. Na kĩtumi nũndũ nĩwatatĩte kwĩka ũu vakaemela. O tondũ kĩlungu kĩvĩtu kyonanĩtye, Yeova aĩ na wũmĩĩsyo na nĩwamanyĩisye Yona ĩsomo ya vata aitũmĩa kĩuutani kĩnene kĩla kyookĩlanilye ũkanganĩ na ĩkũyũ ĩnene yĩla yamũmelilye. Ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ, Yona nĩwatavĩkiwe ũtee wa ũkanga e thayũ na akwatwa nĩ kĩkĩo kingĩ na eethĩwa e mwĩwi vyũ.—Yona, kĩl. 1, 2.

3. Nĩ nguma yĩva ya Yeova yonekaa twasũanĩa ũndũ watetheeisye Yona, ĩndĩ nĩ ĩkũlyo yĩva tũtonya kwĩkũlya?

³ Yĩla Yeova weeie Yona athi Nineva ya kelĩ, mwathani ũsu nĩweewie na ambĩĩsya kyalo kyake kĩasa elekele wumĩlonĩ wa syũa. (Soma Yona 3:1-3.) Ĩndĩ we Yona nĩweetĩkĩlile  ũkany’o ũla Yeova wamũnengete na eetĩkĩla kũalyũka? Kwa ngelekany’o, Yeova nĩwoonanisye nũkũmwĩw’ĩa tei yĩla wamũtangĩĩie ndakakw’ĩĩe kĩw’ũnĩ, alea kũmwosea ĩtambya yĩito nũndũ wa kũlea kũmwĩthukĩĩsya, na amũnenga mwanya ũngĩ wa kwĩanĩsya kĩanda kĩla wamũnengete. Ĩtina wa maũndũ asu onthe, we Yona nĩwaĩ aneemanyĩsya kwony’a angĩ tei? Mavinda angĩ ti laisi kwĩmanyĩsya kwĩw’ĩa angĩ tei nũndũ twĩ ene naĩ. Eka twone kĩla ngelekany’o ya Yona ĩtonya kũtũmanyĩsya ũndũnĩ ũsu.

4, 5. Nĩkĩ Yeova weetie Nineva “ndũa ĩsu nene,” na kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wake?

⁴ Yona ndoonaa andũ ma Nineva ũndũ Yeova wamonaa. O na kau Yona ndaĩ na woni mũseo ĩũlũ wa Nineva, ndũa ĩsu yaĩ ya vata mũno methonĩ ma Ngai. Ĩvuku ya Yona yonanĩtye mavinda atatũ Yeova ayĩta “Nineva, ndũa ĩsu nene.” (Yona 1:2; 3:2; 4:11) Nĩkĩ Yeova woonaa ndũa ĩsu yĩ nene kana yĩ ya vata?

 ⁵ Nineva yaĩ ndũa ĩmwe katĩ wa ndũa sya tene ila Nimiloti waakie ĩtina wa mbua ya ĩvinda ya Noa. Yaĩ ndũa nene, na veonekana yaĩ na taoni ingĩ nini nthĩnĩ wayo, na mũndũ aĩ atonya kũkua mĩthenya ĩtatũ aendete na maaũ kuma ngalĩko ĩmwe yayo kũthi ĩla ĩngĩ. (Mwa. 10:11; Yona 3:3) Nineva yaĩ ndũa mbanake mũno. Yaĩ na makalũ manake, ngũta ndũmu, na myako ĩngĩ ya kwendeesya. Ĩndĩ syĩndũ isu tisyo syatumaa Yeova Ngai ona ndũa ĩsu yĩ ya vata methonĩ make. Kĩla woonaa kĩ kya vata nĩ andũ ala mekalaa vo. Ndũa ya Nineva yaĩ na andũ aingĩ yaelekanw’a na ndũa ingĩ sya ĩvinda yĩu. O na kau andũ ma ndũa ĩsu nĩmeekaa maũndũ mathũku, Yeova nĩwamathĩnĩkĩaa. Nĩwendete kĩla mũndũ na nĩwĩw’aa mũyo yĩla woona ũmwe atia ũthũku na ayĩmanyĩsya kwĩka ũla waĩle.

