Kangula Meso Bonso Yeremia

“Mono [Yehowa] ke tala kaka tii kuna mambu ya mono tubaka yo bwa mpidina.”​—YER. 1:12.

1, 2. Sambu na nki mutindu Yehowa kekangulaka meso kewakana ti nti ya amandier?

MOSI na kati ya banti ya ntete yina kebasisaka bintuntu na ngumba ya Libani mpi ya Izraele, kele nti ya amandier. Bintuntu na yo ya mukubu ya rose to ya mpembe lenda monana yantika na nsuka ya ngonda ya Yanuari to na luyantiku ya Februari. Zina na yo na Kibreo ketendulaka “kima yina ketelamaka.”

² Ntangu Yehowa kuponaka Yeremia bonso profete na yandi, yandi sadilaka mbandu ya nti ya amandier sambu na kumonisa kyeleka mosi ya mfunu. Na luyantiku ya kisalu na yandi, profete kumonaka na mbonameso lutangu ya nti yina. Inki yo vandaka kutendula? Yehowa kutendulaka nde: “Mono ke tala kaka tii kuna mambu ya mono tubaka yo bwa mpidina.” (Yer. 1:11, 12) Kaka mutindu nti ya amandier ‘ketelamaka’ na luyantiku, na mutindu mosi ya kifwani, Yehowa telamaka na sukasuka sambu na kutinda baprofete na yandi na kukebisa bantu na yandi na mambu yina zolaka kukumina bo sambu na kukonda bulemfu. (Yer. 7:25) Mpi yandi ‘lembaka ve’​—yandi kangulaka meso​—tii ntangu mbikudulu na yandi kulunganaka. Na mvu 607 N.T.B, na ntangu yina yandi tulaka, bandola ya Yehowa kukwisilaka dikanda ya Yuda yina vandaka baaposta.

3. Beto lenda ndima nki na yina metala Yehowa?

³ Mutindu mosi bubu yai, Yehowa kekangulaka meso, mpi ketula dikebi sambu na kulungisa luzolo na yandi. Yo lenda salama ve nde, Yehowa  kulungisa ve ndinga na yandi. Inki mutindu dikebi yina Yehowa ketulaka ketadila nge? Keti nge kendima nde na mvu yai ya 2011, Yehowa kele meso ya kukangula na yina metala kulungisa balusilu na yandi? Kana beto kele ti mwa keti-keti na yina metala kulungana ya balusilu ya kyeleka ya Yehowa, yai kele ntangu ya kutelama na mpongi sambu na kukeba na konso mpongi ya kimpeve. (Roma 13:11) Sambu yandi vandaka profete ya Yehowa, Yeremia kukangulaka meso. Kana beto tadila mutindu mpi kikuma yina Yeremia kukangulaka meso na kisalu yina Nzambi kupesaka yandi, yo tasadisa beto na kumona mutindu beto lenda kwamina na kisalu yina Yehowa mepesaka beto.

Nsangu Mosi ya Nswalu-Nswalu

4. Inki bampasi Yeremia kukutanaka ti yo sambu na kuzabisa nsangu na yandi, mpi sambu na nki yo vandaka nsangu mosi ya nswalu-nswalu?

⁴ Yo fwete vanda nde, Yeremia kuvandaka na bamvula penepene ya 25, ntangu Yehowa kupesaka yandi kisalu ya kukengila. (Yer. 1:1, 2) Kansi yandi kudimonaka bonso ka mwana-fyoti, yina kufwanaka ve na kutuba na ntwala ya bambuta ya dikanda, babakala yina kuvandaka na bamvula mingi mpi na kiyeka ya kimfumu. (Yer. 1:6) Yo lombaka nde, yandi zabisa pwelele bandola ya ngolo mpi ya lusambisu mosi ya boma, mingi-mingi na banganga-Nzambi, baprofete ya luvunu, bamfumu, mpi na bantu yina vandaka ‘kulanda kaka nzila na bo mosi’ ti bayina vandaka ‘kubuya Nzambi konso ntangu.’ (Yer. 6:13; 8:5, 6) Tempelo ya kitoko ya Salomo, yina kuvandaka kisika ya nene ya lusambu ya kyeleka kiteso ya bamvu nkama iya, zolaka kufwa. Yeruzalemi mpi Yuda zolaka kubikala mayumbu, mpi bo zolaka kunata bantu na yo na kimpika. Yo kemonana pwelele nde, nsangu yina Nzambi kupesaka Yeremia na kuzabisa kuvandaka ya nswalu-nswalu!

