Beno Vanda ya Kuyilama!

“Beno yilama, sambu Mwana-muntu ta kwisa na ntangu yina ya beno ta zaba ve nde yandi ke kwisa.”​—MAT. 24:44.

1, 2. (a) Biblia kubikulaka nki mambu yina beto lenda fwanisa ti mutindu tigres mosi kunwanisaka muntu? (b) Inki mutindu kunwana yina kekwisa ketadila nge?

BAMVULA mingi meluta, muntu mosi yina meyikanaka na kusakana ti bambisi vandaka kusepedisa bantu mingi yina kwisaka kutala mutindu yandi vandaka kusakana na ngemba yonso ti bambisi ya mfinda yina yandi melongaka na kuvanda ve kigonsa, ya bo kebingaka tigres du Bengale. Yandi tubaka nde: “Ntangu mbisi ketudila nge ntima, nge takudiwa bonso nde bo mepesa nge dikabu mosi ya kuluta kitoko na nsi-ntoto ya mvimba.” Kansi na Oktobri 3 ya mvu 2003, kutula ntima yina kusukaka. Sambu na kikuma yina mezabana ve, mosi na kati ya bambisi na yandi yina, tigres ya mpembe yina vandaka na bakilo 172 kunwanisaka yandi. Mbisi yai kunwanisaka muntu yina na kintulumukina, mpi yandi zabaka ve nde dyambu ya mutindu yina zolaka kusalama.

² Dyambu ya kebenda dikebi kele nde, Biblia kubikulaka nde “mbisi” mosi ya makasi tanwanisa beto, mpi yo kelomba nde beto vanda ya kuyilama. (Tanga Kusonga 17:15-18.) Mbisi yai kenwanisa banani? Nsoba mosi ya kuyituka tasalama, mpi nsi-ntoto ya Satana takabwana yo mosi. Mbisi ya mfinda ya langi ya mbwaki kemonisa Nations unies, mpi “bibongo kumi” kemonisa bangolo yonso ya politiki. Bo tabalukila nkento ya ndumba, disongidila Babilone ya Nene, kintinu ya nsi-ntoto ya mvimba ya mabundu ya luvunu, mpi bo tafwa yandi na nku yonso. Dyambu yai tasalama nki ntangu? Beto mezaba ve ntangu mpi kilumbu yina yo tasalama. (Mat. 24:36) Beto mezaba nde, yo tasalama na ntangu yina beto keyindula ve, mpi ntangu mebikala fyoti na ntwala nde kunwana yai kuyantika. (Mat. 24:44; 1 Kor. 7:29) Yo yina, yo kele mfunu mingi nde beto landa kuvanda ya kuyilama na kimpeve sambu ntangu kunwana yai tasalama mpi Kristu takwisa bonso Muzengi-Nkanu, yandi tavanda Ngulunsi na beto! (Luka 21:28) Sambu na kuvanda ya kuyilama mutindu yai, beto lenda longuka na mbandu ya bansadi ya Nzambi ya kwikama yina kuvandaka ya kuyilama mpi kumonaka na meso na bo mosi kulungana ya balusilu ya Nzambi. Keti beto tasadila bambandu yai ya kyeleka?

Vanda ya Kuyilama Bonso Noa

3. Inki mambu kupesaka Noa mpasi sambu na kusadila Nzambi na kwikama yonso?

³ Ata mambu ya mpasi vandaka kusalama mingi na ntoto na bilumbu na yandi, Noa kumonisaka nde yandi vandaka ya kuyilama sambu na kumona kulungana ya balusilu ya Nzambi. Yindula bampasi yina Noa kukutanaka ti yo ntangu bawanzyo ya bankolami kubakaka nitu ya kimuntu mpi kusalaka makwela ti bankento ya kitoko! Makwela yai ya mbi kubasisaka bana yina meluta bantu na nene ti na nda, “bantu ya ngolo mpenza” yina vandaka kusadila ngolo na bo sambu na kunyokula bankaka. (Kuy. 6:4) Yindula mubulu yina vandaka kubasika ntangu bantu yai ya nda-nda vandaka kunata mavwanga na bisika yonso yina bo vandaka kukwenda. Nsukansuka, mambi kukumaka mingi na nsi-ntoto ya mvimba mpi mabanza ti bikalulu ya bantu kubebaka mpenza. Na nima Yehowa, Nkwa Kimfumu kubakaka lukanu yina kumonisaka nde nsi-ntoto yina ya mbi kukumaka na nsuka na yo.​—Tanga Kuyantika 6:3, 5, 11, 12. *

4, 5. Na nki mitindu mambu yina kesalama na bilumbu na beto mefwanana ti ya bilumbu ya Noa?

