Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

1924—Pɩlabɩ pɩnzɩ 100 yɔ

1924—Pɩlabɩ pɩnzɩ 100 yɔ

PAAYƆƆDƖ janvier 1924 tɛ Bulletin a takayaɣ taa se: «Pɩnaɣ ɖɩbazɩyɛ kɛ Krɩstʋ ñɩma mba payɩ pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm yɔ alɩwaatʋ kɩbandʋ . . . se pañɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ papɩzɩɣ patɩŋna nɛ pala Yehowa tʋmɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ yɔ.» Pɩnaɣ ŋga ka-taa, Bibl kpɛlɩkɩyaa ɖɔm lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ hɔɔlɩŋ 2 taa: Palɩzɩ abalɩtʋ nɛ pawɩlɩ, nɛ patɩŋnɩ nʋmɔŋ kɩfaŋ yɔɔ nɛ posusi tɔm.

PATƖŊNƖ RAADIYOO YƆƆ NƐ POSUSI TƆM

Betɛɛlɩ koobiya labɩ tʋmɩyɛ siŋŋ nɛ pɩcɛzɩ pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ yɔɔ nɛ palɩzɩ raadiyoo ŋgʋ payaɣ se WBBR yɔ Staten Island, Niyuu Yɔrɩkɩ tɛtʋ taa. Pɔñɔɔzɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa patʋlʋʋ raadiyoo ŋgʋ yɔ nɛ pɩtɛ lɛ, pama kuduyuu sɔsɔʋ ŋgʋ kɩ-tɛɛ tʋmlaɖaa cakɩ yɔ, nɛ pama ɖɔɖɔ kuduyuu lɛɛkʋ se pasɩɩ wondu ndʋ palakɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ kɩ-tɛɛ. Pɛtɛm tʋmɩyɛ nɖɩ lɛ, koobiya paɣzɩ kpeɣluu wondu ndʋ pɩpɔzaɣ se pɩsa nɛ raadiyoo ŋgʋ kɩpaɣzɩ tʋmɩyɛ yɔ. Ɛlɛ pɩɩwɛɛ se palʋbɩnɩ kala sakɩyɛ.

Koobiya kaaɖiɣzinaa se raadiyoo ŋgʋ kɩ-tɛ antɛɛnɩ sɔsɔʋ siɣu kaawɛ kaɖɛ. Pɩɩwɛɛ se antɛɛnɩ ŋgʋ kɩ-ɖaɣlɩkɩŋ ɛtalɩ mɛtanaa 91 nɛ pesiɣ-kʋ sizikasɩ 2 hɛkʋ taa se pɩsa nɛ kɩcɛyɩsɩ camɩyɛ; paa sizika ŋga lɛ, ka-ɖaɣlɩkɩŋ kɛ mɛtanaa 61. Kajalaɣ ɖeɖe lɛ, pataapɩzɩ nɛ pesiɣ antɛɛnɩ ŋgʋ. Ɛlɛ pata Yehowa liu lɛ, ɛsɩnɩ-wɛ nɛ papɩzɩ pesiɣ-kʋ. Calvin Prosser kaawɛ mba palabɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ pa-taa. Ɛyɔɔdaa se: «Ye ɖɩɩpɩzaa nɛ ɖisiɣ antɛɛnɩ ŋgʋ camɩyɛ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, ɖɩɩsam ɖa-tɩ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se: “Ɩna mbʋ ɖɩlaba yɔ!”» Koobiya mba, pɛcɛlɩ samtʋ Yehowa se ɛnʋ sɩnɩnɩ-wɛ nɛ papɩzɩ nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ. Ɛlɛ pɩɩkazɩ kaɖɛ lɛɛɖɛ.

