1-3. Okulongela Jehova “nomutima aushe” osha kwatela mo shike? Shi yelifa.

TU LI ovanhu inava wanenena, inatu lya olusha lokuhaninga omapuko. Ashike nande ongaho, Jehova ihe tu ningile “eshi sha yeleka omatimba etu” ngeenge otwe livele ombedi nokuulika kutya otu na eitavelo nolupandu li na sha nekuliloyambo laJesus. (Eps. 103:10) Ngaashi David a li a lombwela Salomo, nafye kunena opo Jehova a tambule ko omailikano etu otu na “oku mu longela nomutima wetu aushe.” (1 Omaf. 28:9) Ongahelipi hatu dulu okuninga ngaho nonande inatu wanenena?

² Opo tu ude ko nawa, ohatu dulu okuyelekanifa onghalamwenyo yOhamba Asa noyOhamba Amasia. Eehamba odo daJuda oda li da longa osho sha yuka momesho aJehova, ashike Asa okwa li e shi ninga nomutima waye aushe. (2 Omaf. 15:16, 17; 25:1, 2; Omayel. 17:3) Eehamba adishe odo kada li da wanenena noda li hadi ningi omapuko. Asa ka li a efa po okulongela Kalunga, molwaashi okwa li e mu hole “nomutima aushe.” (1 Omaf. 28:9) Ashike Amasia ka li ha longele Jehova nomutima aushe. Konima eshi a finda ovatondi vaKalunga, okwa kufa oikalunga yavo nokulinyongamena kuyo. — 2 Omaf. 25:11-16.

 ³ Okulongela Jehova “nomutima aushe” osha kwatela mo okukala omudiinini kuye fiyo alushe. MOmbiibeli, oshitya “omutima” luhapu ohashi ulike koukwatya womunhu womeni. Osho osha kwatela mo omahalo aye, omadiladilo, oikala, omalihumbato, okudula kwaye nomalalakano aye. Onghee hano, omunhu oo ha longele Jehova nomutima aushe ihe mu longele noihelele noihe mu longele ashike molwaashi osho e na okuninga. Ongahelipi kombinga yetu? Ngeenge otwa twikile okukala ovadiinini kuKalunga tuhe na oihelele, ohatu ke mu longela nomutima wetu aushe nonande inatu wanenena. — 2 Omaf. 19:9.

4. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

⁴ Opo tu ude ko kutya okulongela Jehova nomutima aushe osha hala okutya shike, natu ka konakoneni onghalamwenyo yohamba Asa, Josafat, Hiskia nosho yo Josia ovo va li hava longele Kalunga nomutima aushe. Ovalumenhu aveshe ovo vane ova li hava ningi omapuko, ashike nande ongaho Jehova okwa li e va hokwa. Omolwashike Jehova a li e va tala ko kutya ove mu longela nomutima aushe, nongahelipi hatu dulu oku va hopaenena?

5. Asa okwa li a katuka eenghatu dilipi da kwata moiti?

⁵ Konima eshi omauhamba omapata omulongo aIsrael okolundume a topoka, Asa oye a li a ninga ohamba onhinhatu muJuda. Okwa li a hanauna po oihongwafano nokwa li yo a taataa mo ovalumenhu omashenge oo kwa li haa kala motembeli. Okwa li yo a kufa inakulu Maaka “mouhamba, ye eshi a dikila Asera oshififahoni.” (1 Eeh. 15:11-13) Asa okwa li yo a ladipika ovanhu “va konge Omwene, Kalunga kooxe nokudiinina omhango noipango.” Oshoshili kutya Asa okwa li a xumifa komesho elongelokalunga lashili. — 2 Omaf. 14:4.

6. Asa okwa li e linyenga ngahelipi eshi Ovaetiopia va li ve va ponokela?

⁶ Oule womido omulongo dotete dokupangela kwaAsa, Jehova okwa li a nangeka noupuna Juda nombili. Opo nee Sera Omuetiopia okwa li a ka homona Juda novalumenhu 1 000 000 nomatemba oita 300. (2 Omaf. 14:1, 6, 9, 10) Mbela Asa okwa li e linyenga ngahelipi koshinima osho? Okwa li a ulika kutya okwe lineekela filufilu muJehova. (Lesha 2 Omafimbo 14:11.) Kalunga okwa li a nyamukula eilikano laAsa tali di komutima eshi a hanauna po etangakwaita lOvaetiopia, ndele Ovajuda tava findana. (2 Omaf. 14:12, 13) Nokuli nopefimbo opo eehamba da li dihe fi didiinini, Jehova okwa li e va amena kovatondi vavo omolwedina laye. (1 Eeh. 20:13, 26-30) Asa okwa li e lineekela muKalunga, naJehova okwa li a nyamukula eilikano laye. Lwanima okwa ka katuka shihe li pandunge. Pashihopaenenwa, okwa li a konga ekwafo kohamba yaSiria ponhele yokukonga ekwafo kuJehova. (1 Eeh. 15:16-22) Ashike nande ongaho Kalunga okwa li a mona kutya omutima waAsa owa “li shili we liyandja kOmwene ofimbo ye a kala nomwenyo.” Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Asa mokulonga ouwa? — 1 Eeh. 15:14.

