Paa pɩnaɣ ŋga, ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ sɩkɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ palakɩnɩ tʋmɩyɛ kɔ wena akɔŋnɩ ɛyʋ kaɖɛ yɔ, a-taa naɖɩyɛ lɛ tabakʋʋyaɣ. Lakasɩ nzɩ sɩtɔyɩ COVID-19 kʋdɔŋ alɩwaatʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. Bibl taa lɔŋsɩnɖɛ sɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ nɛ palɩɩ tabakʋʋyaɣ yomiye taa. Ye ŋwɛɛ nɛ ŋlʋkɩ se ŋyele lakasɩ nzɩ yɔ, Bibl taa lɔŋsɩnɖɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ-ŋ ɖɔɖɔ. a

Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ tazʋʋ tɔm tʋnɛ tɩ-taa

•  Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩñɩnɩ Bibl taa lɔŋ tasʋʋ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩlɩɩ nabʋyʋ yomiye taa?

•  Nɩŋgbanzɩ naanza nzɩ Bibl yɔɔdʋʋ se ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛkpɛzɩ nɛ ɛlɩɩ nabʋyʋ yomiye taa?

•  Bibl masɩ nzɩ sɩpɩzɩɣ sɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlɩɩ nabʋyʋ yomiye taa?

•  Wezuu caɣʋ taa kɩɖaŋ lɛɛŋ: Bibl sɩnɩ-wɛ nɛ palɩɩ nabʋyʋ yomiye taa

•  Ye ɛyʋ ɛpɩsɩ nabʋyʋ yom yɔ, ɛzɩ Bibl ɛɛhaɣ-ɩ nʋmɔʋ se ewolo ɖɔkɔtɔ tɛ nɛ pasɩnɩ-ɩ?

•  Ɛzɩ Bibl ɛɛhaɣ ɛyʋ nʋmɔʋ se ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tabakʋʋyaɣ nɛ ɛwaa ɛ-tɩ?

 Ñɩnɩyaa kɔm nɛ peɖiɣzina se ɖoŋ ɖoŋ lɛ mbʋ piyeki nɛ ɛyʋ pɩsɩɣ nabʋyʋ yom yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se pɩlakɩ-ɩ ɛzɩ ɛwɛ e-ɖeke yɔ, ɛ-lɩmaɣza taa sidaa, ɛwɛ nɩɣzɛ taa yaa pitibi-i yɔɔɔ. Bibl pɩzɩɣ kɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwɛɛnɩ tisuu mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ pɩsa ŋlʋbɩnɩ kala wena apɩzɩɣ ayele nɛ ŋpɩsɩ nabʋyʋ yom yɔ camɩyɛ. Kɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋkɛ Ɛsɔ taabalʋ kɩbanʋ yɔ. (Keɣa 25:14) Kala wena pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋwa yɔ, ɛsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋwabɩ-wɛ.—Maarɩkɩ 11:22-24.

1.  1. Kpɛlɩkɩ nɛ ŋtɩlɩ Ɛsɔ Yehowa. b (Yohanɛɛsɩ 17:3) Ɛnʋ kɛnɩ Lɩzɩyʋ nɛ e-ɖoŋ fɛyɩnɩ tɩnaɣ. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɛkɛ ña-Caa kʋsɔɔlʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ. Ɛsɔɔlaa se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ña nɛ ɩ mɩ-hɛkʋ taa nɛ ɛsɔɔlaa se ɛlabɩnɩ e-ɖoŋ tʋmɩyɛ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ. (Izaayii 40:29-31; Yakubu 4:8) Ɛñɔɔzɩ cee wayɩ kɩbaŋʋ nɛ ɛsɩɩ mba palɩzɩɣ se pɛkɛɣ ɛ-taabalaa yɔ.—Yereemii 29:11; Yohanɛɛsɩ 3:16.

