Muntu yina bebisaka Annette losaka yandi na ntoto na ntwala nde Annette kuzaba diambu yina vandaka kusalama. Yandi ke tuba nde: “Mu salaka yonso sambu yandi yambula mu . . . Mu bokaka, kansi ndinga vandaka kubasika ve. Mu pusaka yandi, mu bulaka yandi, mu diotaka yandi, mpi mu bula-bulaka yandi makulu. Na ntangu yina mu waka mbela me kota mu na nitu. Mu vandaka diaka ve ti ngolo.”

Kana nge kutanaka ti diambu yai, nge zolaka kusala nki?

Ata nge lenda vanda ya kuyilama—ziku ntangu nge ke tambula na nganda na mpimpa—mambu ya mbi lenda salama. Biblia ke tuba nde: “Bantu ya ntinu ke nungaka ve ntangu yonso na nsaka ya kubaka ntinu,” mpi nde “bantu yina kele ti nzayilu ke nungaka ve ntangu yonso, sambu ntangu mpi mambu ya kukonda kukana ke kuminaka bo yonso.”—Longi 9:11.

Bonso na mbandu ya Annette, bantu ke vukisaka nitu ti baleke ya nkaka na ngolo kele bantu yina bo me zaba ve. Kansi bantu ke vukisaka nitu na ngolo ti baleke ya nkaka kele bantu ya bo me zaba to nkutu bantu ya dibuta na bo. Ntangu Natalie vandaka ti bamvula kumi, leke mosi ya bakala ya kartie na bo vukisaka nitu ti yandi na ngolo. Natalie ke tuba nde: “Mu vandaka na boma mpi nsoni mingi yo yina na luyantiku mu songaka ve ata muntu mosi.”

Annette ke landaka kunwana ti mawi ya muntu yina me sala mbi sambu na mambu yina salamaka. Yandi ke tuba nde, “Mu ke yindulaka mbala na mbala mambu yina salamaka na mpimpa yina. Mu ke monaka nde yo lombaka mu sala ngolo kibeni sambu na kukula yandi. Diambu ya kieleka kele nde, ntangu yo salamaka, mu kumaka na boma mingi. Kima ya nkaka ya kusala vandaka ve, kansi mu ke mona nde yo lombaka ve mu kanga maboko.”

Natalie mpi ke nwanaka ti mawi ya muntu yina me sala mbi. Yandi ke tuba nde, “Yo lombaka ve mu kuditudila ntima mutindu yina. Bibuti na mu songaka mu ti mpangi na mu ya nkento nde beto fwete vanda ntangu yonso kisika mosi kana beto ke sakana na nganda, kansi mu waka ve. Yo yina, mu ke mona nde mu pesaka nkweno na mu nzila ya kusala mu mbi. Diambu yina kotisaka mavwanga na dibuta na beto, mpi mu ke monaka nde mu kele na foti sambu mu pesaka bo mpasi mingi. Yo ke pesaka mu mpasi mingi.”

Kana nge kele ti mawa bonso ya Annette to ya Natalie, kuvila ve ata fioti nde muntu yina bo me ladisa na ngolo kele ve muntu ya me vukana na luzolo. Bantu ya nkaka ke lembisaka mambu mpi ke tubaka nde, yo kele mbote nde baleke ya babakala kusala mutindu yina to nde kana bo me ladisa mwana-nkento, yandi muntu sosaka yo. Kansi muntu mosi ve me fwana nde bo ladisa yandi na ngolo. Kana nge kutanaka ti diambu yai ya nku, yo kele ve foti na nge!

Ya kieleka, yo kele pete na kutanga nde “yo kele ve foti na nge” kansi yo kele mpasi mingi na kundima yo. Bana-bankento ya nkaka ke bumbaka mawi yai na ntima na bo, mpi sambu na yo, bo ke niokwamaka na mawi ya muntu yina me sala mbi mpi na mawi ya nkaka ya mbi. Kansi kana nge vanda pima, nani ke bakila yo mambote—nge to muntu yina ladisaka nge na ngolo? Nge fwete sala mambu mutindu ya nkaka.

Biblia ke songa beto nde ntangu bampasi lutilaka yandi, Yobi, yina vandaka muntu ya lunungu, tubaka nde: “Mono ta tuba na ntangu mono kele na mpasi ya ngolo!” (Yobi 10:1) Nge lenda baka mambote kana nge sala mutindu mosi. Kusolula ti muntu ya nge ke tudilaka ntima lenda sadisa nge na kunwana ti mambu yina salamaka mpi na kulembika mambu yina ke yangisa nge ngolo.