7, 8. Ongahelipi to dulu okuhopaenena oudiinini waAsa eshi to longele Jehova?

⁷ Keshe umwe womufye ota dulu okulikonakona ngeenge oku hole ngoo Kalunga nomutima aushe. Lipula kutya, ‘Mbela onda tokola ngoo okuhafifa Jehova, okuyambidida elongelokalunga lashili nokwaamena oshiwana shaye kenwefemo keshe lii?’ Diladila kutya osha li sha pula Asa ouladi u fike peni opo a dule okukatukila onghatu inakulu Maaka, oo a li “mouhamba.” Otashi dulika naave u ke lihange monghalo omo wa pumbwa okuhopaenena ouladi waAsa nonande inashi kwatela mo ovanhu ovo ve na oikala ya fa yaMaaka. Pashihopaenenwa,  ongahelipi ngeenge oshilyo shoukwaneumbo weni shimwe ile kaume koye kopofingo okwa nyono enyono la kwata moiti noine livela ombedi noku na okukondwa mo meongalo? Mbela oto ka ninga ngoo etokolo la kwata moiti uha endafane nomunhu oo? Omutima woye otau ke ku linyengifa u ninge shike?

⁸ Ngaashi Asa, oto dulu okuulika kutya owe lineekela Kalunga nomutima woye aushe ngeenge owa taalela omapataneko nonande amwe otashi dulika a kale taa monika a fa itaa dulu okufindwa. Otashi dulika ovanafikola vakweni va kale tave ku sheke ile tave ku ula omalaka mai molwaashi owa kanyatela omufika woye wokukala Ondombwedi yaJehova. Ile otashi dulika ovanailonga vakweni va kale tave ku sheke eshi ito longo olutaima ile eshi wa tula mo efudo opo u ka kufe ombinga moinima yopamhepo. Meenghalo da fa odo, kala ho ilikana kuJehova ngaashi Asa. Kala we lineekela filufilu muJehova nokukala omudiinini kwaasho u shii kutya oshi li mondjila. Dimbuluka kutya Kalunga okwa li a pameka nokukwafela Asa, note ke ku pameka yo.

9. Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otu hole Jehova nomutima wetu aushe eshi hatu udifa?

⁹ Ovapiya vaJehova ihave lipula ashike kombinga yavo vene. Asa okwa li a xumifa komesho elongelokalunga lashili. Sha faafana nafye ohatu kwafele vamwe “va konge Omwene.” Jehova iha kala tuu a hafa eshi hatu lombwele ovanhu kombinga yaye, hatu shi ningi omolwohole yetu yoku mu hola notwa hala vamwe va ka mone omwenyo waalushe!

10, 11. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Josafat?

¹⁰ Omonamati waAsa, Josafat, “okwa enda nondjila yaxe.” (2 Omaf. 20:31, 32) Mbela okwa li e shi ninga ngahelipi? Josafat okwa li a ladipika oshiwana shaye shi konge Jehova, ngaashi xe, eshi a li a unganeka oshikonga shokuhonga ovanhu “embo lOmhango yaKalunga.” (2 Omaf. 17:7-10) Okwa li yo a ya koitukulwa yomauhamba aIsrael lokolundume nokeemhunda daEfraim opo e ‘va alulile kOmwene.’ (2 Omaf. 19:4) Josafat okwa li ohamba oyo ya “konga Omwene nomutima aushe.” — 2 Omaf. 22:9.

¹¹ Atusheni otu na okukufa ombinga moilonga inene oyo Jehova e tu pa tu longe kunena. Mbela owe li tulila po ngoo elalakano omwedi keshe u kale ho hongo ovanhu Eendjovo daKalunga noku va kwafela va longele Kalunga? Ngeenge otwa tamununa mo oukalele wetu, Jehova ote ke tu nangeka noupuna tu hovele omakonakonombiibeli. Mbela oho ilikana ngoo kombinga yelalakano olo? Mbela oto ka dula ngoo okuyamba po efimbo loye lopaumwene u longe oilonga yaJehova? Ngaashi ashike Josafat a li a ya koitukulwa yaEfraim opo a kwafele ovanhu va alukile kelongelokalunga lashili, nafye ohatu dulu yo okukwafela ovo inave lipyakidila vali. Natango, ovakulunhuongalo ohava unganeke va talele po nokukwafela ovo va kondwa moshitukulwa omo mu na eongalo notashi dulika va efa po omanyono avo onale.