⁴ Yezu kubikulaka nde mambu ya bilumbu na beto tafwanana ti ya bilumbu ya Noa. (Mat. 24:37) Mu mbandu, beto mpi kemona mambu yina bampeve ya mbi kesala. (Kus. 12:7-9, 12) Bampeve yai ya mbi kubakaka nitu ya kimuntu na bilumbu ya Noa. Ata bo kelwataka ve bubu yai nitu ya kimuntu, bo kesalaka bikesa sambu na  kuvanda na bupusi na luzingu ya bantu yonso baleke mpi bambuta. Kukonda kuzaba yo, bampeve yai ya mbi ya kezolaka mambu yina metala kuvukisa nitu, kesepelaka na bisalu ya mbi mpi ya mansoni yina bantu kesalaka na nsi-ntoto.​—Ef. 6:11, 12.

⁵ Ndinga ya Nzambi kebingaka Satana nde: “muntu [yina] ke fwaka bantu” mpi yo ketubaka nde yandi “ke na kiyeka ya lufwa.” (Yoa. 8:44; Baeb. 2:14) Kiyeka na yandi kevandaka na ndilu, sambu yandi kevandaka ve na ngolo ya kufwa muntu yonso yina yandi mosi mezola. Ata mpidina, mpeve yai ya mbi kesyamisaka bantu na kuta luvunu mpi kusala mambu yina lenda mpukumuna bo. Yandi kekunaka na ntima mpi na mabanza ya bantu ngindu ya kufwa bantu yankaka. Mu mbandu, na kati ya bana 142 yina kebutuka na États-Unis, bo tafwa mwana mosi. Sambu mubulu kekuma bisika mingi, keti nge keyindula nde Yehowa tatudila yo ve dikebi bubu yai kuluta mutindu yandi salaka yo na bilumbu ya Noa? Keti yandi tasala kima ve?

6, 7. Inki mutindu Noa mpi dibuta na yandi kumonisaka lukwikilu mpi boma na Nzambi?

⁶ Na nima, Nzambi kusongaka Noa lukanu na yandi ya kunokisa Mvula ya Ngolo na nsi-ntoto, sambu na kufwa bima yonso. (Kuy. 6:13, 17) Yehowa kupesaka Noa ntuma ya kusala masuwa mosi ya mefwanana ti kesi mosi ya nene. Noa mpi dibuta na yandi kuyantikaka kisalu. Inki kusadisaka bo na kulemfuka mpi na kuvanda ya kuyilama ntangu lusambisu ya Nzambi kukwisaka?

⁷ Lukwikilu ya mudindu mpi boma ya Nzambi kupusaka Noa mpi dibuta na yandi na kusala mutindu Nzambi kuzabisaka bo. (Kuy. 6:22; Baeb. 11:7) Sambu yandi vandaka mfumu ya dibuta, Noa kukangulaka meso na kimpeve mpi kubuyaka kulanda bupusi ya bantu ya nsi-ntoto yina ya ntama. (Kuy. 6:9) Yandi zabaka nde dibuta na yandi fwete keba na kufulula bikalulu ya mubulu mpi ya bantu ya mbi yina vandaka na nzyunga na bo. Yo vandaka mfunu nde bo kudikotisa ve na mambu ya konso kilumbu. Nzambi kupesaka bo kisalu, mpi yo vandaka mfunu nde dibuta ya mvimba kudipesa mpenza na kisalu yina.​—Tanga Kuyantika 6:14, 18.

Noa mpi Dibuta na Yandi Vandaka ya Kuyilama

8. Inki kemonisa nde bantu ya dibuta ya Noa kudipesaka na Nzambi?

⁸ Disolo ya Biblia kebenda dikebi mingi na Noa sambu yandi vandaka mfumu ya dibuta, kansi nkento na yandi mpi bana na yandi ti bankento na bo vandaka mpi bansambidi ya Yehowa. Mbikudi Ezekiele kundimisaka dyambu yai. Yandi tubaka nde kana Noa kuzingaka na bilumbu ya Ezekiele, bana na yandi zolaka kuguluka ve sambu na lunungu ya tata na bo. Bo vandaka bambuta sambu na kupona kulemfuka to kubuya kulemfuka. Yo yina, bo mosi kupesaka banzikisa nde bo vandaka kuzola Nzambi mpi banzila na yandi. (Ezek. 14:19, 20) Dibuta ya Noa kundimaka bantuma na yandi, bo vandaka ti lukwikilu bonso ya yandi, mpi bo bikaka ve nde bupusi ya bantu yankaka kukanga bo nzila ya kusala kisalu yina Nzambi pesaka bo.