6. (a) Nĩkĩ Yona ũtonya kwĩthĩwa akwatiwe nĩ wia ĩ ya mũno avika Nineva? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.) (b) Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yona ĩvindanĩ yĩu watavanasya?

⁶ Yona amina kũvika Nineva, nũtonya kwĩthĩwa atelemile ĩ ya mũno. Avika, eethĩie kana ndũa ĩsu yaĩ nene na yaĩ na andũ mbee wa 120,000. * Nĩwatembeie mũthenya mũima alikangĩte kũu nthĩnĩ wa ndũa ĩsu yausũĩte andũ aimantha vandũ vaseo ũtonya kũũngamĩla ambĩĩe kũnengane ũtũmane wake. We esaa kũneena namo ata? Nĩwĩthĩwa eemanyĩĩtye kũneena kĩthyomo kya Aasuli? Kana noĩthwa Yeova eekie kyama ambĩĩa kũkĩneena? Tũyĩsĩ ũndũ vaendie. O na noĩthwa Yona atũmĩie o kĩthyomo kya Kĩevelania kĩla waneenaa, na ĩndĩ atũmĩa mũndũ ũngĩ aalyũle ndeto syake. Ĩndĩ o na ethĩwa vailye ata, kĩla twĩsĩ nĩ kana ũvoo ũla watavanasya waĩ laisi kũeleeka na ndwaĩ wĩsa kwendeesya matũnĩ ma ala mamwĩthukĩĩsye. Atavanasya ayasya “Vatiele o matukũ mĩongo ĩna, na Nineva ĩkĩng’uthũlangwa.” (Yona 3:4) Nĩwaendeeie kũneena ndeto isu ĩngĩ na ĩngĩ e na ũkũmbaũ. Kĩu nĩkyoonanisye nesa kana aĩ na ũkũmbaũ na mũĩkĩĩo mũlũmu, na isu nĩ nguma sya vata mũno kwa Aklĩsto ũmũnthĩ kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva.

7, 8. (a) Andũ ma Nineva meekie ata meew’a ũtũmane wa Yona? (b) Mũsumbĩ wa Nineva eekie ata eew’a ũtũmane wa Yona?

⁷ Andũ aingĩ ma Nineva nĩmaũngamie methukĩĩsye Yona yĩla wambĩĩie kũtavany’a. Nĩvatonyeka akethĩwa eesilasya kana andũ asu  nĩmeũthata na mailua nduuthĩ. Ĩndĩ kĩvathũkany’o na ũu, ũndũ wa ũseng’yo weekĩka. Andũ asu nĩmamwĩthukĩĩisye nesa vyũ! Na o na vatavĩtĩte ĩvinda, ndeto syake syanyaĩĩka kĩla vandũ. Andũ ndũanĩ ĩsu yonthe nĩmaambĩĩie kũneena ĩũlũ wa ũvoo wa ũsilĩlo ũla Yona watavanasya. (Soma Yona 3:5.) Andũ onthe, athwii na ngya, ala me vinya na ala onzu, anini na anene, nĩmambĩĩie kwĩka maũndũ mekwonany’a ũndũ melilĩte. Kwa ngelekany’o, nĩmatĩĩie kũya. Na ĩtina wa kavinda kanini, ndeto isu nĩsyavikĩie mũsumbĩ.

⁸ O nake mũsumbĩ nĩwoosie ĩtambya eew’a ũvoo wa Yona. Nĩwambĩĩie kũmũkĩa Ngai, na ookĩla kĩvĩlanĩ kyake kya ũsumbĩ, aumya ngũa yake mbanake, eekĩa ngũa sya makunia o ta ala angĩ, na “ekala mũunĩ.” Mũsumbĩ na “anene make me ndaĩa” nĩmaumisye mwĩao, ũla watumie ũndũ ũsu andũ matwaĩĩsye woswa ta mwĩao wa silikalĩ, eka o ũndũ andũ mokĩlile maambĩĩa kwĩka. Aumisye mwĩao andũ onthe mekĩe ngũa sya makunia, na o na eka andũ, mwĩao ũsu waĩtye o nasyo nyamũ ivw’ĩkwe ngũa sya mũthemba ũsu. * Mũsumbĩ nĩweetĩkĩlile kana andũ make maĩ athũku na maĩ ang’endu. Ĩndĩ aĩ na wĩkwatyo kana Yeova oona kana nĩmelilĩte nũtonya kũmaekea. Na nũndũ wa ũu asya: “Nũũ wĩsĩ ethĩwa Ngai ndeĩthyũũa na kwĩtũnga, na kwĩthyũũa aeke ũthatu wake mwai kana tũtikae?”—Yona 3:6-9.