12, 13. (a) Josafat okwa li e linyenga ngahelipi eshi a li a taalela eenghalo di tilifa? (b) Omolwashike tu na okuhopaenena Josafat mokukala tu shii omaunghundi etu?

¹² Ngaashi xe, Asa, Josafat okwa li a kala omudiinini kuKalunga nokuli nonande osheshi a li a taalela omatangakwaita omanaenghono. (Lesha 2 Omafimbo 20:2-4.) Nonande Josafat okwa li a tila, okwa li ‘e liameka okukonga Omwene.’ Meilikano laye okwa li a popya kutya ovanhu vaye ‘kave na eenghono dokulwifa ongudu inene’ nokava li ve shii osho ve na okuninga. Okwa li a ulika kutya okwe lineekela Jehova nomutima aushe eshi a ti: “Omesho etu taa tale kwoove.” — 2 Omaf. 20:12.

 ¹³ Omafimbo amwe, otashi dulika tu lihange tuhe wete kutya natu ninge shike ile twa tila ngaashi Josafat. (2 Kor. 4:8, 9) Ashike dimbuluka kutya Josafat okwa li a popya meilikano laye kutya ye noshiwana shaye kava li ve na eenghono. (2 Omaf. 20:5) Ovo tava kwatele komesho momaukwaneumbo otava dulu okuhopaenena Josafat mokukala alushe hava pula ekwafo kuJehova e va wilike noku va kwafele ve lididimikile omaupyakadi oo tashi dulika va taalela. Ino kala wa fya ohoni eshi oukwaneumbo woye tau ka uda eindilo loye la tya ngaho. Otava ka didilika kutya owe lineekela shili muJehova. Jehova okwa li a kwafela Josafat, naave ote ke ku kwafela yo.

14, 15. Hiskia okwa li a ulika ngahelipi kutya okwe lineekela filufilu muKalunga?

¹⁴ Nonande Hiskia okwa li a shiivika nawa e li ohamba oyo ya “kanyatela kOmwene,” okwa li yo e na okukondjifa enwefemo lii laxe oo a li ha longele oikalunga. Okwa li a “hanauna po oikulundu yokuyambela nokwa tataula eengudi domamanya, nokwa ka po omalupwelele aAsera neyoka loshikushu, Moses e li ningile, ye e li teyaula po molwaashi oya li ya ningwa oikalunga.” Okwa li e hole Jehova nomutima aushe, molwaashi okwa kala “a diinina oipango yaye, oyo Omwene e i lombwela Moses.” — 2 Eeh. 18:1-6.

¹⁵ Nokuli naashi epangelo linaenghono mounyuni laAsiria la li la ponokela Juda nola li la hala okuhanauna po Jerusalem, Hiskia okwa li e lineekela Jehova nomutima aushe. Ohamba yaAsiria, Sanheerib oya li ya sheka Jehova nokuninga eenghendabala i tilife Hiskia opo a sholole. Ashike nande ongaho, Hiskia okwa li a ulika okupitila meilikano kutya okwe lineekela filufilu meenghono daJehova doku va xupifa. (Lesha Jesaja 37:15-20.) Jehova okwa li a nyamukula eilikano laye eshi a li a tuma omweengeli waye a dipae ovakwaita Ovasiria 185 000. — Jes. 37:36, 37.

16, 17. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena oudiinini waHiskia eshi hatu longele Kalunga?

¹⁶ Lwanima, Hiskia okwa li a hovela okuvela, hanga a fye nokuli. Okwa li a indila Jehova a dimbuluke oudiinini waye. (Lesha 2 Eehamba 20:1-3.) Otu shii kutya kunena ihatu kala twa teelela Kalunga e tu velule pashikumwifilonga ile e tu wedele ko omido dokukalamwenyo kwetu. Ngaashi Hiskia a li a ninga, keshe umwe womufye ota dulu okulombwela Jehova okupitila meilikano kutya ‘Onda kala nokweenda koshipala shoye noudiinini nonomutima aushe.’ Mbela ou na ngoo elineekelo kutya Jehova ota dulu noku na ehalo loku ku kwafela u lididimike ngeenge to ehama? — Eps. 41:3.