9. Inki bambandu ya bilumbu na beto yina beto lenda tubila ya mefwanana ti lukwikilu ya Noa?

⁹ Yo kepesaka kikesa mpenza na kumona bubu yai na kati ya kimvuka ya Bakristu ya nsi-ntoto ya mvimba, bamfumu ya mabuta yina kesala yonso sambu na kulanda mbandu ya Noa! Bo mezaba nde yo mefwana kaka ve na kupesa mabuta na bo madya, bilele, lutaninu, mpi malongi. Bo fwete lungisa mpi bampusa na bo ya kimpeve. Na kusalaka mpidina, bo kele ya kuyilama sambu na mambu yina Yehowa tasala ntama mingi ve.

10, 11. (a) Ntangu bo vandaka na kati ya masuwa, yo fwete vanda nde Noa mpi dibuta na yandi kudiwaka nki mutindu? (b) Beto fwete kudiyula nki ngyufula?

 ¹⁰ Yo lenda vanda nde Noa, nkento na yandi, bana na yandi, mpi bankento ya bana na yandi kutungaka masuwa bamvula kiteso ya 50. Ntangu bo vandaka kutunga masuwa, yo fwete vanda nde, bo vandaka kukota mpi kubasika na masuwa yango mbala na mbala. Bo pakulaka yo gudro sambu masa kukota ve, bo kotisaka madya, mpi bambisi. Yindula dyambu yina kusalamaka. Nsukansuka kilumbu yina ya nene mekuma. Yo kele kilumbu ya 17 ya ngonda ya zole ya mvu 2370 N.T.B., mpi bo mekota na kati ya masuwa. Yehowa mekanga kyelo, mpi mvula meyantika. Yo kele ve kaka mvula mosi ya ngolo mpenza. Banzadi ya nene to nzadi mungwa ya zulu mekanguka, mpi mvula ya ngolo kebula na zulu ya masuwa. (Kuy. 7:11, 16) Bantu yina kuvandaka na nganda ya masuwa ke na kufwa, kansi bayina kuvandaka na kati ya masuwa ke na kuguluka. Ziku, dibuta ya Noa kudiwaka nki mutindu? Ee, bo fulukaka na ntonda ya ngolo sambu na Nzambi. Kansi, ntembe kele ve nde bo yindulaka mutindu yai: ‘Beto kele na kyese mpenza sambu beto tambulaka ti Nzambi ya kyeleka mpi kuvandaka ya kuyilama!’ (Kuy. 6:9) Keti nge lenda kudimona mutindu nge meguluka na Armagedoni, mpi ntima na nge mefuluka ti ntonda ya kiteso mosi?

¹¹ Ata kima mosi ve lenda kanga Nkwa-Ngolo Yonso nzila ya kulungisa lusilu na yandi ya kutula nsuka na ngidika ya bima ya Satana. Kudiyula nde: ‘Keti mono ketula ntima ya mvimba nde ata lusilu mosi ve ya Yehowa takonda kulungana ata na mambu ya fyoti-fyoti, mpi nde yo yonso talungana na ntangu yina yandi metulaka?’ Kana yo kele mpidina, vanda ya kuyilama na kuyindulaka “kilumbu” ya Yehowa yina kekwisa nswalu mpenza.​—2 Pie. 3:12.

Moize Kukangulaka Meso

12. Inki lendaka kukatula dikebi ya Moize na mambu ya kimpeve?

¹² Bika beto tadila mbandu yankaka. Na mabanza ya kimuntu, yo monanaka nde Moize kuvandaka na kisika mosi ya kuluta mbote na insi ya Ezipte. Bonso mwana ya lundi ya mwana ya Farao ya nkento, yo fwete vanda nde yandi vandaka na kisika mosi ya lukumu mpenza mpi yandi vandaka kusepela ti madya ya kitoko kibeni, bilele ya kuluta mbote, mpi bima ya kitoko yina vandaka na nzyunga na yandi. Yandi salaka banzo-nkanda ya mbote mpenza. (Tanga Bisalu 7:20-22.) Yo kemonana nde, yandi lendaka kubaka difwa ya nene mpenza.

