Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

NGIUFULA 9

Keti Mu Fwe Kwikila na Evolisio?

Keti Mu Fwe Kwikila na Evolisio?

SA NA NKI YO KE MFUNU

Kana dilongi ya evolisio kele kieleka, luzingu kele ve ti lukanu ya kieleka. Kana bima gangamaka, beto lenda zwa bamvutu ya mbote na bangiufula ya me tala luzingu mpi makwisa.

NGE ZOLAKA KUSALA NKI?

Yindula diambu yai: Alex me kuma kisaka-saka. Yandi ke kwikilaka banda ntama na Nzambi mpi nde bima gangamaka. Kansi bubu, longi na bo ya biologie me tuba pwelele nde evolisio kele dilongi ya kieleka yina me simbama na bansosa ya kieleka ya siansi. Alex ke zola ve kubasika zoba. Yandi ke kuditubila nde, ‘Bon, kana bantu ya siansi kele ti banzikisa ya ke monisa nde evolisio kele dilongi ya kieleka, mu ke nani sambu na kutudila bo ntembe?’

Kana nge vandaka Alex, keti nge zolaka kundima evolisio kaka sambu mikanda ya klase ke tuba nde yo kele diambu ya kieleka?

YINDULA FIOTI!

Mbala mingi, bantu ya bandambu yonso zole ke tubilaka nswalu mambu ya bo ke kwikilaka kukonda kuzaba kibeni sambu na nki bo ke kwikilaka yo.

  • Bantu ya nkaka ke yindulaka nde bima gangamaka kaka sambu yina mambu ya bo me longaka bo na nzo-nzambi.

  • Bantu ya nkaka ke kwikilaka na evolisio kaka sambu yina mambu ya bo me longaka bo na klase.

BANGIUFULA SAMBANU YA KUTADILA

Biblia ke tuba nde: “Konso nzo kele ti muntu yina ke tungaka yo, kansi Nzambi muntu tungaka bima yonso.” (Baebreo 3:4) Keti yo kele mambu ya mbote ya kukwikila?

Kutuba nde luzingu kele ve ti Muntu yina gangaka yo kele buzoba bonso kutuba nde nzo yai kele ve ti muntu yina tungaka yo

MAMBU YA BANTU KE TUBAKA: Eksplozio ya nene salamaka ebuna yo basisaka bima yonso ya kele na luyalanganu.

1. Nani to nki vandaka na kisina ya eksplozio yina ya nene?

2. Inki kele dibanza ya mbote—nde bima yonso kudibasikilaka to nde bima yonso katukaka na muntu mosi?

MAMBU YA BANTU KE TUBAKA: Bantu katukaka na bambisi.

3. Kana bantu katukaka na bambisi—mu mbandu na makaku—sambu na nki luswaswanu kele ya nene kibeni na kati ya mayele ya bantu mpi ya makaku?

4. Sambu na nki ata mitindu ya pete ya luzingu ke vandaka mpasi mingi na kubakisa?

MAMBU YA BANTU KE TUBAKA: Kele ti banzikisa yina ke ndimisaka evolisio.

5. Keti muntu yina ke tuba mambu yai me salaka yandi mosi bansosa na diambu yai mpi me zwaka banzikisa?

6. Bantu ikwa ke kwikilaka na evolisio kaka sambu bo me songaka bo nde bantu yonso ya mayele ke kwikilaka na yo?

“Kana nge ke tambula na mfinda mpi nge mona nzo mosi ya kitoko, keti nge ta tuba nde: ‘Yo ke kitoko! Yo fwete vanda nde banti bwaka yo mosi na mutindu ya mbote ebuna yo salaka nzo yai.’ Nge ta tuba ve mpidina! Yo ke simba ve. Ebuna sambu na nki beto fwete kwikila nde bima yonso na luyalanganu kudibasikilaka?”—Julia.

“Yindula nde bo me songa nge nde eksplozio me salama na imprimerie mosi mpi tinta me panzana na bibaka ti na baplafo, ebuna diksionere ya mvimba me salama. Keti nge ta kwikila?”—Gwen.

SAMBU NA NKI KUKWIKILA NA NZAMBI?

Biblia ke siamisa nge na kusadila ‘mayele na nge ya kuyindula.’ (Baroma 12:1) Yo ke tendula nde mambu ya nge ke kwikilaka sambu na Nzambi fwete simbama ve kaka na

  • MAWI (Mu ke monaka kaka nde kele ti ngolo mosi ya nene kibeni)

  • BUPUSI YA BANTU YA NKAKA (Mu ke zingaka na kisika yina bantu ke kwikilaka na Nzambi)

  • MAMBU YA BO LONGAKA MU (Bibuti na mu longaka mu banda bumwana na kukwikila na Nzambi—Mu ke ve ti kima ya nkaka ya kusala)

Na kisika ya kusala mpidina, nge fwete vanda ti bikuma ya mbote ya kukwikila.

“Ntangu mu ke na klase mpi ke landa mutindu longi ke tendula mpila nitu na beto ke salaka, mu ke vandaka ve na ntembe ata fioti nde Nzambi kele. Konso kitini ya nitu kele ti kisalu na yo, tii na mambu ya fioti-fioti kibeni, mpi mbala mingi bisalu yango ke salamaka kukonda nde beto zaba. Nitu ya bantu kele kibeni kimangu!”—Teresa.

“Kana mu mona nzo ya etaze ya nda, maswa ya nene to kamio, mu ke kudiyulaka nde, ‘Nani muntu salaka yo?’ Mu mbandu, yo ke lombaka kuvanda ti bantu ya mayele sambu na kusala kamio, sambu yo ke lombaka nde bima mingi ya fioti-fioti kusala mbote sambu kamio ya mvimba kutambula. Kana bakamio kele ti muntu yina salaka yo, yo ke tendula nde bantu mpi kele ti muntu yina salaka bo.”—Richard.

“Ntangu mu vandaka kulonguka siansi mingi, mu vandaka kukwikila fioti na evolisio. . . . Sambu na mu, yo ke lombaka kuvanda ti ‘lukwikilu’ mingi sambu na kukwikila na evolisio kansi lukwikilu ndambu sambu na kukwikila na Ngangi.”—Anthony.

MAMBU YA KUYINDULULA

Ata bantu ya siansi me salaka bansosa bamvula mingi, bo me zwaka ntete ve ntendula ya evolisio yina bo yonso lenda ndima. Kana bantu ya siansi lenda wakana ve sambu na evolisio—mpi bantu ke tubaka nde bo kele bantu ya mayele—keti nge me sala mbi kana nge ke tudila dilongi yai ya luvunu ntembe?