5, 6. (a) Inki mutindu Yehowa ke na kusadila kimvuka ya Yeremia bubu yai? (b) Kulonguka na beto tatula dikebi na nki?

⁵ Na ntangu na beto, Yehowa mepesaka bantu na zola yonso kimvuka mosi ya Bakristu ya kupakulama yina kesalaka bonso bantu ya kekengilaka na mutindu ya kifwani, sambu na kukebisa bantu na yina metala lusambisu na yandi sambu na nsi-ntoto yai. Bamvula mingi meluta, kimvuka yai ya Yeremia kesyamisaka bantu na kutula dikebi na ntangu yai ya beto kezinga. (Yer. 6:17) Biblia kemonisa pwelele nde Yehowa, Muntu ya Kezitisaka Ntangu, kesukininaka ve. Kilumbu na yandi takwisa mpenza na ntangu yina yandi metulaka, na ngunga yina bantu kevingila ve.​—Sof. 3:8; Mar. 13:33; 2 Pie. 3:9, 10.

⁶ Zaba nde, Yehowa kele meso ya kukangula mpi yandi tatula nsi-ntoto na yandi ya mpa ya lunungu kaka na ntangu yina yandi meponaka. Kuzaba mambu yina fwete pesa kikesa na bantu yina kesalaka kimvuka ya Yeremia mpi kesadisaka bampangi na bo ya mekudipesaka na kulanda kukangula meso sambu na kusamuna nswalunswalu nsangu na bo. Inki mutindu yo ketadila nge? Yezu kumonisaka nde beto yonso fwete kuditula na lweka ya Kimfumu ya Nzambi. Bika beto tadila bikalulu tatu yina kusadisaka Yeremia na kukangula meso na kisalu na yandi mpi yina tasadisa beto na kusala mutindu mosi.

Zola Sambu na Bantu

7. Tendula mutindu zola kupusaka Yeremia na kusamuna ata yandi vandaka kukutana ti bampasi.

⁷ Inki kupusaka Yeremia na kulonga ata yandi vandaka kukutana ti bampasi? Yandi vandaka ti zola sambu na bantu. Yeremia kuzabaka nde, bangungudi ya luvunu kuvandaka na kisina ya bampasi yina vandaka kukumina bantu. (Yer. 23:1, 2) Kuzaba dyambu yai, kusadisaka yandi na kusala kisalu na yandi na zola mpi mawa. Yeremia kuzolaka nde, bantu ya bwala na yandi kuwa ndinga ya Nzambi mpi kuguluka. Yandi vandaka kudiyangisa mingi, yo yina yandi dilaka sambu na mpasi yina zolaka kubwila bo. (Tanga Yeremia 8:21; 9:1.) Mukanda ya Mawa kemonisa mbote mpenza, zola ya mudindu mpi susi ya ngolo yina Yeremia kuvandaka na yo sambu na zina ya Yehowa mpi bantu. (Mawa 4:6, 9) Ntangu nge kemonaka bubu yai bantu yina “me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo,” keti nge kewaka ve mpusa ya kunatila bo nsangu ya kikesa ya Kimfumu ya Nzambi?​—Mat. 9:36.

8. Inki kemonisa nde bampasi kupusaka ve Yeremia na kuwa kiseku?

⁸ Yeremia kunyokwamaka na maboko ya bantu yina yandi vandaka kuzola kusadisa, ata  mpidina yandi sosaka ve kuvutula mbela to kuwila bo kiseku. Yandi kangaka ntima mpi kumonisaka ntima ya mbote ata sambu na Ntotila ya mbi Sedesiasi! Na nima, Sedesiasi kupesaka yandi na bantu sambu bo fwa yandi, kansi Yeremia kubondilaka yandi na kulanda mambu yina Yehowa kutubaka. (Yer. 38:4, 5, 19, 20) Keti zola na beto sambu na bantu kele ngolo bonso ya Yeremia?

