Palʋlɩ-m Peeyibaa ɛjaɖɛ taa pɩnaɣ 1948 taa. Pɩnaɣ ŋga katɩŋ pʋwayɩ yɔ ka-taa, mɔ-hɔʋ woba nɛ kɩcaɣ Sao Poolo tɛtʋ taa Breeziili ɛjaɖɛ taa. Ma-lʋlɩyaa wokaɣ cooci ɖoŋ ɖoŋ, nɛ ɖoŋ ɖoŋ ɖɩtɔkɩ ɖanaɣ tɔɔnaɣ nɛ pɩtɛ lɛ, ɖɔ-hɔʋ kpɛndaɣ nɛ kɩkalɩɣ Bibl. Pʋwayɩ pɩnaɣ 1959 taa, ɖɩɖaɣnɩ kʋyʋʋ nɛ ɖiwolo Etaazuunii nɛ ɖɩcaɣ Masacusɛɛtɩ ɛjaɖɛ taa.

Man-caa lakaɣ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ ɛcɔŋnɩ ɖɔ-hɔʋ yɔɔ. Ðɩkpɛndɩ ɛyaa lutozo hɔʋ taa. Ɛɛlabɩ tʋma ndɩ ndɩ. Ɛɖɔŋaɣ nʋmɔʋ nɛ ɛpɛdɩɣ tadɩyɛ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ wondu, ɛɛkɛ habɛɛ lɩzɩyʋ, nɛ ɛɛlabɩ tʋmɩyɛ ɖɔɖɔ ɛsɔdaa lɔɔɖa ɖɩzɩŋɩyɛ kadaɣ nakɛyɛ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ɛlakaɣ tʋmɩyɛ kadaɣ ŋga ka-taa yɔ, ɖa-tɩŋa ɖa-taa labɩ leleŋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩhaɣaɣ-ɖʋ waɖɛ se ɖɩɖɔ nʋmɔʋ tam sakɩyɛ.

Alɩwaatʋ ndʋ malakaɣ Liisee sukuli yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ mɔnpɔzaɣ man-tɩ se: ‘Manpaɣlɩɣ lɛ, ɛbɛ mankaɣ labʋ?’ Man-taabalaa nabɛyɛ lɩzaa se palakɩ sukuli kɩtɛzʋʋ, ɛlɛ lalaa ñasʋ sɔɔjatʋ tʋmɩyɛ taa. Ma lɛ, mantaasɔɔlɩ sɔɔjatʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mantɩsɔɔlɩ nɔɔhɔnɖɛ, nɛ mantaasɔɔlɩ you labʋ. Pɩsa nɛ mantaasʋʋ sɔɔjatʋ tʋmɩyɛ taa lɛ, mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se malakɩ sukuli kɩtɛzʋʋ. Ɛlɛ mbʋ maakɩlɩ sɔɔlʋʋ yɔ mbʋ lɛ se mansɩnɩ ɛyaa lalaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mamaɣzaɣ se pɩkaɣ yebu nɛ me-wezuu caɣʋ wɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ.

Mowobi sukuli kɩtɛzʋʋ taa lɛ, maasɔɔlaa se mɛnkpɛlɩkɩ ɛyaa yɔɔ tɔm (anthropologie), mbʋ pʋyɔɔ yɔ maasɔɔlɩ siŋŋ se mantɩlɩ ɖenɖe wezuu lɩnaa yɔ. Paawɩlɩ-ɖʋ évolution wɩlɩtʋ nɛ paasɔɔlaa se ɖitisi se wɩlɩtʋ ndʋ tɩkɛ toovenim. Ɛlɛ ma lɛ, ɛzɩma palɩzaɣ wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taacɔlɩ nɛ pɩɩwɛɛ se mentisi tɩ-yɔɔ paa nabʋyʋ ɛtaawɛɛ keekee nɛ pɩwɩlɩɣ se tɩkɛ toovenim yɔ.