Pɛwɛɛ nɛ pesiki WBBR antɛɛnɩ sizika nakɛyɛ

Raadiyoonaa taatɔyɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, nɛ pɩɩwɛ kaɖɛ se pehiɣ wondu ndʋ palakɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ nɛ paya. Ɛlɛ koobiya kaahiɣ wondu ndʋ paatɛm labɩnʋʋ tʋmɩyɛ yɔ nɔɔyʋ cɔlɔ pɩ-cɔlɔ peeɖe. Mbʋ ɛzɩ paayabɩ miikroo lɛ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ kaŋgalaafu tɛ miikroo. Février fenaɣ taa, ɖoo naayɛ taa, koobiya kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pamaɣzɩɣ wondu ndʋ nɛ pana se tɩlakɩ tʋmɩyɛ na. Pɩɩpɔzɩ-wɛ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ yɔ. Pʋyɔɔ pete Kewiyaɣ hendu. Ernest Lowe tɔzʋʋ mbʋ pɩlabɩ kɩyakʋ ŋgʋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩlakɩ-ɩ hoŋa. Ɛyɔɔdaa se alɩwaatʋ ndʋ koobiya wɛɛ nɛ peteɣ hendu yɔ, Tɔm hʋyʋ Rutherford b nɩ pa-taŋ ɛ-tɛ raadiyoo yɔɔ ɖooo Brooklyn, nɛ ɛyaa-wɛ kaŋgalaafu yɔɔ; ɖenɖe ɛɛwɛɛ yɔ, piiposini raadiyoo ŋgʋ nɛ kilomɛtanaa ɛzɩ 25 mbʋ yɔ.

Koobu Rutherford yɔɔdaa se: «Ɩɖɩkɩ ɛyaa nɩŋgbaaŋ. Iteɣ hendu ɛzɩ iwiɣ kiwiu yɔ!» Fɛyɛ kaakpa koobiya pazɩ nɛ peyele hendu teu kpaagbaa. Ɛlɛ paanawa se raadiyoo ŋgʋ kɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ papɩzɩɣ nɛ papaɣzɩ tɔm yɔɔdʋʋ kɩ-yɔɔ.

24 février 1924 wiye, alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ tɔm kajalaɣ ñɩndʋ raadiyoo ŋgʋ kɩ-yɔɔ yɔ, Koobu Rutherford yɔɔdaa se pakaɣ tɩŋnʋʋ raadiyoo ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ ɛsɔdaa Wiyaʋ Krɩstʋ ɖʋzɩ pe-nesi tɛɛ yɔ. Ɛyɔɔdaa se raadiyoo ŋgʋ, kɩ-kaɖʋwa lɛ se «kɩsɩnɩ ɛyaa tɩŋa nɛ panɩɩ Bibl tɔm taa nɛ patɩlɩ alɩwaatʋ kɩcɛyɩtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ.»

Nɩmɩyɛ yɔɔ: Koobu Rutherford wɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ ɛ-kajalaɣ tɔm raadiyoo yɔɔ

Nɩwaŋ yɔɔ: Wondu ndʋ palakaɣnɩ tʋmɩyɛ raadiyoo taa yɔ

Kajalaɣ tɔm yɔɔdʋʋ mbʋ, pɩɩɖɔm camɩyɛ kpem. Palabɩnɩ raadiyoo ŋgʋ tʋmɩyɛ pɩnzɩ 33, nɛ ɛgbɛyɛ tɩŋnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ɖisusi ɖʋtʋ ndʋ palakaɣ Yehowa ɛgbɛyɛ taa yɔ.

POKULI ƐSƆ SƐTƲ AGBAA ÑƲNDƖNAA CƐTƖM WƖLƖTƲ YƆƆ

Juillet 1924 taa, Bibl kpɛlɩkɩyaa labɩ kigbeɣluu nakʋyʋ Kolɔmbusi, Ohio taa. Bibl kpɛlɩkɩyaa lɩnɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ nɛ powolo kigbeɣluu ŋgʋ, nɛ paayɔɔdɩ samaɣ taa tɔm Arab, Aŋglɛɛ, Fransɩɩ, Caama, Grɛɛkɩ, Hɔŋgirii, Itaalii, Lituyaanii, Pɔlɔɔñɩ, Rusii, Sikandiinavii nɛ Ukrɛɛnɩ kʋnʋmɩŋ taa. Paaɖʋ kigbeɣluu ŋgʋ kɩ-ɖʋtʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ raadiyoo yɔɔ, nɛ koobiya kaalabɩ ɖʋtʋ se pamaɣ paa kigbeɣluu evemiye nɖɩ lɛ ɖɩ-yɔɔ tɔm egeetiye taa tɔm susuu takayaɣ nakɛyɛ taa.