Annette monaka nde kusala mutindu yina ke sadisaka. Yandi ke tuba nde: “Mu solulaka ti nduku mosi ya ngolo, mpi yandi siamisaka mu na kusolula ti bankuluntu zole ya dibundu na beto. Mu ke na kiese sambu mu solulaka ti bo. Mu vandaka ti bo mbala mingi mpi bo songaka mu kibeni mambu yina mu vandaka ti mfunu ya kuwa—nde yo kele ve foti na mu. Ata diambu mosi ve vandaka foti na mu.”

Natalie zabisaka bibuti na yandi nde bo ladisaka yandi na ngolo. Yandi ke tuba nde: “Bo sadisaka mu. Bo siamisaka mu na kutubila yo, mpi yo sadisaka mu sambu mu vanda ve ti mawa mpi makasi na ntima.”

Natalie bakaka mpi kikesa na kisambu. Yandi ke tuba nde, “Kusolula ti Nzambi sadisaka mu, mingi-mingi na bantangu yina mu vandaka kumona nde mu lenda zabisa yo ve ata na muntu mosi. Kana mu samba, mu lenda tuba kukonda mpasi. Yo ke pesaka mu ngemba mpi pima ya kieleka.”

Nge mpi lenda mona nde kele ti “ntangu ya kubelula.” (Longi 3:3) Kudikeba na kinsuni mpi na mawi. Pema na kiteso ya me fwana. Mpi kima ya kuluta mfunu, tula ntima na Yehowa, Nzambi yina ke lembikaka bantu yonso.—2 Bakorinto 1:3, 4.

Kana nge kele mwana-nkento mpi bo ke pusa nge na kusala diambu ya mvindu, yo kele ve mbi na kutuba na kikesa yonso nde, “Kusala ve mpidina!” to, “Katula diboko na nge!” Kubuya ve kusala mpidina sambu nge ke wa boma nde fianse na nge ta buya nge. Kana yandi buya nge sambu nge me sala mpidina, yandi me fwana ve na kukwelana ti nge! Yo me fwana nge vanda ti bakala ya kieleka, yina ke zitisa nitu na nge mpi minsiku ya nge ke zitisaka.

“Na ekole, bana-babakala vandaka kubenda soutien-gorge na mu na nima mpi bo vandaka kutubila mu mambu ya nsoni—mu mbandu, nde mu zolaka kudiwa mbote kana mu vukisa nitu ti bo.”—Coretta.

Sambu na nge, baleke yina vandaka

1. Kusosila yandi?

2. Kusala flirt ti yandi?

3. Kuyangisa yandi sambu bo vukisa nitu?

“Na bisi, mwana-bakala mosi yantikaka kutubila mu mambu ya mvindu mpi yandi simbaka mu. Mu katulaka diboko na yandi mpi mu songaka yandi na kukatuka. Yandi talaka mu bonso nde mu ke kilau.”—Candice.

Sambu na nge, leke yina vandaka kusala Candice inki?

1. Kusosila yandi?

2. Kusala flirt ti yandi?

3. Kuyangisa yandi sambu bo vukisa nitu?

“Mvula me luta, ata mu vandaka kubuya ntangu yonso, leke mosi ya bakala vandaka kaka kusonga mu nde yandi ke zolaka mu mpi nde yandi ke zola nde mu basika ti yandi. Bantangu ya nkaka, yandi vandaka kubweta-bweta mu diboko na mawete. Mu songaka yandi na kuyambula, kansi yandi vandaka kuwa ve. Kilumbu mosi, ntangu mu vandaka kukanga nsinga ya mapapa, yandi bulaka mu na malembe na nima.”—Bethany.

Sambu na nge, leke yai vandaka:

1. Kusosila yandi?

2. Kusala flirt ti yandi?

3. Kuyangisa yandi sambu bo vukisa nitu?

Mvutu ya mbote na mambu yonso tatu kele C.

Inki ke swaswanisa kusosila muntu sambu na kuvukisa nitu ti yandi ti flirt to kusosila?

Kuyangisa muntu sambu na kuvukisa nitu ti yandi ke katukaka na muntu mosi. Muntu ke landaka kusala yo ata bo songa yandi na kuyambula.

Kuyangisa yai ke vandaka ve nsaka. Yo lenda nata na kuvukisa ti muntu nitu na ngolo.