SAMBU yandi yelaka na bwala mosi ya kinsukami na Côte d’Ivoire, Pascal vandaka na mpusa ya ngolo ya luzingu mosi ya kuluta mbote. Yandi vandaka boksere mpi vandaka kudiyula nde: ‘Na wapi mono lenda zwa dibaku ya kukuma muntu ya nene na nsaka yai mpi kukuma mvwama?’ Ntangu yandi kumaka ti bamvula 25, yandi monaka nde Mputu vandaka kisika yina fwanaka kibeni. Kansi, sambu yandi vandaka ve ti mikanda ya kusala nzietelo, yo lombaka nde yandi kota na mutindu yina ke wakana ve ti nsiku.

Na 1998, ntangu yandi kumaka ti bamvula 27, Pascal yantikaka nzietelo na yandi. Yandi kwendaka na Ghana, lutaka na Togo mpi na nima kwendaka na Bénin, mpi nsuka-nsuka yandi kumaka na mbanza Birni Nkonni na Niger. Ntangu yai, kitini ya mpasi ya nzietelo na yandi zolaka kuyantika. Sambu na kukwenda na ndambu ya nordi, yandi fwete mata na kamio mpi kusabuka ntoto ya zelo na zelo ya Sahara. Na nima, kana yandi kuma na Mediterane, yandi fwete baka maswa sambu na kukwenda na Mputu. Yo kele pula yina yandi salaka, kansi mambu zole yina salamaka na Niger kangaka yandi nzila.

Ya ntete, yandi vandaka diaka ve ti mbongo. Ya zole, yandi kutanaka ti Noé, mupasudi-nzila mosi yina yantikaka kulonguka Biblia ti yandi. Mambu yina yandi longukaka simbaka ntima na yandi mpi sobaka mabanza na yandi sambu na luzingu. Bampusa ya kimpeve yingaka balukanu na yandi ya kinsuni. Na Desembri 1999, Pascal bakaka mbotika. Sambu na kumonisa ntonda na yandi na Yehowa, na 2001 yandi yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila na Niger, na mbanza yina yandi longukaka kieleka. Inki mutindu yandi ke tadilaka kisalu na yandi? Yandi ke tuba nde: “Mono me kuma ti luzingu mosi ya kuluta mbote kibeni!”

Bonso Pascal, bampangi mingi me monaka nde, kutula balukanu ya kimpeve na kisika ya ntete ke pesaka kiese na luzingu. Sambu na kulungisa lukanu yina, bampangi ya nkaka me yambulaka Mputu mpi me kwendaka kusamuna na bisika yina mpusa ya bansamuni ya Kimfumu kele mingi na Afrika. Nkutu, kiteso ya Bambangi 65 yina katukaka na Mputu—yantika bamvula 17 tii na 70—me kwendaka kusamuna na bansi ya Westi ya Afrika mu mbandu Bénin, Burkina Faso, Niger, mpi Togo  * bonso, mutindu bo ke bingaka bo mbala mingi, “bantu yina ke kwendaka kisika mpusa kele mingi.” Inki pusaka bo na kusala nsoba ya nene ya mutindu yina mpi inki mbutu me basikaka?

Anne-Rakel, yina katukaka na Danemark ke tuba nde: “Bibuti na mono vandaka bamisionere na Sénégal. Ntangu yonso bo vandaka kutuba mambu ya kiese ya kisalu ya kimisionere, yo yina mono yantikaka kuzola kisalu yina.” Na nima ya bamvula 15, ntangu Anne-Rakel katukaka kulungisa bamvula 20, yandi kwendaka na Togo kisika yandi samunaka ti dibundu ya ndinga ya bidimbu. Inki mutindu kukwenda na yandi pesaka bankaka kikesa? Yandi ke tuba nde: “Na nima, leke na mono ya nkento ti ya bakala landaka mono na Togo.”

 Aurele, mpangi-bakala mosi yina me kwelaka mpi ya kele ti bamvula 70, yina katukaka na France ke tuba nde: “Bamvula tanu na nima ya kubaka pansio, yo lombaka nde mono sala nsola: Kuvanda ti luzingu ya mbote na France mpi kuvingila kukwisa ya Paladisu to kubaka bangidika sambu na kusala diaka mingi na kisalu ya Nzambi.” Aurele salaka nsola ya zole. Na nima ya bamvula tatu, yandi ti nkento na yandi, Albert-Fayette kwendaka na Bénin. Aurele ke tuba nde: “Kundima kusadila Yehowa awa kele diambu ya kuluta mbote yina beto me salaka.” Yandi ke yika na kiese yonso nde: “Mutindu mambu me salama, bitini ya nkaka ya teritware na beto ya kele na kisanga ke yibusa mono Paladisu.”