9. Andũ ala maumanasya Mbivilia methĩawa na nzika syĩva ĩũlũ wa andũ ma Nineva, ĩndĩ twĩsĩ ata kana nzika syoo ti sya w’o?

⁹ Andũ amwe maumanasya Mbivilia nĩmethĩawa na nzika kana andũ ma Nineva maĩ matonya kwĩlila kĩthemba kĩu o kwa kavinda kaninĩvĩte ũu. Ĩndĩ asomi ma Mbivilia maeleetye kana ũndũ ũsu andũ asu meekie ndwaĩ mũeni nũndũ syĩthĩo sya mũthemba ũsu nĩsyaatĩĩawa nĩ andũ aingĩ ĩvindanĩ yĩu. O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩ kana nzika sya andũ asu iyĩsa kwĩthĩwa syĩ sya w’o nũndũ o na Yesũ Klĩsto mwene nĩwesie kũweta ĩũlũ wa kwĩlila kwa andũ ma Nineva. (Soma Mathayo 12:41.) Yesũ nĩweesĩ nesa kĩla wawetaa, nũndũ e ĩtunĩ nĩweene maũndũ ala maendeee ĩvindanĩ yĩu. (Yoa. 8:57, 58) Kĩla tũkwĩmanyĩsya vau nĩ kana tũyaĩlĩte o na vanini kwona andũ ta mataalyũka o na ethĩwa twĩona ta mathũkĩte ata. No Yeova e weka ũtonya kũsoma kĩla kĩ ngoonĩ ya mũndũ.

10, 11. (a) Yeova eekie ata andũ ma Nineva meelila? (b) Nĩkĩ tũte na nzika kana sila wa Yeova ndwaĩ na mavĩtyo?

¹⁰ Yeova eekie ata andũ ma Nineva meelila? Yona aandĩkĩte atĩĩ: “Na Ngai oona mawĩa moo, kana nĩmeethyũũie kuma mũendelenĩ woo mũthũku; na Ngai eetũnga aeka ũthũku ũla waĩtye akameka; na ndaawĩka.”—Yona 3:10.

¹¹ Ĩndĩ ũu nĩ kwonany’a kana sila ũla Yeova watw’ĩĩe ndũa ya Nineva waĩ na mavĩtyo? Aiee. Mbivilia yonanĩtye kana Yeova asilaa katĩ. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:4.) Ũthatu ũla Yeova waĩ naw’o ĩũlũ wa Nineva nĩw’o wathelile. Yĩla wasyaisye ũndũ andũ ma ndũa ĩsu meelilile, oonie vate vata wa kũmananga. Na nũndũ wa ũu, atw’a kũmew’ĩa tei.

12, 13. (a) Yeova oonanisye ata e tei, nũsũanĩaa andũ make, na no avĩndũe ũtwi wake veethĩwa vata? (b) Nĩkĩ wathani wa Yona ũtesa kũtw’ĩka waĩ wa ũvũngũ?

¹² Yeova ti Ngai ũte tei, ũte wendo, kana mũng’endu, o tondũ momanyĩsyo ma atongoi ma ndĩni monanasya. We nĩ Ngai wĩ tei, ũsũanĩaa andũ make, na nĩwĩthĩawa atonya kũvĩndũa ũtwi wake veethĩwa vata. Yĩla wavanga kũete ũsilĩlo, nĩwambaa kũtũmĩa ala ũnyuvĩte ĩũlũ wa nthĩ maumye ũkany’o. Na ekaa ũu nũndũ nĩwendeeaw’a mũno nĩ kwona ala mekaa naĩ mayĩlila o tondũ andũ ma Nineva meekie. (Esek. 33:11) Yeova eeie mwathani wake Yelemia atĩĩ: “O kavinda kala nganeena ũvoo wa mbaĩ, na ũvoo wa ũsumbĩ, kũkũa, na kũomboa na kwananga; ethĩwa mbaĩ ĩsu ĩla nĩneenete ũvoo wayo, ĩkeethyũũa na kũtia ũthũku wayo, ngeetũnga ũndũ wa ũthũku ũla nasũanĩe kũmĩka.”—Yel. 18:7, 8.