¹⁷ Eshi hatu dilonga koshihopaenenwa shaHiskia, otashi dulika tu mone nghee sha fimana okweefa po oinima aishe oyo tai dulu okuya moshipala ekwatafano letu naJehova ile tai dulu oku tu efifa po okulongela Jehova. Oshoshili kutya inatu hala okuhopaenena ovanhu vomounyuni ovo hava longifa omakwatafano opaintaneta nai nokukala va fimaneka ovanhu va fa oikalunga. Otashi dulika Ovakriste vamwe va kale hava hafele okupopya noilyo yomaukwaneumbo avo ile nookaume kavo okupitila momakwatafano opaintaneta. Ashike ovanhu vahapu mounyuni ohava longifa nai omakwatafano opaintaneta, tava shikula nokuli ovanhu ovo vehe shii. Ile tava longifa efimbo lihapu mokutala omafano ile tava lesha omahokololo kombinga yovanhu ovo. Osha nyika oshiponga neenghono okukala hatu longifa efimbo lihapu moinima oyo ihe na oshilonga. Ovakriste vamwe otashi dulika nokuli hava popi nounhwa kutya vangapi ve  hole omafano avo ile nokuli va kale va handuka ngeenge vamwe ova kala vehe hole omafano avo oo va tula komapandja okointaneta. Natu faneke momadiladilo ngeno omuyapostoli Paulus, Akuila naPriskilla tava tula omafano komapandja okointaneta keshe efiku ile tava shikula omapandja ovanhu okointaneta ovo vehe fi ovamwatate. Ombiibeli oya ti Paulus okwa li ‘ha longo ovanhu nouladi.’ Ofimbo Akuila naPriskilla ova li hava longifa efimbo lavo va yelifile vamwe “ondjila yaKalunga.” (Oil. 18:4, 5, 26) Ohatu dulu okulipula kutya ‘Mbela ohandi henuka ngoo okukala nda tala ko ovanhu onga oikalunga, ile ohandi longifa efimbo lihapu moinima yongaho?’ — Lesha Ovaefeso 5:15, 16.

18, 19. Omeenghedi dilipi wa hala okukala wa fa Josia?

¹⁸ Ohamba Josia, omutekulululwa waHiskia, naye okwa li ha dulika filufilu koipango yaJehova ‘nomutima waye aushe.’ (2 Omaf. 34:31) Fimbo a li natango omunyasha “okwa hovela okukonga Kalunga kaxe David,” naashi a li e na omido 20, okwa li a hanauna po oikalunga aishe muJuda. (Lesha 2 Omafimbo 34:1-3.) Josia okwa li omuladi mokulonga osho tashi hafifa Kalunga e dule eehamba dihapu daJuda. Natango, eshi kwa li a leshelwa embo lOmhango yaMoses okwa li a mona nghee sha fimana okulonga ehalo laKalunga. Okwa li a ladipika vamwe va longele Jehova. Oshidjemo, ovanhu ‘inava kanduka mo mOmwene’ mokukalamwenyo kwaJosia akushe. — 2 Omaf. 34:27, 33.

¹⁹ Ngaashi Josia, ovanyasha ova pumbwa okulongela Jehova. Ohamba Manasse oyo ya li ye livela ombedi, otashi dulika oyo ya li ya honga Josia kombinga yonghenda yaKalunga. Ovanyasha, kaleni mu na ekwatafano novanamido ovadiinini ovo ve li momaukwaneumbo eni nomeongalo nokulihonga koihopaenenwa yavo nghee Jehova a kala te va yambidida. Natango, dimbuluka kutya Omishangwa oda li da kuma omutima waJosia noku mu linyengifa a katuke onghatu. Okukala ho lesha Eendjovo daKalunga otashi ke ku linyengifa u katuke eenghatu odo tadi ku etele ehafo nokupameka ekwatafano loye naKalunga nou kwafele vamwe ve mu konge. (Lesha 2 Omafimbo 34:18, 19.) Okukonakona Ombiibeli otaku dulu yo oku ku kwafela u mone opo wa pumbwa okuninga omalunduluko opo u xwepopaleke ekwatafano loye naKalunga. Ngeenge owa ningi ngaho oto ka hopaenena ohamba Josia.

20, 21. (a) Eehamba adishe odo twa kundafana oda li da ninga shike? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi landula ko?

²⁰ Mbela owa mona nghee sha fimana okukonakona oihopaenenwa yeehamba daJuda odo da li da longela Jehova nomutima aushe? Ova li ovaladi mokulonga ehalo laKalunga nova kala tave li wanifa po. Ova kala hava wanifa po ehalo laKalunga nokuli naashi va li va taalela ovatondi. Osho sha fimanenena osho sho kutya omalinyengotomheno avo okulongela Jehova okwa li a koshoka.

²¹ Ngaashi hatu ka kundafana moshitukulwa tashi landula ko, eehamba adishe odo nhee twa kundafana oda li hadi ningi omapuko. Natango, eshi Omukonakoni womitima e va konakona, okwa li a mona kutya ova li tave mu longele nomutima aushe. Nafye inatu wanenena. Eshi Jehova ha konakona omitima detu, mbela oha fiki ngoo pexulifodiladilo kutya ohatu mu longele nomutima aushe? Natu ka kundafaneni oshinima osho moshitukulwa tashi landula.