2.  2. Pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. Tɩmnɩ Ɛsɔ nɛ ŋpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwa lakasɩ nzɩ sɩpɩsɩ-ŋ yom yɔ nɛ pɩsa nɛ ŋkɛ ‘kiɖeɖeu [yaa ŋwɛɛ kele kele] nɛ ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ.’ (Roma mba 12:1) Ɛkaɣ tɩŋnʋʋ e-fezuu kiɖeɖeu yaa ɖoŋ weyi ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ɛha-ŋ «ɖoŋ weyi ɩcɛzɩ ɛyʋ ɖoŋ yɔ.» (2 Kɔrɛntɩ mba 4:7; Luka 11:13) Ðoŋ ɛnɩ ɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋlɩɩ tabakʋʋyaɣ yomiye taa nɛ ŋñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ «ɛyʋtʋ kɩfatʋ» ndʋ tɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-sɔɔlɩm yɔ.—Koloosi mba 3:9, 10.

3.  3. Yele nɛ Ɛsɔ lɩmaɣza su ña-maɣzɩm taa. (Izaayii 55:9) Ɛkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ‘ŋpɩsɩ ɛyʋ kɩfalʋ maɣzɩm mbʋ piɖiyiɣ-ŋ yɔ pɩ-taa’ yaa ŋlɛɣzɩ ña-maɣzɩm; mbʋ kaɣnɩ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋlɩɩ lakasɩ nzɩ si-yom ŋpɩsaa yɔ sɩ-taa. (Efɛɛzɩ mba 4:23) Ɛsɔ lɩmaɣza wɛ Bibl taa, pʋyɔɔ lɛ pɩcɛyaa se ŋkalɩɣ-kʋ ɖoŋ ɖoŋ. (Keɣa 1:1-3) Ɛyaa sakɩyɛ yeba nɛ pasɩnɩ-wɛ nɛ panɩɩ tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ yɔ tɩ-taa nɛ pɩwazɩ-wɛ. (Tʋma Labʋ 8:30, 31) Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa heyiɣ ɛyaa se pɔsɔɔlaa se pa nɛ wɛ pɛkpɛlɩkɩ Bibl falaa. Ðɩyaɣ-ŋ ɖɔɖɔ se ŋkɔɔ ɖe-kediɣzisi; sɩ-taa lɛ, ɖɩtazɩɣ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-taa nɛ ɛzɩma ɖɩlabɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ yɔ pɩ-taa.

4.  4. Lɩzɩ taabalaa kɩbama. Ña-taabalaa pɩzɩɣ peyele nɛ pɩwɛ-ŋ kɛlɛʋ yaa pɩwɛ-ŋ kaɖɛ se ŋlɩɩ lakasɩ nzɩ sɩpɩsɩ-ŋ yom yɔ sɩ-taa. (Aduwa 13:20) Ɛsɔ kaɣ-ŋ haʋ taabalaa kɩbama mba pɛsɛɣ-ɩ yɔ pɛ-hɛkʋ taa, nɛ ɛsɔɔlaa se ña nɛ wɛ mɩ-taabalɩyɛ ɛwazɩ-ŋ. (Keɣa 119:63; Roma mba 1:12) Pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ŋlɩzɩ aleɣya wena ŋlakɩ yɔ camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ alɩwaatʋ ndʋ ŋcɔŋna, ŋwelisiɣ yaa ŋkalɩɣ nabʋyʋ yɔ, ŋwɛɛ nɛ ŋɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ mba pɛwɛ pɩ-taa yɔ. Kizi mbʋ payɩ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ pɩwɛ-ŋ kaɖɛ se ŋla mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ.—Keɣa 101:3; Amoosi 5:14.

 Filiipi mba 4:13: «Pɩtɩŋa payɩ pɩ-taa lɛ, mɛwɛnɩ ɖoŋ pɩtɩŋnɩ weyi ɛhaɣ-m ɖoŋ yɔ ɛ-yɔɔ.»

 «Maanawa se maapɩzɩɣ nɛ meyele tabakʋʋyaɣ ñɔʋ ma-maɣmaɣ mon-ɖoŋ taa, pʋyɔɔ mantɩmnɩ Ɛsɔ se ɛsɩnɩ-m. Ɛha-m ɖoŋ weyi pɩɩpɔzɩ-m yɔ» (Patrizia, Itaalii).