Sukuli ɖamɩŋ weyi payɩ malaba yɔ ɩ-taa patɩwɩlɩ-ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ paɣtʋ. Ɛlɛ pawɩlaɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ piɖeni-ɖʋ sukuli kɩtɛzʋʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ma nɛ man-taabalaa ɖiwokaɣ kazandʋ taa nɛ alɩwaatʋ ndʋ mɔñɔwaɣ tabakʋʋyaɣ yɔ, man-taa lakaɣ leleŋ, ɛlɛ taa leleŋ ɛnɩ ɩɩtaaleɖiɣ. Mɔnpɔzaɣ man-tɩ se: ‘Ɛzɩ toovenim taa lɛ, wezuu caɣʋ ŋgʋ kɩwɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ na?’

Alɩwaatʋ natʋyʋ mowoba nɛ mancaɣ Boston tɛtʋ taa nɛ malakɩ sukuli kɩtɛzʋʋ. Pɩsa nɛ mɔncɔnɩ man-tɩ yɔɔ sukuli taa lɛ, malakaɣ tʋmɩyɛ nʋmɔʋ haʋ alɩwaatʋ taa, nɛ peeɖe mankatɩ Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ kajalaɣ ɖeɖe. Man-tʋmɩyɛ taa taabalʋ ɛnʋ ɛkɛdɩ-m natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Danɩyɛɛlɩ takayaɣ ñʋʋ 4 taa nɛ tɩyɔɔdʋʋ “wɛɛ lʋbɛ” tɔm yɔ tɩ-tɔm, nɛ ɛlɩzɩ-m pɩ-taa se ɖɩwɛ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa. (Dan. 4:10-14) Pitileɖi lɛ, menɖiɣzina se ye ma nɛ ɩ ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ kɛdaɣ Bibl yɔɔ, nɛ ye mentisi tɔm ndʋ mɛnkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se mɛlɛɣzɩ me-wezuu caɣʋ. Pʋyɔɔ lɛ, maalabɩ mbʋ payɩ manpɩzaɣ yɔ se pɩsa nɛ ma nɛ tʋmɩyɛ taa taabalʋ ɛnʋ ɖɩtaatasɩ kɛdaɣ labʋ.

Maawɛ sukuli kɩtɛzʋʋ taa lɛ, malɩzaa se mamʋʋ falɩsʋʋ mbʋ pɩsɩɣnɩ-m se mɔñɔɔzɩ man-tɩ nɛ manpɩzɩ maha man-tɩ faaa nɛ mansɩnɩ ɛyaa Amerika hadɛ kiŋ yɔ. Mamaɣzaɣ se ye malakɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ mansɩɣnɩ ɛyaa mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, pɩkaɣ yebu nɛ me-wezuu caɣʋ wɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ. Ɛlɛ menɖiɣzinaa se paa maalabɩ mbʋ yɔ, me-wezuu caɣʋ ɛɛwɛɣnɩ tɔbʋʋ nɩʋ. Piitibi-m yɔɔɔ nɛ pʋyɔɔ lɛ, sukuli pɩnaɣ tayɩ kɩmaŋ lɛ, malɩɩ sukuli kɩtɛzʋʋ taa.

Mai 1970 taa, mowobi Amɩsɩtɛrɩdaam, Peeyibaa ɛjaɖɛ taa se mala tʋmɩyɛ ɛsɔdaa lɔɔɖa kadaɣ taa ɖenɖe man-caa lakaɣ tʋmɩyɛ yɔ. Pɩɩha-m waɖɛ nɛ mɔnɖɔ nʋmɔʋ tam sakɩyɛ nɛ mowolo ajɛɛ ndɩ ndɩ taa Afrika, Amerika, Erɔɔpɩ nɛ Aazii. Pitileɖi lɛ, menɖiɣzina se ajɛɛ wena a-taa mowoba yɔ, a-tɩŋa payɩ akatɩɣ kala sɔsɔna nɛ pɩwɛ-yɛ kaɖɛ se acɔnɩ a-ɖeɖe. Piyeba nɛ manɖaɣnɩ sɔɔlʋʋ se malakɩ pʋyʋ sɔsɔm me-wezuu caɣʋ taa. Pʋyɔɔ lɛ, mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se manpɩsɩɣ Etaazuunii nɛ manɖaɣnɩ labʋ sukuli kɩtɛzʋʋ Boston.