Kikesa Yina Nzambi Kepesaka

9. Inki mutindu beto kezaba nde kikesa ya Yeremia kukatukaka na Nzambi?

⁹ Ntangu Yehowa kutubaka na yandi na mbala ya ntete, Yeremia kumekaka kupesa bikuma sambu na kubuya. Dyambu yai kemonisa beto nde, yandi butukaka ve ti kikesa mpi kwikama yina yandi monisaka. Ngolo ya kuyituka yina Yeremia kumonisaka na nsungi ya kisalu na yandi kukatukaka mpenza na kivuvu na yandi na Nzambi. Ya kyeleka, Yehowa kuvandaka ti profete yai, bonso muntu ya “ngolo mpenza,” na mutindu yandi sadisaka Yeremia mpi kupesaka yandi ngolo sambu na kulungisa kisalu na yandi. (Yer. 20:11) Kikesa ya Yeremia kufwananaka ti yina Yezu kumonisaka na nsungi ya kisalu na yandi na ntoto, yo yina bantu yankaka kuyindulaka nde Yezu kuvandaka Yeremia yina kufutumukaka!​—Mat. 16:13, 14.

10. Sambu na nki beto lenda tuba nde bapakulami yina mebikalaka kele na “kiyeka na zulu ya bantu ya bansi yonso mpi bamfumu na bo”?

¹⁰ Sambu Yehowa kele “Ntotila ya bantu yonso,” yandi pesaka Yeremia mukumba ya kuzabisa nsangu ya lusambisu na makanda mpi bamfumu. (Yer. 10:6, 7) Kansi na nki mutindu bapakulami yina mebikalaka kele na “kiyeka na zulu ya bantu ya bansi yonso ti bamfumu na bo”? (Yer. 1:10) Bonso profete yina ya ntama, Mfumu ya luyalanganu mepesaka kimvuka ya Yeremia mukumba mosi. Yo yina, bansadi ya Nzambi ya kupakulama na mpeve kele na nswa ya kuzabisa nsangu ya lusambisu na bantu ya bansi yonso mpi na bamfumu na bo. Sambu Nzambi ya Kuluta Kuzanguka mepesaka bo kiyeka mpi bo kesadilaka kutuba ya pwelele ya Ndinga na yandi ya kupemama, kimvuka ya Yeremia kezabisa bantu ya bansi yonso mpi bamfumu ya bubu yai nde, Nzambi tafwa bo na ntangu yina yandi metulaka mpi na mutindu yina yandi meponaka. (Yer. 18:7-10; Kus. 11:18) Kimvuka ya Yeremia kele ti lukanu ya kuyambula ve kisalu yina Nzambi mepesaka bo, ya kusamuna nsangu ya lusambisu ya Yehowa na ntoto ya mvimba.

11. Inki tasadisa beto na kulanda kusamuna kukonda kulemba ntangu beto kekutana ti bampasi?

¹¹ Bantangu yankaka, beto lenda lemba nitu kana beto kekutana ti kimbeni, ntangu bantu ketula ve dikebi na nsangu na beto, to kekutana ti bampasi. (2 Kor. 1:8) Kansi bonso Yeremia, beto landa na kukwamina. Beto lemba nitu ve. Bika nde konso muntu na kati na beto kufula na kubondila Nzambi, kutudila yandi ntima, mpi ‘kubaka kikesa’ ntangu beto kesosa lusadisu na yandi. (1 Tes. 2:2) Beto bansambidi ya kyeleka fwete kangula meso na mikumba yina Nzambi mepesaka beto. Beto fwete vanda ti lukanu ya kulanda kusamuna kukonda kulemba lufwa ya Kikristu, yina kumonisamaka na lufwa ya Yeruzalemi ya kukonda kwikama. Kimvuka ya Yeremia tasamuna kaka ve “ntangu ya Nzambi ta kwisa kugulusa bantu na yandi” kansi mpi kilumbu yina Nzambi tavutula “mbi na bambeni na yandi.”​—Yez. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.