13. Inki mutindu Moize landaka kutula dikebi na balusilu ya Nzambi?

¹³ Yo kemonana nde, malongi yina Moize kubakaka na bibuti na yandi na kileke, kusadisaka yandi na kubakisa nde lusambu ya biteki ya Ezipte kuvandaka na mbalu ve. (Kub. 32:8) Banzo-nkanda ya Ezipte mpi bima ya kitoko ya kinsuni yina vandaka na nzo ya ntotila, kupusaka ve Moize na kuyambula lusambu ya kyeleka. Yo fwete vanda nde, yandi yindululaka mingi na balusilu yina Nzambi kupesaka bankaka na yandi, mpi yandi vandaka ti mpusa ya ngolo ya kuvanda ya kuyilama sambu na kusala luzolo ya Nzambi. Nkutu, Moize kuzabisaka bana ya Izraele nde: “Mfumu Nzambi . . . Nzambi ya Abrahami, ya Izaki  ti ya Yakobi, yandi muntu me tinda mono na beno.”​—Tanga Kubasika 3:15-17.

14. Inki mutindu lukwikilu mpi kikesa ya Moize kumekamaka?

¹⁴ Yehowa vandaka Nzambi ya kyeleka sambu na Moize, na kuswaswana ti biteki yonso yina vandaka kumonisa banzambi ya kukonda luzingu ya Ezipte. Yandi twadisaka luzingu na yandi bonso nde yandi vandaka kumona “na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.” Moize vandaka kukwikila nde Nzambi tapesa bantu na yandi kimpwanza, kansi yandi zabaka ve ntangu yina yo talungana. (Baeb. 11:24, 25, 27) Mpusa na yandi ya ngolo ya kumona Baebreo na kimpwanza, kumonanaka mutindu yandi nwaninaka mpika mosi ya Izraele yina bo vandaka kunyokula. (Kub. 2:11, 12) Kansi, yo vandaka ve ntangu ya Yehowa, yo yina Moize kutinaka mpi kukwendaka kuzinga bonso nzenza na ntoto mosi ya ntama. Ntembe kele ve nde, yo vandaka mpasi mingi sambu na kuyambula bima ya kitoko ya Ezipte yina vandaka na nzyunga na yandi, mpi kukwenda kuzinga na ntoto ya zelo na zelo. Ata mpidina, Moize vandaka ya kuyilama na kukangulaka meso na bantuma yonso yina Yehowa kupesaka yandi. Yo yina, na nima ya kulutisa bamvula 40 na Madiani, Nzambi lendaka kusadila yandi sambu na kulembika bampangi na yandi. Na lutwadisu ya Nzambi, Moize kuvutukaka na Ezipte na bulemfu yonso. Ntangu kulungaka sambu nde Moize kulungisa mukumba yina kukatukaka na Nzambi mpi kusala kisalu ya Nzambi mutindu yandi kezodilaka. (Kub. 3:2, 7, 8, 10) Ntangu yandi vutukaka na Ezipte, Moize “muntu mosi ya kukanga ntima, kuluta bantu yonso ya nsi-ntoto,” vandaka na mfunu ya lukwikilu mpi kikesa sambu na kukwenda na ntwala ya Farao. (Kut. 12:3) Yandi salaka mpidina, mbala mosi kaka ve, kansi mbala na mbala mutindu bandola vandaka kulandana, mpi kukonda kuzaba kana yandi zolaka kukwenda dyaka mbala ikwa na ntwala ya Farao kubanda na ndola mosi tii na bandola yina kulandaka na nima.

15. Ata bampasi zolaka kuvutula yandi nima, inki kupusaka Moize na kukangula meso sambu na kusadila mabaku ya kukumisa Tata na yandi ya zulu?

¹⁵ Na bamvu 40 yina kulandaka, banda mvu 1513 N.T.B. tii na mvu 1473 N.T.B., Moize kulembaka nitu. Ata mpidina yandi sosaka mabaku ya kukumisa Yehowa mpi ya kusyamisa na ntima ya mvimba bampangi na yandi bana ya Izraele na kusala mpidina. (Kul. 31:1-8) Sambu na nki? Sambu yandi zolaka zina mpi Kimfumu ya Yehowa kuluta zina na yandi mosi. (Kub. 32:10-13; Kut. 14:11-16) Ata beto mekutana ti mambu yina melembisa beto nitu to ya lenda vutula beto nima, beto mpi fwete landa kupesa maboko na Kimfumu ya Nzambi, na kutulaka ntima nde mutindu na yandi ya kusala mambu kele mayele, kwikama, mpi mbote kuluta mitindu yonso yankaka. (Yez. 55:8-11; Yer. 10:23) Keti yo kele mutindu yina nge kekudiwaka?