Clodomir ti nkento na yandi Lysiane katukaka na France mpi kwendaka na Bénin bamvula 16 me luta ntangu yai. Na luyantiku, bo vandaka kuyindula dibuta mpi banduku na bo yina bo yambulaka na France; mpi bankwelani yai vandaka kuwa boma nde bo ta kuka ve kuyikana ti luzingu na bo ya mpa. Kansi, bo vandaka ve ti kikuma ya kuwa boma. Bo waka kiese ya mingi. Clodomir ke tuba nde: “Na bamvula 16 yina beto me lutisa awa, beto me baka dibaku ya kusadisa na mwayene muntu mosi konso mvula na kundima kieleka.”

Sébastien ti nkento na yandi Johanna, katukaka na France mpi kwendaka na Bénin na 2010. Sébastien ke tuba nde: “Beto kele ti mambu mingi ya kusala na dibundu. Kusamuna awa kisika kisalu kele mingi, ke sadisa beto na kulonguka nswalu kibeni.” Inki mutindu bantu ke tadila nsangu yina bo ke longaka? Johanna ke tuba nde: “Bantu kele na nzala ya kieleka. Ata ntangu beto kele ve na kisalu ya kusamuna, bantu ke tedimisaka beto na nzila sambu na kuyula beto bangiufula ya Biblia mpi kulomba mikanda.” Inki mutindu kukwenda na bo me sadisa bo na makwela na bo? Sébastien ke tuba nde: “Yo me kumisa makwela na beto ngolo. Yo kele kiese na kulutisa kilumbu ya mvimba ti nkento na mono na kisalu ya kusamuna.”

Eric ti nkento na yandi Katy kele bapasudi-nzila na bwala mosi yina kele ti bantu fioti na nordi ya Bénin. Kiteso ya bamvula 10 me luta, ntangu bo vandaka na France, bo yantikaka kutanga masolo ya ke tubila kusamuna kisika mpusa kele mingi mpi kusolula ti bampangi yina ke salaka kisalu ya ntangu yonso. Yo pesaka bo mpusa ya kukwenda kusamuna na insi ya nkaka—diambu yina bo salaka na 2005. Kuyela yina bo monaka yitukisaka bo ngolo. Eric ke tuba nde: “Bamvula zole me luta, kimvuka na beto yina kele na mbanza Tanguiéta vandaka ti bansamuni 9 kansi bubu yai beto kele 30. Na Lumingu, bantu ke vandaka na lukutakanu, yantika na 50 tii na 80. Kumona kuyela yai ke pesaka beto kiese yina beto lenda fwanisa ve ti kima ya nkaka!”

Inki bampasi bampangi ya nkaka yina kwendaka kusamuna “kisika mpusa kele mingi” kutanaka ti yo? Benjamin kele ti bamvula 33 mpi yandi kele mpangi ya Anne-Rakel ya bakala. Na mvu 2000 na Danemark, yandi kutanaka ti misionere mosi yina salaka na Togo. Benjamin ke tuba nde: “Ntangu mono zabisaka misionere yina nde mono ke zola kukuma mupasudi-nzila, yandi tubaka nde: ‘Nge me zaba, nge lenda kuma mupasudi-nzila na Togo.’” Benjamin yindulaka diambu yina. Yandi ke tuba nde: “Mono lungisaka ntete ve bamvula 20 na ntangu yina, kansi bampangi na mono zole ya bankento vandaka kusamuna dezia na Togo. Yo vandaka mpasi ve sambu na mono na kukwenda kuna.” Yo yina, yandi kwendaka. Kansi, kuvandaka ti diambu mosi ya mpasi. Benjamin ke tuba nde: “Mono zabaka ve ata ngogo mosi ya Kifalansa. Bangonda sambanu ya ntete vandaka mpasi sambu mono lendaka ve kusolula ti bantu.” Kansi na nima, yandi salaka bikesa. Bubu yai, Benjamin ke salaka na Betele ya Bénin, na departema ya kutinda mikanda na mabundu mpi ke pesaka maboko na departema ya ke talaka mambu ya baordinatere.

Eric ti nkento na yandi Katy yina beto tubilaka na luyantiku, vandaka kusamuna na teritware ya ndinga ya nzenza na France na ntwala ya kukwenda na Bénin. Na nki mambu Afrika ya Westi vandaka ya kuswaswana ti France? Katy ke tuba nde: “Yo vandaka mpasi na kuzwa nzo ya mbote. Na nsungi ya bangonda mingi, beto vandaka kuzinga na nzo mosi ya kukonda kura mpi masa.” Eric ke yika nde: “Bamfinangani na beto vandaka kubula miziki ngolo tii na kati-kati ya mpimpa. Nge fwete monisa ntima-nda na mambu ya mutindu yai mpi kundima kuyikana ti yo.” Bo zole ke ndima nde: “Kiese ya kusamuna na teritware yina ya mpa lutaka bampasi yonso yina beto me tanaka ti yo.”

