Mono kumaka kusala bangalasisi (gymnastique) mpi bangalasisi ya nkaka ya ke kumisaka nitu bapake (culturisme). Nsuka-nsuka mono kangulaka kisika ya kusala bangalasisi na San Leandro, na mbanza ya Californie, na Amerika. Muntu mosi ya Amerika yina nungaka nsaka yai vandaka na kati ya bantu yina mono kumaka kusala ti bo bangalasisi ya kukumisa nitu bapake. Ata nitu na mono kumaka bapake-bapake, mono lungisaka ve mpusa na mono.

Nduku na mono ya kisalu yina zabaka mpusa na mono ya kubakisa Biblia zabisaka mono na kukutana ti muntu mosi ya yandi zabaka. Na suka ya kilumbu yina landaka, Mbangi ya Yehowa mosi kwisaka kutala mono na nzo. Beto salaka bangunga iya mpi yandi sadilaka Biblia sambu na kupesa bamvutu na bangiufula na mono. Mono lombaka yandi na kuvutukila mono kilumbu yina na nkokila mpi beto longukaka Biblia tii na midi ya mpimpa. Mono sepelaka na mambu yina mono longukaka mpi lombaka na kukwenda ti yandi na kisalu ya kusamuna na kilumbu yina landaka sambu na kumona mutindu yandi vandaka kusamuna. Mono yitukaka mingi mutindu yandi vandaka kukangula Biblia mpi kupesa bantu bamvutu na bangiufula na bo. Yo yina, mono bakaka lukanu ya kusala kisalu yango!

Ebuna mono yambulaka kisalu na mono mpi kumaka kusala kisalu ya kusamuna ti mupasudi-nzila yango, mutindu bo ke bingaka baministre ya ntangu yonso ya Bambangi ya Yehowa. Na mvu 1948 na ngonda ya Mayi, mono bakaka mbotika na lukutakanu yina salamaka na Cow Palace na San Francisco, na Californie. Mono kumaka mpi mupasudi-nzila na mvula yina.

Mono lombaka Bambangi ya Yehowa na kukwenda kusolula ti mama na ntangu yina. Yandi ndimaka kulonguka mpi na nima, yandi kumaka Mbangi ya Yehowa. Ata yandi kutanaka ti mbangika na dibuta na yandi, yandi bikalaka ya kwikama na Nzambi tii na lufwa. Katula yandi, muntu ya nkaka ve na dibuta na beto kumaka Mbangi ya Yehowa.

Na mvu 1950, mono kwendaka na mbanza Grand Junction, na Colorado, kisika mono kutanaka ti Billie. Yandi butukaka na mvu 1928 mpi yelaka na nsungi yina mbongo vandaka mpasi. Minnie, mama na yandi vandaka kusadila mwinda sambu na kutangila yandi Biblia konso mpimpa. Ntangu Billie lungisaka bamvula iya, yandi kumaka kutanga mpi zabaka masolo mingi ya Biblia. Na nsuka ya mvu 1940, Bambangi ya Yehowa longaka mama na yandi nde bilungi kele ve kisika ya kumonisa bantu mpasi kansi yo kele maziamu ya bantu yonso. (Longi 9:5, 10) Minnie ti bakala na yandi kumaka Bambangi ya Yehowa.

 Na mvu 1949, Billie manisaka iniversite na Boston mpi yantikaka kulonguka Biblia. Na kisika ya kukuma longi, yandi bakaka lukanu ya kudipesa na Nzambi. Yandi bakaka mbotika na mvu 1950 na lukutakanu ya bansi mingi ya Bambangi ya Yehowa na stade ya Yankee na New York. Na nima, beto kutanaka, beto kwelanaka mpi yantikaka kisalu ya ntangu yonso.

Beto yantikaka kisalu na mbanza Eugene, na Oregon mpi beto kumaka ti banduku mingi ya kwikama. Na mvu 1953, beto kwendaka na Grants Pass, na Oregon sambu na kusadisa dibundu yina vandaka ti bansamuni fioti. Kaka na mvula yina, bo bingaka beto na nzo-nkanda ya 23 ya Gileadi, nzo-nkanda ya Bambangi ya Yehowa yina bo ke longaka bamisionere. Yo kele pene-pene ya South Lansing, na nordi-westi ya Mbanza New York, na kitamina ya bakilometre 400.

Na Desembri 1954, bangonda tanu na nima ya kumanisa nzo-nkanda ya Gileadi, beto kwendaka na Brésil na avio. Ngunga mosi na nima ya kupumbuka, kima mosi bebaka na motere, kansi avio bwaka na mutindu ya mbote na Bermudes. Na nima ya kupumbuka diaka bangunga 36, mpi ya kubwa na mpasi na Cuba, beto kumaka na biro ya filiale ya Bambangi ya Yehowa na Rio de Janeiro na Brésil.

Na nima ya kusala mwa bilumbu pana, beto kwendaka ti ba misionere ya nkaka zole na Baurú na São Paulo sambu na kukangula nzo ya ba misionere. Mbanza yango vandaka ti bantu 50000, mpi beto vandaka Bambangi ya ntete ya kumaka kuna.

Beto yantikaka kutala bantu na banzo na bo, kansi mumpe mosi ya Katolika telaminaka kisalu na beto. Yandi vandaka kulanda beto mpi kubuyisa bantu na kuwidikila beto. Na nima ya mwa bamposo, dibuta mosi ya vandaka ti bana mingi ndimaka kulonguka Biblia mpi bakaka mbotika. Na nima, bantu ya nkaka yantikaka kulonguka.