¹³ W’o wathani wa Yona waĩ wa ũvũngũ? Aiee, na kĩtumi nũndũ nĩweanĩisye kĩeleelo kyaw’o. Wathani ũsu waĩ ũkany’o, na andũ ma Nineva mawĩw’a nĩmoosie ĩtambya, na maalyũla mĩendele yoo. Andũ ma Nineva masyokea mĩendele yoo mĩthũku, Ngai ndaĩ aema kũmananga o tondũ ũsilĩlo ũsu wawetete. Na ũu now’o wesie kwĩkĩka ĩtina.—Nzev. 2:13-15.

14. Yona eewie ata Yeova eew’ĩa ndũa ya Nineva tei?

¹⁴ We Yona eekie ata yĩla woonie ndũa ya Nineva yaema kwanangwa ĩvindanĩ yĩla wasũanĩaa? Mbivilia yaĩtye: “Ĩndĩ ũndũ ũsu wamwĩw’ĩthya Yona woo mũno, na aĩ mũthatu.” (Yona 4:1) O na Yona nĩwaumisye mboya yailye ta ĩkũlũnga woni wa Ngai! Aisye o na kavaa keka ndaauma nthĩ yake. O na ongelile kwasya kana no weesĩ Yeova ndeananga ndũa ĩsu, na ambĩĩa kwĩtetea ayasya kĩu nĩkyo kyatumĩte atw’a kũkĩĩa Talisisi. Na ĩndĩ ĩtina wa ũu, ambĩĩa kũvoya akw’e, ayasya kavaa akw’e kwĩ kwĩkala thayũ.—Soma Yona 4:2, 3.

15. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyatumie Yona akw’a ngoo? (b) Yeova athĩnĩkĩie ata mwathani ũũ wake wakw’ĩte ngoo?

 ¹⁵ We Yona athĩnaw’a nĩ kyaũ? Tũitonya kũmanya maũndũ onthe ala wasũanĩaa. Ĩndĩ kĩla twĩsĩ nĩ kana Yona nĩwatavisye andũ ma ndũa ya Nineva kana makilyĩ kwanangwa. Andũ asu nĩmamũĩkĩĩie. Ĩndĩ yu wanangĩko ũsu ndwaĩ ũke. We nĩwĩthĩwa akĩaa kũthekeewa kana kwĩtwa mwathani wa ũvũngũ? O na ethĩwa asũanĩaa kyaũ, kĩla twĩsĩ nĩ kana ndaatana andũ asu maalyũka na Yeova amew’ĩa tei. Vandũ va ũu, akwatiwe nĩ woo mwingĩ, ambĩĩa kwĩyĩw’ĩa tei, na ambĩĩa kwona ũsu ta ũndũ wa kũmwanangĩa ĩsyĩtwa. O na vailye ũu, Ngai nĩweew’ĩie tei mwathani ũsu wakw’ĩte ngoo. Vandũ va kũmũkany’a nũndũ wa kũlea kũmũnenga ndaĩa, Yeova amũkũlilye ĩkũlyo yĩ laisi, ĩndĩ yaaĩle kũmũtetheesya asũanĩe nesa. Amũkũlilye atĩĩ: “Nũkwĩka nesa ũkĩthata?” (Yona 4:4) We Yona nĩwasũngĩie ĩkũlyo yĩu? Mbivilia ndĩeleetye.