Ɛlɛ manpɩsɩ sukuli kɩtɛzʋʋ taa lɛ, menɖiɣzina se tɔm ndʋ payɩ mɔnpɔzaɣ man-tɩ pɩlɩɩnɩ wezuu yɔɔ yɔ, kɩtaasɩɣnɩ-m se mehiɣ tɩ-yɔɔ cosuu. Mantaatɩlɩ mbʋ pɩwɛɛ se mala yɔ, pʋyɔɔ lɛ mɔnpɔzɩ ma-wɩlɩyʋ nɔɔyʋ lɔŋ tasʋʋ. Tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ, tɩɖɩɣzɩ-m. Ɛtɔm se: “Ɛbɛ yɔɔ ŋwoki pɩ-yɔɔ nɛ ŋlakɩ sukuli? Pɩɩwɛɣ ɖeu se ŋyele sukuli labʋ lɛɛlɛɛyɔ?” Man-taa kaalabɩ leleŋ se ɛtasɩ-m lɔŋ ɛnɩ. Pʋyɔɔ lɛ, meyebi labʋ sukuli kɩtɛzʋʋ nɛ wiɖiyi mantɩpɩsɩ kpa.

Pɩtalɩɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ yɔ, pɩɩwɛɛ nɛ pɩlakɩ-m ɛzɩ me-wezuu caɣʋ fɛyɩnɩ tɔbʋʋ nɩʋ yɔ, pʋyɔɔ mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se mansʋʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa. Ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩkaɖaɣnɩ ɛyaa sɔnzɩ, nɛ pɩɩwɛ ɛzɩ ɖɩñakaɣ pana se ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ sɔɔlɩm wɛɛ ɛyaa hɛkʋ taa yɔ. Ma nɛ man-taabalaa nabɛyɛ ɖɩɖɔm nʋmɔʋ nɛ ɖɩtɛzɩ Etaazuunii nɛ ɖiwolo Acapulco, Mɛkɩsiiki ɛjaɖɛ taa. Ɛyaa mba pɛ-hɛkʋ taa ɖɩɩwɛɛ yɔ, pataaɖɔŋ wezuu caɣʋ paɣtʋ ndʋ ɛyaa ɖʋwa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ pɩɩwɛ ɛzɩ paakatɩɣ kala naayɛ yaa pɛfɛyɩnɩ nɩɣzɛ naayɛ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Ɛlɛ, ɖɩcaɣ pɛ-hɛkʋ taa nɛ pɩla alɩwaatʋ pazɩ lɛ, menɖiɣzina se ɛzɩma pacakɩ wezuu yɔ pitaayeki se  pe-wezuu caɣʋ ɛwɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ, yaa pitaayeki se pehiɣ taa leleŋ tam. Mɔnkɔm nɛ mana se ɛyaa mba, pa-taa sakɩyɛ taayɔɔdʋʋ toovenim, nɛ paapɩzɩɣ nɛ pataa-wɛ liu.

Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, manɖaɣnɩ paɣzʋʋ maɣzʋʋ mbʋ maasɔɔlaa se mala alɩwaatʋ ndʋ maakɛ pɩɣa yɔ pɩ-yɔɔ. Maasɔɔlaa se ma-maɣmaɣ mansaa mɛlɛ. Pɩsa nɛ mala mbʋ lɛ, pɩɩpɔzaa se ma-maɣmaɣ mɛwɛɛnɩ mɛlɛ. Payaɣaɣ man-taabalʋ nɔɔyʋ se Tom, ɛlɛ ɖɔɖɔ kaawɛnɩ lɩmaɣza kʋɖʋma ana. Pʋyɔɔ lɛ, ma nɛ ɩ ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɖɩsaɣ mɛlɛ nɛ ɖɩcɔɔ kedeŋa. Maasɔɔlaa se mowolo lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ taa, ɖenɖe ɛyaa paɣtʋ natʋyʋ fɛyɩ se tiɖiyiɣ-m yɔ.