Na dibuta yina, mpangi na bo mosi vandaka mfumu ya kimvuka mosi ya zabanaka mingi. Mono bakaka bangidika ya kusadila kisika yina kimvuka yango vandaka kuvukana sambu na kusala lukutakanu. Kansi, mumpe buyaka nde bo pesa beto ve kisika yango. Mfumu yina bingaka bantu ya kimvuka na yandi mpi songaka bo nde: “Kana beno buya, mono ta yambula kimfumu!” Bo pesaka beto nswa ya kusala lukutakanu.

Na mvu 1956, bo tindaka beto na lukutakanu ya distrike na Santos, na São Paulo. Bambangi ya Yehowa kiteso ya 40 ya dibundu na beto bakaka tre mpi kwendaka kuna. Ntangu beto vutukaka na Baurú, bo tindilaka mono mukanda ya kusala kisalu ya nkengi-ntambudi sambu na kutala mabundu ya Bambangi ya Yehowa. Beto salaka kisalu bamvula kiteso ya 25 na Brésil mpi monaka babwala ya nene mingi ya nsi yai.

Kusala nzietelo bilumbu yina vandaka mpasi. Beto tambulaka nsi yai ya mvimba na bisi, na tre, na velo, na bapusu-pusu yina bampunda vandaka kubenda mpi na makulu. Jaú vandaka mbanza ya ntete ya beto talaka na São Paulo. Kuna, mumpe telaminaka kisalu na beto.

Yandi zabisaka beto nde: “Beno lenda longa ve ‘mameme na mono!’”

Beto vutulaka nde: “Bo ke mameme na nge ve, kansi mameme ya Nzambi.”

Beto bakaka bangidika ya kusonga filme mosi ya monisaka mutindu kisalu ya kusamuna vandaka kusalama na ntoto ya mvimba. Ntu-diambu na yo vandaka La Société du Monde Nouveau en action, kansi mumpe vukisaka bantu sambu na kunwanisa beto. Beto bingaka bapolisi mbala mosi. Ntangu mumpe ti bantu ya dibundu na yandi kwisaka na kisika yina, bo kutanaka ti bapolisi mingi ti minduki na maboko. Bantu mingi sepelaka ti filme yango.

 Bisika yonso mpi mingi-mingi bisika yina beto vandaka kusala kisalu, bantu ya mabundu vandaka kumenga mpi kutelamina beto. Mu mbandu, na mbanza Brusque pene-pene ya Blumenau na Santa Catarina, beto kutanaka ti bapasudi-nzila zole yina vandaka kusamuna na kati ya mbangika ya ngolo. Bo bakaka balusakumunu sambu bo kangaka ntima mpi bo kwaminaka. Bubu yai, bamvula kiteso ya 50 me luta, kisika yai me kumaka ti mabundu kuluta 60 mpi bo me tungaka Nzo mosi ya kitoko ya Balukutakanu ya Nene pene-pene ya mbanza ya Itajaí!

Nsungi yina beto vandaka kulutisa ti Bambangi ya nkaka sambu na kuyidika balukutakanu ya nene vandaka bantangu ya kiese na kisalu na beto ya nziunga. Banda na mvu 1975 tii na 1977, mono vandaka ntwadisi ya lukutakanu ya distrike yina vandaka kusalama na stade ya Morumbi. Bo lombaka mabundu kiteso ya nkama yina vandaka pene-pene na kutinda bantu kumi na konso dibundu sambu na kutula bunkete na stade na mpimpa yina yitaka lukutakanu ya distrike.

Bantu ya ke bulaka nkweso basikaka na stade na mpimpa mpi beto waka bankaka ke seka beto nde: “Beno tala tubankento yai ti bikombo.” Na midi ya mpimpa, stade ya mvimba kumaka bunkete! Mfumu ya stade yitukaka nde: “Bantu na mono ya kisalu zolaka kulutisa mposo ya mvimba sambu na kusala kisalu yai ya Bambangi me sala na mwa bangunga fioti!”

Papa na mono fwaka na 1980 mpi ntangu fioti na nima beto vutukaka na États-Unis sambu na kusansa mama na Fremont, na Californie. Beto zwaka kisalu ya kutula bunkete na banzo na mpimpa mpi landaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila mpi kusadisa bantu yina ke tubaka Kiportige na ndambu yina. Na nima beto kwendaka pene-pene ya San Joaquin Valley, kisika beto vandaka kusosa bantu ya ke tubaka Kiportige, banda na Sacramento tii na Bakersfield. Bubu yai, mabundu ya Kiportige kele kumi na Californie.

Na nima ya lufwa ya mama na 1995, beto kwendaka na Floride sambu na kusansa papa ya Billie tii ntangu yandi fwaka. Mama na yandi fwaka na 1975. Na mvu 2000, beto kwendaka na bwala mosi ya sudi-westi ya Colorado, na ndambu ya ntoto ya zelo na zelo mpi beto salaka kisalu ya ntangu yonso. Beto vandaka kulonga bankwa-nsi ya Amerika na makanda ya Navajo mpi ya Ute. Diambu ya mawa kele nde Billie fwaka na Februari 2014.

Bamvula 65 me luta, mono ke sepelaka kibeni sambu mono kutanaka ti Mbangi ya Yehowa mosi yina sadilaka Biblia sambu na kupesa bamvutu na bangiufula na mono! Mono ke vandaka na kiese sambu mono zikisaka nde mambu yina yandi vandaka kutuba katukaka kibeni na Biblia. Yo me sadisaka mono na kuvanda ti luzingu ya kiese na kisalu ya Nzambi.