Michel ti nkento na yandi Marie-Agnès yina katukaka na France, ya kuvandaka ti bamvula kuluta 50 kwendaka na Bénin kiteso ya bamvula tanu me luta ntangu yai. Na luyantiku, bo vandaka kuwa boma. Michel ke tuba nde: “Bampangi ya nkaka fwanisaka kukwenda na beto ti bantu yina kele na kati ya pusu-pusu yina bo ke twadisa na zulu ya nsinga! Yo lenda pesa nge boma kana nge me zaba ve nde Yehowa muntu ke tambwisa yo. Yo yina, beto salaka nzietelo yina sambu na Yehowa mpi kumosi ti yandi.”

Bansamuni yina ke kwendaka kusamuna “kisika mpusa kele mingi” ke monisa nde, yo kele mbote na kudibongisa mpi kusala mambu yai: Kusala pula na ntwala. Kusosa mutindu ya kuyikana. Kubebisa ve mbongo mpamba-mpamba. Mpi kutula ntima na Yehowa.—Luka 14:28-30.

Sébastien, yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo ke tuba nde: “Na ntwala ya kukwenda, mono ti Johanna bumbaka mbongo na nsungi ya bamvula zole na mutindu beto vandaka ve kubebisa mbongo na bansaka to kusumba bima ya kukonda mfunu.” Sambu na kulanda kusamuna na insi ya nzenza, konso mvula bo ke vutukaka na Mputu sambu na kusala kisalu ya kinsuni mwa bangonda, mpidina yo ke sadisaka bo na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na bangonda yina me bikala.

Marie-Thérèse kele mosi na kati ya bampangi-bankento 20 ya bampumpa yina me kwendaka kusamuna na Afrika  ya Westi, kisika “mpusa kele mingi.” Yandi vandaka shofere ya ke tambusaka bisi na France, kansi na 2006 yandi zengaka kisalu yina na nsungi ya mvula mosi sambu na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na Niger. Kukonda kusukinina, yandi monaka nde yo kele mutindu ya luzingu yina yandi fwete landa. Marie-Thérèse ke tuba nde: “Ntangu mono vutukaka na France, mono solulaka ti patro na mono sambu na mpusa na mono ya kusoba manaka na mono ya kisalu, mpi yandi ndimaka. Bubu yai, yantika ngonda ya Mayi tii Augusti, mono ke tambusaka bisi na France, mpi yantika Septembri tii Aprili, mono ke salaka kisalu ya kimupasudi-nzila na Niger.”

Bampangi yina ‘ke sosa ntete Kimfumu’ lenda tula ntima nde, Yehowa ta lungisa bampusa na bo mpi ta pesa bo ‘bima yonso ya nkaka ya mfunu.’ (Mat. 6:33) Mu mbandu, beto tadila mambu yina kuminaka Saphira, mpangi-nkento mosi ya mpumpa ya me lutisa bamvula 20 yina katukaka na France mpi ke salaka bonso mupasudi-nzila na Bénin. Na 2011 yandi vutukaka na France sambu na kusosa mbongo yina ta sadisa yandi na kusala diaka mvula mosi (mvula na yandi ya sambanu) na Afrika. Saphira ke tuba nde: “Kitanu vandaka kilumbu na mono ya nsuka ya kisalu, kansi mono vandaka na mfunu ya kusala diaka bilumbu 10 sambu na kulungisa mbongo yina ta sadisa mono na mvula yina ke kwisa. Mono bikalaka kaka ti bamposo zole na France. Mono sambaka Yehowa mpi zabisaka yandi susi na mono. Ntangu fioti na nima, biro mosi yina ke pesaka bantu bisalu bingaka mono na telefone mpi yulaka mono kana mono lenda yinga muntu mosi na kisalu na nsungi ya bamposo zole.” Na Kintete, Saphira kwendaka na kisalu yina sambu nde muntu yina yandi ke zola kuyinga kupesa yandi formasio. Yandi ke tuba nde: “Mono yitukaka ngolo ntangu mono zabaka nde, yo vandaka mpangi-nkento mosi ya mupasudi-nzila yina vandaka na mfunu ya kubaka konzie ya bilumbu 10 sambu na kukota Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimupasudi-Nzila! Patro na yandi buyaka kupesa yandi nswa ya kukwenda tii ntangu yina bo ta zwa muntu yina ta yinga yandi. Yandi sambaka Yehowa na kusadisa yandi—kaka mutindu mono salaka.”

Bampangi ya nkaka yina me katukaka na bansi ya kuswaswana mpi me kwendaka kusamuna na Afrika ya Westi na nsungi ya bamvula mingi me kumisaka yo insi na bo. Bankaka salaka mwa bamvula mpi na nima vutukaka na insi na bo. Kansi, ata bubu yai, bansamuni ya nkaka yina kwendaka kusamuna “kisika mpusa vandaka mingi” ke bakaka mambote ya bamvula yina bo me samunaka na bansi ya nzenza. Bo me monaka nde, kiese ya kieleka na luzingu ke katukaka na kusadila Yehowa.