16. Nĩ maũndũnĩ ta meva andũ amwe matonya kwĩw’a ne vinya kwĩtĩkĩlana na Ngai, na ngelekany’o ya Yona yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁶ Nĩ laisi tũkambĩĩa kũsilĩla Yona nũndũ wa kĩla weekie. Ĩndĩ nũseo kũlilikana kana mavinda amwe andũ no malee kwĩtĩkĩlana na Ngai nũndũ nĩ ene naĩ. Ta kwa ngelekany’o, andũ amwe no masũanĩe kana Yeova nĩwaĩlĩte kwĩthĩwa asiĩĩaa mĩisyo. O na angĩ no masũanĩe kana nĩwaĩlĩte kwĩthĩwa oosie ĩtambya ya mĩtũkĩ kwananga andũ ala athũku kana kũmina nthĩ ĩno nthũku ya Satani. Ĩndĩ ngelekany’o ya Yona yĩtũlilikany’a kana yĩla twalea kwĩtĩkĩlana na Yeova Ngai, nithyĩ twĩthĩawa twaĩlĩte kũlũnga woni witũ ĩndĩ ti we.

17, 18. (a) Yona eekie ata auma Nineva? (b) Syama ila Yeova weekie ikonetye ũla wũngũ syatumie Yona ew’a ata?

¹⁷ Yona nĩwakwie ngoo mũno na auma Nineva. Ĩndĩ vandũ va kwĩnũka aendie ngalĩko ya ũthũĩlonĩ wa syũa iĩmanĩ syasianĩtye na Nineva. Avika vo, nĩweeseũvĩsye muunyĩ na ekala nthĩ asyaĩĩsye kĩla kĩũkwata ndũa ĩsu. Noĩthwa aendeee kwĩkwatya kana ndũa ĩsu ndĩlea kwanangwa. We Yeova esaa kũtetheesya mwathani ũsu wake woomĩtye ngoo ũu ata ethĩwe na tei?

¹⁸ Ũtukũnĩ o ũmwe, Yeova nĩwameisye wũngũ vau Yona waĩ na watamba. Yĩla Yona waamũkie na oona wũngũ ũsu wasanzamũkĩte nesa na wĩ na matũ manene ala mamũseũvĩsye muunyĩ mũseo kũthonoka ũla waseũvĩtye, nĩwatanie mũno. O na Mbivilia yaĩtye, “Yona aĩ mũtanu mũno” nũndũ wa wũngũ ũsu. Na nĩvatonyeka akethĩwa eesilasya kana ũsu waĩ wonany’o wa kana Ngai nũmũathimĩte na nũmwĩtĩkĩlĩte. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ve ũndũ ũngĩ Yeova wavangĩte kũmũmanyĩsya Yona eka o kũmũtetheesya aekane na ũthatu ũla waĩ  naw’o kana aeke kũũmĩw’a nĩ syũa. Na endaa kũtũmĩa nzĩa ĩtonya kũmũkiita ngoo. Kwoou nĩweekie syama ingĩ siana ũna. Mbee, nĩwatũmie kĩinyũ kyaananga wũngũ ũsu. Na ĩndĩ atũma “kĩseve kĩ ĩvyũvĩ kyumĩte wumĩlonĩ wa syũa” kĩla kyaetie muutĩa mwingĩ nginya Yona “akwatwa nĩ mũnyalo.” Mwathani ũsu nĩwakwie ngoo na avoya Ngai ĩngĩ akw’e.—Yona 4:6-8.

19, 20. Yeova atũmĩie ngelekany’o ya wũngũ ata kũtetheesya Yona asũanĩe nesa?

¹⁹ Yeova nĩwakũlilye Yona ĩngĩ kana nũkwĩka nesa kũthata nũndũ wa kũma kwa wũngũ. Ĩndĩ vandũ va Yona kwĩlila nũndũ wa woni wake mũthũku, ambĩĩe kwĩtetea ayasya: “Nĩngwĩka nesa kũthata, o na kũvikĩa kũkw’a.” Yu ĩvinda yaĩ yĩnavika ya Yeova kũmũmanyĩsya Yona kĩla wendaa.—Yona 4:9.