Ma nɛ Tom ɖɩɖɔm nʋmɔʋ nɛ ɖiwolo Arenys de Mar tɛtʋ taa, tɩwɛ Barɩselɔɔnɩ cɔlɔ, Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ taa. Ðiwobi peeɖe lɛ, ɖɩya mɛlɛ nakʋyʋ, payaɣ-kʋ se Llygra. Ðɩyabɩ-kʋ lɛ, ɖɩɖaɣnɩ-kʋ ñɔɔzʋʋ se pɩsa nɛ ɖɩsaa-kʋ teŋgu yɔɔ nɛ kaɖɛ naɖɩyɛ ɛtaatalɩ-ɖʋ. Ðitaakpedisiɣ se ɖɩtalɩ ɖenɖe ɖiwokaɣ yɔ, pʋyɔɔ lɛ ɖɩlɩzɩ mɛlɛ ŋgʋ kɩ-tɛ moteur se pɩsa nɛ ɖihiɣ lone nɛ ɖɩsɩɩ lɩm kʋñɔñɔm nɛ pɩɖɔɔ. Pɩsa nɛ ɖɩsaa mɛlɛ ŋgʋ nɛ ɖiwolo mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ lona cikpena ndɩ ndɩ taa lɛ, ɖɩyabɩ ɖaŋ weyi pasaɣnɩ mɛlɛ yɔ naalɛ, nɛ ɩ-ɖaɣlɩkɩŋ kɛ mɛtanaa 5. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩsaa mɛlɛ se ɖiwolo Ɛndɩ Teŋgu yɔɔ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ payaɣ se Seesɛɛlɩ yɔ tɩ-taa. Ðɩlabɩ ɖʋtʋ se ɖɩsaɣ mɛlɛ nɛ ɖɩɖɔ Afrika wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ taa kiŋ teŋgu yɔɔ nɛ ɖiwolo ɖɩtalɩ Cap de Bonne-Espérance ŋgʋ kɩwɛ Afrika Hadɛ Kiŋ yɔ. Ðɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɩnzɩ, tɛtʋ anjaʋwaa, takayɩsɩ nɛ wondu cikpetu natʋyʋ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖitaale ɖa-nʋmɔʋ ɖɔm taa. Pɩɩɖɩɣzɩ-m se ɖɩpɩzaa nɛ ɖɩtɩlɩ ɖa-nʋmɔʋ ɖeyi ɖeyi.

Ðɩpaɣzɩ nʋmɔʋ ɖɔm nɛ pitileɖi lɛ, ɖiɖiɣzina se mɛlɛ ŋgʋ, kɩ-ɖasɩ pɩnaa nɛ kɩɩpɩzɩɣ nɛ kɩtasɩ ɖɔm teŋgu yɔɔ. Lɩm mbʋ pɩsʋʋ kɩ-taa yɔ, pɩtalɩɣ litrinaa 22 ñɩɣyʋʋ kʋɖʋmʋʋ taa! Ɛzɩ maayɔɔdʋʋ kiɖe tɛɛ yɔ, ɖɩkɔm nɛ ɖɩkatɩ helim sɔsɔm nabʋyʋ teŋgu yɔɔ lɛ, sɔɔndʋ kpa-m nɛ mantɩmnɩ Ɛsɔ nɛ malabɩ-ɩ tamaɣ se ye ɛyabɩ ɖa-ñʋʋ yɔ, mankaɣ ñaɣʋ pana nɛ mɛnkpɛlɩkɩ nɛ mantɩlɩ-ɩ. Pɩɩlabɩ pɩnzɩ sakɩyɛ lɛ, man-kajalaɣ ɖeɖe lɛ manɖaɣnɩɣ tɩmɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ. Helim sɔsɔm mbʋ piyebi mabʋ, nɛ mɔnɖɔm tamaɣ ŋga malaba yɔ kɔ-yɔɔ.