Kigbeɣluu ŋgʋ palabɩ pɩnaɣ 1924 taa Kolɔmbusi, Ohio yɔ

Saɖakawaɣ 24 juillet wiye, koobiya lɩwa nɛ posusi tɔm, nɛ paacɛzɩ 5000. Patayɩ takayɩsɩ nzɩ yɔ sɩñɔtɩnɩ 30000, nɛ pa nɛ ɛyaa kudokiŋ sakɩyɛ papaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ. Feŋuu Tilimiye ya evemiye nɖɩ se «kigbeɣluu hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩhaɣ taa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ yɔ.»

Kemeɣa 25 juillet wiye, Koobu Rutherford yɔɔdaɣ samaɣ taa tɔm natʋyʋ lɛ, ɛkalɩ takayaɣ nakɛyɛ taa tɔm nɛ abalɩtʋ. Tɔm ndʋ, tikulaɣ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa cɛtɩm wɩlɩtʋ yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se politiki ñʋndɩnaa, Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa nɛ tadɩyɛ agbaa ñʋndɩnaa ɖɩkɩ ɛyaa nʋmɔʋ se pataakpɛlɩkɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ ŋga kɔ-yɔɔ Ɛsɔ kaɣ tɩŋnʋʋ nɛ ɛwazɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔ kɔ-yɔɔ tɔm. Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se piyiɣdi-wɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛwɛɛ nɛ paɖʋʋ nesi ajɛɛ kɩgbɛndʋʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ payaɣ se SDN yɔ nɛ pɔyɔɔdʋʋ se ɖɩ-yɔɔ Ɛsɔ tɩŋɩɣna nɛ eɖiyiɣ tɛtʋ. Pɩɩpɔzɩ Bibl kpɛlɩkɩyaa abalɩtʋ se pɩsa nɛ posusi tɔm ndʋ ɛyaa.

Pʋwayɩ, Feŋuu Tilimiye yɔɔdaa se: «Kolɔmbusi kigbeɣluu kʋnɛ, kɩkpazɩ koobiya kpekpeka tɩnaa mba powobi kigbeɣluu ŋgʋ yɔ pe-tisuu ɖoŋ. Kɩha-wɛ abalɩtʋ se posusi tɔm paa pakaɖɩɣnɩ-wɛ yɔ.» Leo Claus kaawobi kigbeɣluu ŋgʋ. Ɛyɔɔdaa se: «Kigbeɣluu ŋgʋ kɩtɛma lɛ, pɩtaalakɩ-ɖʋ lɛɛ lɛɛ se ɖisusi tɔm ndʋ ɖe-egeetiye taa.»

Traktɩ ŋgʋ kikulaɣ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa cɛtɩm wɩlɩtʋ yɔɔ yɔ