²⁰ Nĩ kana Ngai atetheesye Yona kũsũanĩa nesa, nĩwamũlilikanilye kana we eĩw’ĩa tei wũngũ ũnameie na ũtukũ o ũmwe na wooma, na tiwe ũneeũvanda kana kũũsũvĩa wĩane. Na ĩndĩ aminĩĩa na kũmũkũlya: “Nakwa ndyaĩlwe nĩ kwĩw’ĩa Nineva tei, ndũa ĩsu nene, ĩla nthĩnĩ wayo ve aingĩ kwĩ andũ ngili ĩana na mĩongo ĩlĩ ala matatonya  kũvathũkany’a katĩ wa kw’oko kwoo kwa aũme na kw’oko kwoo kwa aka; na ĩngĩ yĩ indo mbingĩ?”—Yona 4:10, 11. *

21. (a) Yeova atũmĩie ngelekany’o kũmanyĩsya Yona kyaũ? (b) Ngewa ya Yona ĩtonya kũtũtetheesya ata twĩyĩosye nesa?

²¹ We nũkũelewa nĩ kĩla Yeova wendaa kumĩlya ũtheinĩ ngelekany’onĩ ĩsu? Vaiĩ ũndũ Yona weekĩte nĩ kana asũvĩe wũngũ ũsu. Kĩvathũkany’o nake, Yeova nĩwe wanengete ekali onthe ma Nineva thayũ na akamasũvĩa o tondũ ũsũvĩaa syũmbe syonthe ĩũlũ wa nthĩ. We Yona aĩ atonya kwĩw’ĩa o kawũngũ kamwe tei ata na ailea kũkũlany’a na andũ 120,000 ma Nineva vamwe na indo syoo? W’o ũu ti kwonany’a kana Yona ndasũanĩaa andũ angĩ ĩndĩ eesũanĩaa o we mwene? Ũw’o nĩ kana eew’ĩaa wũngũ tei nũndũ nĩwamũtethisye. O na ĩngĩ, yĩla wathatie ndũa ya Nineva yaema kwanangwa, amenaa o kũvũthw’a kana kwoneka ta mũkengani, na kũu kwaĩ kwĩyenda. Ngewa ya Yona no ĩtũtetheesye kwĩyĩosya nesa. Vo ve ũmwe witũ ũtamanthaa o kwĩyĩuna we mwene mavinda angĩ? Tũmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno nũndũ nũtũtetheeasya e na wũmĩĩsyo twĩmanyĩsye kwenda ala angĩ na kũmew’ĩa tei na ĩnee, o tondũ we mwene wĩkaa.

22. (a) Nĩ kyaũ kĩkwonany’a kana nzĩa ĩla Yeova watũmĩie kũmanyĩsya Yona ĩũlũ wa kwĩthĩwa na tei nĩyamũtethisye? (b) Nĩ kyaũ ithyonthe twaĩle kwĩmanyĩsya?

²² Ĩkũlyo nĩ, We Yona nĩweetĩkĩlile kĩla Yeova wamũmanyĩasya? Ĩvuku ya Yona, yĩla we mwene waandĩkie, yĩminĩĩe na ĩkũlyo yĩla Yeova wamũkũlilye. Andũ amwe maumanasya Mbivilia nĩmakũlasya nĩkĩ Yona ũtaasũngĩa ĩkũlyo yĩu. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana ũsũngĩo wĩ vo. Ĩvuku yĩu ya Mbivilia yĩtanĩw’e na ĩsyĩtwa yake nĩ ũsũngĩo ũtoetye vyũ. Na twĩasya ũu nũndũ ve maũndũ maĩkĩĩthĩtye kana no we mwene waandĩkie ĩvuku yĩu. Kwakũna visa mwathani ũsu asyokie nthĩ yake akwetye kũandĩka ĩvuku yĩu. Noĩthwa kĩlĩkonĩ kyaku vooka visa wa mũtumĩa mũkũũ, wĩ na ũĩ mwingĩ, wĩnyivĩtye, na ũkũthingithangya mũtwe wake nĩ mĩlilo aendeee kũandĩka ĩũlũ wa mavĩtyo make yĩla waleile kũmwĩw’a Ngai na alea kwonany’a tei. Vate nzika, nzĩa ĩsu ya ũĩ Yeova watũmĩie nĩyamanyĩisye Yona ĩsomo ya vata mũno. Nĩweemanyĩisye kwĩthĩwa na tei. Nata naku?—Soma Mathayo 5:7.