Ðɩɩwɛ teŋgu yɔɔ peeɖe lɛ, manpaɣzɩ Bibl kalʋʋ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩwɛ ɖeu kpem alɩwaatʋ ndʋ maawɛ mɛlɛ taa Mediiteraanee Teŋgu yɔɔ nɛ mɔncɔŋnɩ kpakpasɩ ndɩ ndɩ, nɛ mɔncɔŋnɩ ɖooo poliŋ taa nɛ maanaɣ kamaɣ nakɛyɛ yɔ. Ðoo taa lɛ, mɔncɔŋnaɣ tɩnzɩ sakɩyɛ ɛsɔdaa nɛ man-taa lakɩ leleŋ kpem. Piiyeba nɛ man-taa tɛ nɛ pɩkɩlɩ se Ɛsɔ nɔɔyʋ wɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ.

Ðɩlabɩ kpɩtaŋ nɩɩyɩ teŋgu yɔɔ lɛ, ɖɩtalɩ mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ lone nɖɩ ɖɩwɛ Alicante, Ɛsɩpaañɩ yɔ ɖɩ-taa. Peeɖe ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɖɩpɛdɩɣ ɖɛ-mɛlɛ ŋgʋ nɛ ɖɩya ŋgʋ kɩkpaɖɩ ɖeu yɔ. Pɩtaawɛɛ kɛlɛʋ se ɖɩna nɔɔyʋ nɛ ɛya mɛlɛ kɩbɩnʋʋ ŋgʋ, moteur taawɛɛ kɩ-taa nɛ kɩtʋlɩ pɔʋ, nɛ pɩtaaɖɩɣzɩ-ɖʋ. Ɛlɛ pɩɩkɛnɩ-m alɩwaatʋ kɩbandʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, manpɩzaɣ se mankalɩ Bibl.

Mankalaɣ Bibl nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, manpaɣzɩ ɖiɣzinuu nɛ pɩkɩlɩɣ se lɔŋ tasʋʋ kɩbam wɛ kɩ-taa, nɛ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ piɖeni-ɖʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Manawa se tɔm ndʋ kɩyɔɔdʋʋ pɩlɩɩnɩ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ yɔɔ yɔ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ lɛ, pɩɖɩɣzɩ-m nɛ mɔnpɔzʋʋ man-tɩ se ɛzɩ ɛbɛ yɔɔ ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se pɛkɛ Krɩstʋ ñɩma, ɛlɛ paasɩŋ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ. Ma-maɣmaɣ mɛwɛ ɛyaa mba pa-taa.

Maatɛm man-taa se mɛnkpɛzɩɣ nɩŋgbanzɩ nzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ mɔñɔɔzɩ me-wezuu caɣʋ, pʋyɔɔ lɛ meyebi tabakʋʋyaɣ ñɔʋ. Mamaɣzaɣ se pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛyaa nabɛyɛ wɛɛ, nɛ pacakɩ wezuu nɛ pɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ paɣtʋ ndʋ Bibl ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa yɔ, nɛ maasɔɔlaa se mankatɩ-wɛ. Peeɖe mantɩmnɩ Ɛsɔ nabʋlɛ ɖeɖe nɛ mɔnpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-m nɛ mantɩlɩ ɛyaa mba.

Mamaɣzaɣ se pɩwɛɣ ɖeu se mantakɩ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa kʋɖʋm kʋɖʋm nɛ pɩkɔɔ pɩsɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ malɩɣ toovenim ñɩnɖɛ yɔɔ yɔ. Mɔnɖɔm Alicante tɛtʋ taa habɛɛ ndɩ ndɩ yɔɔ lɛ, mana Ɛsɔ sɛtʋ kpaamɩŋ sakɩyɛ. Ɛlɛ mana sɩʋ kpelisi kpaamɩŋ ɛnɩ ɩ-taa sakɩyɛ yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ menɖiɣzinaa se kpaamɩŋ ɛnɩ ɩtɩkɛ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kpaamɩŋ.

Kujuka ɖanaɣ nakɛyɛ yɔɔ, maawɛ piyaɣ nakɛyɛ yɔɔ, kaha ɛsa nɛ mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ nɛ mankalɩɣ Yakubu 2:1-5. Masɩ nzɩ sɩpakɩ-ɖʋ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaala ɛsɩmɩyɛ yɔɔ lakasɩ ñɩm tɩnaa. Manpɩsaɣ ɖɛ-mɛlɛ cɔlɔ lɛ, mana kpaaŋ nakʋyʋ kɩnɩɣzɩnɩ Ɛsɔ sɛtʋ kpaaŋ nɛ pama kɩ-nɔnɔɔ ñʋʋ yɔɔ se: “Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa Kewiyaɣ Kpaaŋ.”