Kyese ya Masonga

12. Sambu na nki beto lenda sukisa nde Yeremia kutaninaka kyese na yandi, mpi nki kusadisaka yandi na kusala mpidina?

¹² Yeremia kuvandaka na kyese na kisalu na yandi. Yandi songaka Yehowa nde: “Mono waka mambu yonso ya nge vandaka kutuba na mono, yo kotaka mono na ntima; mambu yango pesaka mono mpi kiese mingi na ntima sambu mono kele muntu na nge Nzambi.” (Yer. 15:16) Sambu na Yeremia, yo vandaka dibaku ya mbote ya kuvanda mumonisi ya Nzambi ya kyeleka mpi kusamuna ndinga na yandi. Dyambu ya kebenda dikebi kele nde, ntangu Yeremia kutulaka dikebi na maseka ya bantu, yandi vidisaka kyese na yandi. Kansi, ntangu yandi tulaka dikebi na kitoko mpi na mfunu ya nsangu na yandi, kyese na yandi kuvutukaka.​—Yer. 20:8, 9.

13. Sambu na nki kudya bakyeleka ya mudindu ya kimpeve kele mfunu sambu na kutanina kyese na beto?

¹³ Sambu na kutanina kyese na beto na kisalu ya kusamuna bubu yai, beto fwete dya “madia ya ngolo,” disongidila, bakyeleka ya mudindu ya Ndinga ya Nzambi. (Baeb. 5:14) Kulonguka ya  mudindu ketungaka lukwikilu. (Kol. 2:6, 7) Yo kesadisaka beto na kumona mutindu bisalu na beto kesimbaka ntima ya Yehowa. Kana beto kemona mpasi sambu na kuzwa ntangu ya kutanga mpi ya kulonguka Biblia, beto fwete tadila dyaka manaka na beto. Kana beto kebaka ata mwa minuta fyoti sambu na kulonguka mpi kuyindulula konso kilumbu, yo tasadisa beto na kupusana penepene na Yehowa, mpi yo tasala nde ‘ntima na beto kuvanda na kyese’ bonso yo salamaka na mbandu ya Yeremia.

14, 15. (a) Kukwamina ya Yeremia na kwikama yonso na kisalu na yandi kubutaka nki mbuma? (b) Bansadi ya Nzambi bubu yai, kebakisaka nki na yina metala kisalu ya kusamuna?

¹⁴ Yeremia kuzabisaka nsangu ya balukebisu mpi ya lusambisu ya Yehowa kukonda kulemba, kansi yandi vilaka ve mukumba na yandi ya “kutunga ti kukuna.” (Yer. 1:10) Kisalu na yandi ya kutunga mpi kukuna kubutaka mbuma. Bayuda yankaka mpi bantu yina vandaka ve bantu ya Izraele kugulukaka, ntangu Yeruzalemi kufwaka na mvu 607 N.T.B. Beto mezaba disolo ya bantu ya dikanda ya Rekabi, Ebedi-Meleki mpi Baruki. (Yer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Banduku ya Yeremia yai ya kwikama mpi ya vandaka kutina Nzambi boma kuvandaka kifwani ya bantu yina kele bubu yai ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, mpi ya kesadisa kimvuka ya Yeremia. Kimvuka ya Yeremia kele na kyese mingi ya kutunga lukwikilu ya kimpeve ya “kibuka [yai] ya nene.” (Kus. 7:9, NW) Mutindu mosi, bantu yai ya kele  banduku ya kwikama ya bapakulami kesepelaka mingi na kusadisa bantu ya ntima ya masonga na kukuma ti nzayilu ya kyeleka.

¹⁵ Beto bansadi ya Nzambi kebakisaka nde, kusamuna nsangu ya mbote kele kaka ve kisalu yina beto kesalaka sambu na mambote ya bantu yina kewaka yo, kansi yo kele mpi lusambu ya beto kepesaka na Nzambi na beto. Ata bantu kusepela na kuwa yo to ve, kusadila Yehowa kisalu ya santu na nsadisa ya kisalu na beto ya kusamuna kepesaka beto kyese ya mingi.​—Nk. 71:23; tanga Roma 1:9.

Kangula Meso na Kisalu na Nge!

16, 17. Inki mutindu Kusonga 17:10 mpi Habakuki 2:3, kemonisa nde ntangu ya beto kezinga kekwenda nswala kibeni?