Kangula Meso!

16, 17. Sambu na nki Marko 13:35-37 kele na ntendula ya mfunu sambu na nge?

¹⁶ “Beno keba, beno kangula meso, sambu beno zaba ve kana nki ntangu yo ta bwa.” (Mar. 13:33) Yezu kupesaka lukebisu yai ntangu yandi tubilaka kidimbu yina tamonisa nsuka ya ngidika ya bima yai ya mbi. Na kutadila mambu yina kele na mukanda ya Marko, tala bangogo yai ya kesukisa mbikudulu ya nene yina Yezu kubikulaka: “Beno kangula meso, sambu beno kuzaba ve nki ntangu mfumu ya nzo ta kwisa kuvutuka: kana na nkokila, kana na midi ya mpimpa, kana na nsusu ya ntete, kana na suka. Mbaimbai yandi ta kwisa kukuta beno me lala, kana yandi kwisa na kintulumukina. Mambu yai ya mono ke tuba na beno, mono ke tuba yo mpi na bantu yonso: Beno kangula meso!”​—Mar. 13:35-37.

¹⁷ Ndongisila ya Yezu, kepusa na kuyindula.  Yandi tubilaka mitindu iya ya kukengila na mpimpa. Kukengila ya nsuka zolaka kuvanda ntangu mosi ya mpasi sambu na kuvanda meso ya kukangula, sambu yo keyantikaka na ntangu ya tatu ya suka tii na ntangu suka ketanaka. Bantu yina kenwanaka bamvita, kemonaka nde yo kevandaka ntangu ya mbote ya kunwanisa bambeni, sambu yo kepesaka dibaku ya mbote ya kukanga bambeni ntangu “bo me lala.” Mutindu mosi bubu yai, ntangu nsi-ntoto kelala ngolo na kimpeve, beto fwete nwana ngolo sambu na kukangula meso. Keti beto kendima ve nde beto fwete “kangula meso” mpi ‘kukeba’ na yina metala nsuka yina Yezu kutubaka mpi luguluku na beto?

18. Sambu beto kele Bambangi ya Yehowa, beto kele ti nki dibaku ya kuluta mbote?

¹⁸ Muntu yina vandaka kusakana ti bambisi, ya beto tubilaka na luyantiku kugulukaka ntangu tigres ya mpembe kunwanisaka yandi. Kansi mbikudulu ya Biblia kemonisa mbotembote nde, yo vanda lusambu ya luvunu mpi bitini yankaka ya ngidika yai ya mbi, taguluka ve na lufwa yina mefinama. (Kus. 18:4-8) Bika nde bansambidi yonso ya Nzambi, baleke mpi bambuta, kumona bunene ya kusala mambu yonso yina bo lenda sala sambu na kuvanda ya kuyilama na kilumbu ya Yehowa mutindu Noa ti dibuta na yandi kusalaka. Beto kezinga na nsi-ntoto mosi yina bantu kepesaka ve Nzambi luzitu, nsi-ntoto yina balongi ya malongi ya luvunu mpi bayina ketubaka nde beto lenda zaba Nzambi ve ti bayina kendimaka ve nde Nzambi kele, kevwenzaka Ngangi na bangogo na bo. Kansi beto lenda bika ve nde, mabanza na bo kupukumuna beto. Bika beto sadila bambandu yai ya beto metadila mpi kukangula meso sambu na kusosa mabaku ya kunwanina mpi ya kukumisa Yehowa bonso ‘Nzambi yina meluta banzambi yonso,’ Ee ‘Nzambi ya nene ti ya ngolo, yina bantu fweti tina boma.’​—Kul. 10:17.

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki yo vandaka mfunu nde, Noa kutula bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi na kisika ya ntete?

• Inki mutindu bilumbu na beto mefwanana mpenza ti bilumbu ya Noa?

• Ata yandi lembaka nitu, sambu na nki Moize landaka kutula dikebi na balusilu ya Yehowa?

• Inki kele bambikudulu ya Biblia yina kepusa nge na kukangula meso na kimpeve?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya lutiti 25]

Noa ti dibuta na yandi kudipesaka na kisalu ya Yehowa

[Kifwanisu ya lutiti 26]

Balusilu ya kyeleka ya Nzambi kusadisaka Moize na kukangula meso