Peeɖe mamaɣzaa se: ‘Pɩpɔzʋʋ se mantakɩ ɛyaa panɛ nɛ mana se ɛzɩma pamʋʋ-m.’ Pʋyɔɔ lɛ, mansʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ ŋgʋ kɩ-taa; mantaalɛɛ naataŋgbala, mantaahʋ man-tandaʋ nɛ maasu jiini wondu ndʋ tɩcɩyaa yɔ. Mansʋwa lɛ, weyi ɛmʋwaɣ ɛyaa yɔ, ɛwɩlɩ-m ɖɩjaɣyɛ halʋ akpadɩyʋ nɔɔyʋ cɔlɔ. Halʋ ɛnʋ ɛsɩnɩ-m nɛ mana masɩ nzɩ payɩ tɔm yɔɔdɩyʋ kalaɣ yɔ. Kediɣzaɣ tɛma lɛ, ɛyaa mba payɩ pɔñɔtɩnɩ-m yɔ pɛsɛ-m nɛ nɔɔ kɩbaŋa, nɛ pɩɩɖɩɣzɩ-m kpem. Pa-taa abalʋ nɔɔyʋ kaaya-m se mowolo ɛtɛ nɛ ɖɩla kɛdaɣ, ɛlɛ ɛzɩma mantaatɩɩtɛmtɩ Bibl kalʋʋ yɔ pʋyɔɔ lɛ, meheyi-i se: “Alɩwaatʋ ndʋ mɔnsɔɔlʋʋ se mɔnkɔɔ yɔ, mankaɣ-ŋ heyuu.” Kpaɣnɩ mbʋ lɛ, manpaɣzɩ wobu kediɣzisi tɩŋa.

Kpɩtaŋ sakɩyɛ wayɩ lɛ, mowobi abalʋ ɛnʋ ɛ-tɛ, nɛ ecosi tɔm ndʋ payɩ mɔnpɔzɩ-ɩ pɩlɩɩnɩ Bibl yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Kpɩtaʋ kʋɖʋmʋʋ wayɩ lɛ, ɛcɛlɩ-m huyuu nakʋyʋ, kɩ-taa suni wondu kususutu ndʋ tɩwɛ cɔnʋʋ kpem yɔ. Eheyi-m se weyi ɛtɩnɩ wondu kususutu ndʋ yɔ paɖʋ-ɩ salaka mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɖɔŋ Bibl taa paɣtʋ ndʋ tɩtɔŋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖama nɛ ɖɩtaakpɛlɩkɩ you labʋ yɔ tɩ-yɔɔ. (Iza. 2:4; Yoh. 13:34, 35) Peeɖe man-taa tɛma se malɩ mbʋ mañɩnaɣ yɔ pɩ-yɔɔ, pʋ-tɔbʋʋ se malɩ ɛyaa mba pañaŋ paɣtʋ ndʋ Bibl ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa nɛ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ yɔ pɔ-yɔɔ. Man-kaɖʋwa taatasɩ kɛʋ se mowoki lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ taa, ɛlɛ man-kaɖʋwa lɛ se mɛnkpɛlɩkɩɣ Bibl nɛ manɩɩ kɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Pʋyɔɔ lɛ, manpɩsɩ Peeyibaa ɛjaɖɛ taa.