¹⁶ Kana beto tadila mbikudulu ya kupemama ya kele na Kusonga 17:10, beto kebakisa nde ntangu yai ya beto kezinga kekwenda nswalu kibeni. Ntotila ya nsambwadi, disongidila Ngolo ya Ntoto ya anglo-américaine, mebasikaka. Sambu na Ngolo yango, beto ketanga nde: “Yandi [ngolo ya nsambwadi ya nsi-ntoto ya mvimba] ta vanda kaka bilumbu fioti.” Yo fwete vanda nde, ntangu yai “bilumbu fioti” yina mefinama na nsuka na yo. Profete Habakuki kepesa beto kivuvu yai ya metala nsuka ya ngidika yai ya mbi: “Ntangu na yo me lunga ntete ve. . . . Yo lenda kwisa malembe-malembe, kansi vingila yo; yo ta bwa kaka, yo ta konda ve.”​—Hab. 2:3.

¹⁷ Kudiyula nde: ‘Keti luzingu na mono kemonisa nde ntangu ya beto kezinga kekwenda nswalu kibeni? Keti bikalulu na mono kemonisa nde mu kevingila nde nsuka takwisa ntama mingi ve? To keti balukanu na mono mpi mambu ya mono ketulaka na kisika ya ntete na luzingu na mono, kemonisa nde mu kevingila ve nde nsuka takwisa ntama mingi ve to nkutu nde mono kendima ve nde yo takwisa mpenza?’

18, 19. Sambu na nki yai kele ve ntangu ya kulembisa maboko?

¹⁸ Kisalu ya kimvuka ya bankengidi memana ntete ve. (Tanga Yeremia 1:17-19.) Yo kele kyese mpenza na kumona nde bapakulami yina mebikala metelama ngolo kibeni, bonso “dikunzi . . . ya bibende” mpi bonso “bwala yina kele ngolo mingi”! Bo me “lwata mambu ya kieleka mutindu [bo] ke lwataka mukaba” na mpila bo kebikaka nde Ndinga ya Nzambi kukumisa bo ngolo tii ntangu kisalu na bo tamana. (Ef. 6:14) Ti lukanu ya mutindu mosi, bantu yina kesala kibuka ya nene kesadisa kimvuka ya Yeremia na kulungisa kisalu yina Nzambi mepesaka bo.

¹⁹ Yai kele ve ntangu ya kulembisa maboko na kisalu ya Kimfumu, kansi yo kele ntangu ya kutadila mfunu ya mukanda ya Yeremia 12:5. (Tanga.) Beto yonso kekutanaka ti bampasi yina beto fwete kangila ntima. Beto lenda fwanisa kumekama yai ya lukwikilu na beto ti “bantu ya makulu” yina beto fwete baka ntinu kumosi ti bo. Kansi mutindu “mpasi ya nene” ke na kufinama, beto lenda vingila nde bampasi takuma mingi mpenza. (Mat. 24:21) Kunwana ti bampasi yina ya ngolo ya kele na ntwala, lenda fwanana ti “kubaka ntinu ti bampunda.” Yo kelombaka kikesa mpi kukanga ntima sambu nde muntu kulanda kubaka ntinu kumosi ti bampunda. Yo yina, kukanga ntima na bampasi yina beto kekutana ti yo bubu yai, kele mfunu sambu yo lenda sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina kekwisa.

20. Inki kele lukanu na nge?

²⁰ Beto yonso lenda landa mbandu ya Yeremia mpi kulungisa mbotembote kisalu na beto ya kusamuna! Bikalulu bonso, zola, kikesa, mpi kyese kusadisaka Yeremia na kulungisa na kwikama yonso kisalu na yandi na nsungi ya bamvula 67. Bintuntu ya kitoko ya nti ya amandier keyibusa beto nde Yehowa kekangulaka meso na yina metala ndinga na yandi sambu na kulungisa yo. Yo yina, beto kele ti bikuma ya mbote ya kusala mpidina. Yeremia kukangulaka meso, beto mpi lenda sala mutindu mosi.

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mutindu zola kusadisaka Yeremia na kukangula meso na kisalu na yandi?

• Sambu na nki beto kele na mfunu ya kikesa yina Nzambi kepesaka?

• Inki kusadisaka Yeremia na kutanina kyese na yandi?

• Sambu na nki beto kele na mfunu ya kukangula meso?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Bifwanisu ya lutiti 31]

Keti nge talanda kusamuna ata nge kekutana ti kimbeni?