 Puuyaɣ lakasɩ kaatɔyɩ egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa palʋlɩ Joseph Ehrenbogen yɔ, piyeba nɛ ɛpɩsɩ sʋlʋm, taba, marijuwanaa nɛ héroïne yom. Ɛkɩlaɣ sʋlʋm ñɔʋ, mbʋ yebina nɛ ecoɖi sɩm tam sakɩyɛ. Bibl mayaɣ nakɛyɛ yeba nɛ ɛ-taa tɛ se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛlɛɣzɩ. Kalɩ e-wezuu caɣʋ tɔm, tɔm ñʋʋ «J’ai appris à respecter les femmes et à me respecter» taa.

 Dmitry Korshunov lʋkaɣ se ɛlɩɩ sʋlʋm kpaŋʋʋ yomiye taa lɛ, picoɖi-i tam sakɩyɛ. Cɔnɩ video ‘Me-wezuu caɣʋ lɩ-m sɔŋ’ nɛ ŋna mbʋ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛwa yɔ.

 Aayɩ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ɛyaa mba pɛwɛnɩ pa-alaafɩya yɔ, pɩtɩkɛ mba pɩpɔzʋʋ ɖɔkɔtɔ, ɛlɛ kʋdɔndɩnaa pɩpɔzʋʋ ɖɔkɔtɔ.» (Maatiyee 9:12) Mbʋ ɖɔɖɔ Etaazuunii ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩlʋkɩ se ɛyaa ɩtaakɩlɩɣ ñɔʋ tabakʋʋyaɣ yɔ ɖɩyɔɔdaa se: «Ɛyʋ ɛkɛ tabakʋʋyaɣ yom yɔ pɩkɛnɩ-ɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ, nɛ paa ɛɖʋ ɛ-taa se eyeki nɛ ɛsɔɔlɩ siŋŋ se eyeki yɔ, pi-ɖeke pɩtɩmaɣ.» Toovenim lɛ, sɩnʋʋ mbʋ pɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ, pɩwɛ ɖoŋ siŋŋ nɛ pɩkpaɖɩ tɩ ɖɔkʋʋ mbʋ ɛyʋ wɛɣna yaa ɛzɩma ɛtɛŋ ɛ-taa se eyeki lakasɩ nasɩyɩ yɔ. Paa mbʋ yɔ, mba papɩzaa nɛ palɩɩ kɔ wena akɔŋnɩ ɛyʋ kaɖɛ yɔ a-yomiye taa yɔ, pɩtasɩnɩ Bibl lɔŋ tasʋʋ yɔɔ ɖɔm lɛ, powobi ɖɔkɔtɔ tɛ nɛ pasɩnɩ-wɛ ɖɔɖɔ. c Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Payaɣ abalʋ nɔɔyʋ se Allen nɛ ɛtɔzʋʋ se: «Alɩwaatʋ ndʋ mañakaɣ pana se meyele sʋlʋm kpaŋʋʋ yɔ, maanɩ siziŋ siŋŋ mon-tomnaɣ taa. Alɩwaatʋ ndʋ menɖiɣzinaa se pɩtasɩnɩ se pɛwɛɛ nɛ pasɩɣnɩ-m fezuu taa lɛ, pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se mowolo ɖɔkɔtɔ tɛ nɛ pasɩnɩ-m.»

 Aayɩ. Toovenim taa lɛ, Bibl yɔɔdʋʋ se nabɛyɛ labɩnɩ tʋmɩyɛ sʋlʋm se pawaa pa-kʋdɔŋ yaa se pasɩnɩ weyi ɛcaɣ sɩbʋ yɔ nɛ ɛtaakɩlɩ siziŋ nɩʋ. (Aduwa 31:6; 1 Timootee 5:23) Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ palakɩnɩ tʋmɩyɛ sʋlʋm yaa tabakʋʋyaɣ se pasɩnɩ nɔɔyʋ nɛ ɛtaakɩlɩ siziŋ nɩʋ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ pi-yom. Pʋyɔɔ lɛ, pɩkɛɣnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ɛyʋ ɛtɩlɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩɩ pɩ-taa yɔ, nɛ ɛtɩlɩ labʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ kɔ wena ayeki se ɛyʋ ɛtaakɩlɩ siziŋ nɩʋ yɔ.—Aduwa 22:3.