Octobre fenaɣ taa, Bibl kpɛlɩkɩyaa paɣzɩ tayʋʋ traktɩ nakʋyʋ; kɩ-yɔɔ nɛ tɔm ndʋ Koobu Rutherford kaayɔɔdɩ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa yɔɔ yɔ. Oklahoma tɛtʋ cikpetu ndʋ payaɣ se Klevelandɩ yɔ tɩ-taa, Frank Johnson tɛm tayʋʋ traktɩwaa mba nɛ ɛɖaŋ cɛcɛsɩ 20 se koobiya lalaa ɩkɔɔ nɛ ɛ nɛ wɛ pɛɖɛɛ. Ɛtaapɩzɩɣ se ɛsɩŋ ɖenɖe ɛyaa naɣ-ɩ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm ndʋ esusaɣ yɔ tiyeba nɛ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛyaa kɔ pana siŋŋ nɛ pɛwɛɛ nɛ pañɩnɩɣ-ɩ. Koobu Johnson kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ewoki nɛ ɛmɛlɩ cooci nakʋyʋ taa, kɩɩñɔtɩnɩ peeɖe. Nɔɔyʋ taawɛɛ cooci taa, pʋyɔɔ ɛɖʋ traktɩ nakʋyʋ wɩlɩyʋ tɛ Bibl taa nɛ ɛsɩɩ traktɩ kʋɖʋmʋʋ paa kpelaɣ ŋga lɛ kɔ-yɔɔ. Nɛ ɛlabɩ mbʋ lɛɛ lɛɛ nɛ ɛcaŋ ɛlɩɩ. Pɩɩkazɩ-ɩ alɩwaatʋ pazɩ, pʋyɔɔ ewobi coocinaa 2 lalaa taa nɛ ɛla mbʋ ɖɔɖɔ.

Frank pɩsɩ lɛɛ lɛɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa pɩɩwɛɛ se ɛ nɛ koobiya lalaa pakatɩ yɔ. Ɛtalɩ peeɖe lɛ, ɛmɛlɩ sanzɩ ɖɩbɛdɩyɛ naɖɩyɛ wayɩ nɛ ɛwɛɛ nɛ ɛcɔŋna se ɛna se ɛyaa mba paawɛɛ nɛ pañɩnɩɣ-ɩ yɔ, peɖiɣni kɔm na. Ɛyaa mba, pasaa lɔɔɖɩyɛ nɛ patɩŋnɩ peeɖe, ɛlɛ patɩna-ɩ. Patɩɩɖɛwa lɛ, koobiya mba Frank kaaɖaŋaa yɔ, pɔkɔɔ nɛ pakpaɣ-ɩ lɔɔɖɩyɛ taa nɛ pɛɖɛɛ. Koobiya mba, paawɛɛ nɛ posusuu tɔm pɩ-cɔlɔ peeɖe.

Koobiya mba pa-taa nɔɔyʋ yɔɔdaa se: «Ðɩlɩ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa nɛ ɖikpeŋ lɛ, ɖɩɖɛɛ coocinaa mba pa-naadozo pɔ-yɔɔ. Ɛyaa ɛzɩ 50 mbʋ yɔ kaakpeɣli paa cooci ŋgʋ lɛ kɩ-ɛsɩndaa. Nabɛyɛ kaawɛɛ nɛ pakalɩɣ traktɩ ŋgʋ, nɛ lalaa ñɛwɛɛ nɛ pawɩlɩɣ-kʋ pa-wɩlɩyʋ. Ðɩkʋyɩ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ, pɩtɩkɛ mbʋ yɔ pɩɩkɔnɩ-ɖʋ kaɖɛ. Ɛlɛ ɖɩsɛɣ ɖɛ-Ɛsɔ Yehowa se ɛlabaɣ lɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ mbʋ ɖɩla nɛ ɖisusi tɔm ndʋ nɛ pataakpa-ɖʋ yɔ.»