Pʋcɔ nɛ mantalɩ Gironaŋgɩ tɛtʋ taa Peeyibaa ɛjaɖɛ taa lɛ, pɩkpaɣ-m kɩyakɩŋ naanza. Mantalɩ peeɖe lɛ, pɩɩpɔzaa se mañɩnɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ nɛ mala nɛ pɩsa nɛ mɔncɔnɩ man-tɩ yɔɔ. Mowobi kafɩnda tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ naɖɩyɛ taa se mañɩnɩɣ tʋmɩyɛ lɛ, pɛcɛlɩ-m takayaɣ nakɛyɛ, nɛ tɔm pɔzʋʋ ndɩ ndɩ wɛ kɔ-yɔɔ. Pɩ-taa nabʋyʋ tukaɣni Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa mɛwɛɛ yɔ. Moncosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ se: “Yehowa Aseɣɖe Tʋ.” Tʋmɩyɛ tʋ kalɩ tɔm ndʋ lɛ, mayʋsɩ se ɛ-ɛsɩndaa wɛtʋ lɛɣzaa. Eheyi-m se: “Mankaɣ-ŋ yaʋ.” Ɛlɛ wiɖiyi ɛtɩya-m.

 Mowobi kafɩnda tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ lɛɛɖɛ taa lɛ, mɔnpɔzɩ tʋmɩyɛ tʋ se mana se ɛsɔɔlaa se pasɩnɩ-ɩ yaa we. Peeɖe ɛpɔzɩ-m takayɩsɩ nzɩ mɛwɛna nɛ tʋma wena malaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ a-tɔm. Malɩzɩ-ɩ pɩ-taa se maañɔɔzɩ mɛlɛ ŋgʋ palabɩnɩ ɖasɩ yɔ nɛ pɩɖɛɛ. Pɩɩɖɩɣzɩ-m se eheyi-m se: “Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpaɣzɩ tʋmɩyɛ wɩsɩ wɛlʋʋ, ɛlɛ pʋyʋ kʋɖʋm koŋ mɔnpɔzʋʋ-ŋ. Mantɩsɔɔlɩ se ŋkɔnɩ kaɖɛ naɖɩyɛ man-tʋmɩyɛ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mɛnkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɛ mɔnɖɔŋ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ.” Pɩɩɖɩɣzɩ-m kpem nɛ moncosi-i se: “Ma ɖɔɖɔ mɛnkɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ!” Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛzɩma maawɛnɩ ñɔsɩ kɩɖaɣlɩsɩ nɛ ɛzɩma mantaahʋ man-tandaʋ yɔ pʋyɔɔ eheyi-m se: “Ye mbʋ, mankaɣ-ŋ kpɛlɩkɩnʋʋ Bibl!” Mentisi ɛ-tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ taa leleŋ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa manɩ mbʋ pʋyɔɔ tʋmɩyɛ ñʋʋdʋ weyi ɛ-cɔlɔ maacalɩ wobu yɔ ɛtɩya-m wiɖiyi kpa yɔ pɩ-taa kpayɩ kpayɩ. Yehowa kaawɛna nɛ ecosuu ma-adɩma yɔɔ. (Keɣa 36:4) Malabɩ tʋmɩyɛ koobu ɛnʋ ɛ-tʋmɩyɛ taa pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɛkpɛlɩkɩnɩ-m Bibl, nɛ pʋwayɩ maha man-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-m lɩm janvier 1974 taa.

Pamɩyɩsɩ-m lɩm nɛ pɩla fenaɣ kʋɖʋmaɣ lɛ, manpaɣzɩ labʋ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ, nɛ ɖɩha-m taa leleŋ siŋŋ. Fenaɣ ŋga katɩŋ pʋwayɩ yɔ ka-taa, mowobi Amɩsɩtɛrɩdaam se manɖʋ nesi ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ ɖɩɩñɔ peeɖe pitileɖita yɔ; Ɛsɩpaañɔɔlɩ kʋnʋŋ pɔyɔɔdaɣ ɖɩ-taa. Pɩɩkɛnɩ-m taa leleŋ se mɛnkpɛlɩkɩnɩ ɛyaa Bibl Ɛsɩpaañɩ nɛ Pɔrtiigaalɩ kʋnʋmɩŋ taa! Mai 1975 taa, paha-m waɖɛ se manpɩsɩ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ kiya.