BIBL KPƐLƖKƖYAA SUSI TƆM NƐ ABALƖTƲ AJƐƐ LƐƐNA TAA

Józef Krett

Ajɛɛ lɛɛna taa, Bibl kpɛlɩkɩyaa susi tɔm ɖɔɖɔ nɛ abalɩtʋ. Fransɩ hayo kiŋ hɔɔlʋʋ taa, Józef Krett susi tɔm ñɩɣtʋ huyiyaa nabɛyɛ, palɩnɩ Pɔlɔɔñɩ ɛjaɖɛ taa nɛ pɔkɔɔ. Ɛɛlabɩ ɖʋtʋ se ɛyɔɔdʋʋ samaɣ taa tɔm natʋyʋ, tɩ-ñʋʋ yɔ: «Pɩkazɩ pazɩ, pakaɣ fezuu sɩɖaa.» Alɩwaatʋ ndʋ koobiya cɛlɩ tɛtʋ taa ɛyaa yaʋ takayɩsɩ se pɔkɔɔ nɛ pewelisi samaɣ taa tɔm ndʋ yɔ, tɛtʋ ndʋ tɩ-taa fada heyi e-cooci taa mba se pataawolo. Ɛlɛ pɩtɩkɛ mbʋ pɩlaba. Ɛyaa mba powoba nɛ pewelisi samaɣ taa tɔm ndʋ yɔ, pɛcɛzɩ 5000, nɛ fada ɖɔɖɔ kaawoba. Koobu Krett heyi fada se ɛlɩɩ nɛ ɛlʋ e-tisuu yɔɔ, ɛlɛ ekizi. Koobu Krett tayɩ takayɩsɩ nzɩ payɩ ɛɛwɛna yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ eeɖiɣzinaa se ɛyaa kaasɔɔlɩ siŋŋ se patɩlɩ Ɛsɔtɔm nɛ pɩkɩlɩ.—Amoosi 8:11.

Claude Brown

Afrika taa lɛ, Claude Brown woni tɔm kɩbandʋ Gana ɛjaɖɛ taa. Samaɣ taa tɔm ndʋ ɛyɔɔdaɣ yɔ nɛ takayɩsɩ nzɩ ɛtayaɣ yɔ, siyeba nɛ toovenim tɔm yɛlɩ lɛɛ lɛɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa. John Blankson kaawɛɛ nɛ ɛlakɩ sukuli se ɛla tʋmɩyɛ ɖenɖe pɛpɛdɩɣ ɖɔkɔtɔ kɔ yɔ. Eewoba nɛ ewelisi Koobu Brown tɔm yɔɔdʋʋ nabʋyʋ. Peeɖe eɖiɣzini kpaagbaa se ɛlɩ toovenim yɔɔ. John yɔɔdaa se: «Toovenim kaayeba nɛ man-taa wɛɛ leleŋ siŋŋ, nɛ mɔyɔɔdaɣ pɩ-tɔm mon-sukuli taa nɛ sɔɔndʋ taakpaɣ-m.»

John Blankson

Kɩyakʋ nakʋyʋ John wobi Aŋglikaanɩ cooci nakʋyʋ taa nɛ ɛpɔzɩ fada Trinita wɩlɩtʋ yɔɔ tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɛnɩ pɩ-taa se wɩlɩtʋ ndʋ tɩtɩlɩɩnɩ Bibl taa. Fada ɖɔɔnɩ-ɩ nɛ eheyi-i se: «Ŋtɩkɛ Krɩstʋ tʋ; Eleeu pɩɣa ŋkɛnaa. Lɩɩ cɩnɛ!»

John kpem ɖɩɣa lɛ, ɛma fada takayaɣ nɛ eheyi-i se pakatɩ ɛyaa ɛsɩndaa nɛ pɔyɔɔdɩ Trinita wɩlɩtʋ tɔm. Fada yaa John se ewolo e-sukuli ñʋʋdʋ tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ. Nɛ ewoba lɛ, sukuli ñʋʋdʋ pɔzɩ-ɩ se toovenim taa lɛ ɛma fada takayaɣ na.

John cosi se: «Ɛɛɛ, Ðajaa.»

Sukuli ñʋʋdʋ heyi John se ɛma fada takayaɣ nɛ etendi-i. Nɛ John ma se:

«Ðajaa, ma-wɩlɩyʋ heyi-m se mama-ŋ takayaɣ nɛ mentendi-ŋ, nɛ mɔñɔɔzɩ man-tɩ se mama-ŋ takayaɣ nɛ mentendi-ŋ. Ɛlɛ pʋcɔ nɛ mama-ŋ kɛ lɛ, pɩwɛɛ se ŋtisi se ŋwɩlɩɣ cɛtɩm wɩlɩtʋ.»

Pɩɩɖɩɣzɩ wɩlɩyʋ nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se: «Blankson, tɔm tʋnɛ ŋcaɣ maʋ na?»

«Ɛɛɛ, Ðajaa. Tɔm ndʋ manpɩzɩɣ nɛ mama.»