Kɩyakʋ nakʋyʋ koobu halɩñɩnʋ Ineke weyi ɛkɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ kiya yɔ, ɛkɔm ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa se eyele nɛ ɖa nɛ e-Bibl kpɛlɩkɩyʋ nɔɔyʋ weyi ɛyɔɔdʋʋ Boolivii kʋnʋŋ yɔ ɖɩtɩlɩ ɖama. Ma nɛ Ineke ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɖɩtɩŋɩɣnɩ takayɩsɩ maʋ yɔɔ nɛ ɖɩtɩlɩ ɖama; nɛ pitileɖi lɛ, ɖiɖiɣzina se ɖɩwɛnɩ kaɖʋsɩ kʋɖʋmsɩ. Ðɩɖɔkɩ nesi pɩnaɣ 1976 taa, nɛ ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla nʋmɔʋ lɩzʋʋ kɩya tʋmɩyɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ pɩnaɣ 1982 taa alɩwaatʋ ndʋ paya-ɖʋ se ɖiwolo Galaadɩ sukuli ɖaŋ 73 ñɩŋgʋ yɔ. Pɩɩɖɩɣzɩ-ɖʋ nɛ ɖa-taa kaalabɩ leleŋ kpem ɖɔɖɔ se petiyini-ɖʋ Afrika wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa kiŋ, nɛ ɖɩlabɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ Mombasa, Keniya ɛjaɖɛ taa pɩnzɩ kagbanzɩ. Pɩnaɣ 1987 taa lɛ, petiyini-ɖʋ Tanzaani. Alɩwaatʋ natʋyʋ paaɖɩɣ nʋmɔʋ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ peeɖe, ɛlɛ pʋbʋ taa lɛ paha-ɖʋ waɖɛ se ɖisusi tɔm faaa. Ðɩcaɣ peeɖe pɩnzɩ 26 nɛ pʋwayɩ lɛ, ɖɩpɩsɩ Keniya.

Ðɩsɩɣaɣnɩ ɛyaa mba pɛwɛnɩ tɩ luzuu yɔ se patɩlɩ Bibl taa toovenim tɔm, nɛ pɩ-labʋ yeba nɛ ɖe-wezuu caɣʋ wɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ siŋŋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ. Ɛyʋ kajalaɣ tʋ weyi mancalɩ kpɛlɩkɩnʋʋ Bibl Mombasa yɔ, ɛkɛ abalʋ. Mankatɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ monsusaɣ tɔm samaɣ taa yɔ. Maha-ɩ fenaɣ fenaɣ takayɩsɩ naalɛ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛyɔɔdɩ se: “Ye mɛntɛm-sɩ kalʋʋ, ɛbɛ malakɩ pʋwayɩ?” Kpɩtaʋ ŋgʋ kɩtɩŋ pʋwayɩ yɔ kɩ-taa, ma nɛ ɩ ɖɩpaɣzɩ kpɛlɩkʋʋ Vous pouvez vivre éternellement sur une terre qui deviendra un paradis takayaɣ; paalɩzɩ-kɛ Siwahilii kʋnʋŋ taa pitileɖita. Pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ wayɩ lɛ, ɛha ɛ-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm nɛ pʋwayɩ ɛpɩsɩ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ. Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ lɛ, ɛ nɛ ɛ-halʋ pasɩnɩ ɛyaa mba pɔñɔtɩnɩ 100 mbʋ yɔ nɛ paha pa-tɩ Yehowa nɛ pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm.

Alɩwaatʋ ndʋ manɩ pɩ-taa kajalaɣ ɖeɖe se wezuu caɣʋ wɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ yɔ, pɩlabɩ-m ɛzɩ pɩɩlabʋ tadɩyɛ laɖʋ nʋmɔɖɔnʋ weyi ɛlɩ kijiɣa ŋga kɛwɛ ŋgee kpem yɔ kɔ-yɔɔ nɛ ɛtaasɔɔlɩ se elesi-kɛ yɔ. (Mat. 13:45, 46) Maasɔɔlaa se mankpaɣ me-wezuu nɛ mansɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ patɩlɩ se wezuu caɣʋ wɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ siŋŋ. Ma nɛ ma-halʋ kʋsɔɔlʋ ɖɩnanɩ ɖɛ-ɛsa se Yehowa sɩɣnɩ ɛ-samaɣ se kacaɣ wezuu ŋgʋ kɩwɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ yɔ.