«Pakaɣ-ŋ ɖɔɔnʋʋ sukuli taa. Ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɛɛ sukuli kʋnɛ kɩ-taa ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋkaɖɩɣnɩ fada weyi ɛ-yɔɔ komina tɩnɩɣ yɔ.»

«Ɛlɛ Ðajaa, . . . ye ŋwɩlɩɣ-ɖʋ tɔm nɛ ɖɩɩnɩɣ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa, ɖɩɩpɔzʋʋ-ŋ tɔm na?»

«Ɛɛɛ, ɩpɔzʋʋ.»

«Ðajaa, mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩlaba. Abalʋ ɛnʋ ɛɛwɛɛ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ Bibl taa tɔm nɛ mɔnpɔzɩ-ɩ tɔm. Ye ɛɛpɩzɩɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ cosuu, maasɩŋ mbʋ pʋyɔɔ pɩpɔzʋʋ se mama-ɩ takayaɣ nɛ mentendi-i yɔ.»

Patɩɖɔɔnɩ Blankson sukuli taa. Nɛ ɛtɩma ɖɔɖɔ takayaɣ nɛ etendi fada.

BIBL KPƐLƖKƖYAA KAASƆƆLAA SE PALA TƲMA SAKƖYƐ NƐ PƖKƖLƖ

Feŋuu Tilimiye yɔɔdaɣ tʋmɩyɛ nɖɩ palabɩ pɩnaɣ ŋga ka-taa yɔ ɖɩ-tɔm lɛ, ɖɩyɔɔdɩ se: «Toovenim taa lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ ɛzɩ Daviid yɔ se: “Ŋkaɣ-m haʋ ɖoŋ nɛ mala you.” (Keɣa 18:39) Ðihiɣ ɖoŋ kpazʋʋ siŋŋ pɩnaɣ kanɛ ka-taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩna Kɩbaɣlʋ nesi . . . Ɛ-sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa wɛɛ nɛ posusuu tɔm kɩbandʋ nɛ taa leleŋ.»

Pɩnaɣ ŋga kɛtɛŋaɣ lɛ, koobiya la ɖʋtʋ se patʋlʋʋ raadiyoo lɛɛkʋ. Paatʋlɩ raadiyoo ŋgʋ Chicago tɛtʋ taa. Payaɣ raadiyoo kɩfalʋʋ ŋgʋ se WORD, pʋ-tɔbʋʋ se TƆM mbʋ pʋyɔɔ yɔ Ɛsɔtɔm pakaɣ susuu raadiyoo ŋgʋ kɩ-yɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ wondu ndʋ tɩwɛ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ nɛ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ ɛyaa nɛ panɩɩ Kewiyaɣ tɔm ɖooo poliŋ taa, halɩ pɩtalɩ Kanadaa hayo kiŋ yɔ.

Pɩnaɣ 1925 taa, Yehowa sɩnɩ koobiya nɛ panɩɩ Natʋ ñʋʋ 12 taa nɛ pɩkɩlɩ. Tɔm kɩfatʋ ndʋ, tiiyeba nɛ nabɛyɛ yele Yehowa sɛʋ. Ɛlɛ ɛyaa lalaa sakɩyɛ taa ñaalabɩ leleŋ se panɩ mbʋ pɩlabɩ ɛsɔdaa yɔ pɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ, nɛ panɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma pitukuuni Ɛsɔ samaɣ tɛtʋ yɔɔ yɔ pɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ.

a Ŋga payaɣ lɛɛlɛɛyɔ se Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ—Kpɛlɩkʋʋ takayaɣ.

b J. F. Rutherford ɖɛɣaɣnɩ nɔɔ Bibl kpɛlɩkɩyaa alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa; payaɣaɣ-ɩ se «Tɔm hʋyʋ» Rutherford. Pʋcɔ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ Betɛɛlɩ lɛ, ɛɛkɛ tɔm hʋyʋ Misurii tɔm ɖɩhʋyɛ naɖɩyɛ taa.