ٴسىز بىلگەنسىز بە؟
ريمدىكتەر يسا سياقتى باعاناعا شەگەلەنگەندەردى لايىقتى تۇردە جەرلەۋگە جول بەرگەن بە؟
يسانىڭ ەكى قىلمىسكەردىڭ ورتاسىندا باعاناعا ٸلىنىپ ولتىرىلگەنى كوبىسىنە ٴمالىم (مات. 27:35—38). ٴبىراق كەيىن ونىڭ دەنەسىن جەرلەۋگە دايىنداپ، قابىرگە قويىلعانىنا كەيبىرەۋلەر كۇماندانىپ جاتادى (مار. 15:42—46).
ٴتورت ىزگى حاباردىڭ كەيبىر سىنشىلارى ولىمگە كەسىلگەن ادامنىڭ دەنەسى قابىرگە قويىلىپ، دۇرىستاپ جەرلەنگەنىمەن كەلىسپەيدى. مۇنىڭ سەبەبىن اريەل سابار دەگەن جۋرناليست «سميتسونيان» جۋرنالىندا بىلاي دەپ تۇسىندىرگەن ەدى: «باعاناعا ٸلۋ — قوعامداعى ەڭ وڭباعان ادامعا بەرىلەتىن جازا بولعان. سوندىقتان دا ريمدىكتەر وسىنداي ادامنىڭ قۇرمەتپەن جەرلەنۋىنە جول بەردى دەگەنگە كەيبىر ەكسپەرتتەر كۇلەدى». ريمدىكتەر ولىمگە كەسىلگەن قىلمىسكەرگە قورلىقتىڭ كوكەسىن كورسەتەتىن بولعان. ولار ونىڭ دەنەسىن ولەكسەلەر جەيتىن يت-قۇسقا جەم بولسىن دەپ باعانادا ٸلۋلى كۇيى تاستاپ كەتە بەرگەن. سولاردان قالعانىن ورتاق مولاعا لاقتىرىپ جىبەرەتىن.
الايدا ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە وسى جايت تۋرالى جاڭا ٴبىر نارسە اشىلدى. 1968-جىلى I عاسىردا ولىمگە كەسىلگەن ٴبىر ياھۋديدىڭ سۇيەكتەرى تابىلدى. ونىڭ سۇيەكتەرى تاس ساندىققا سالىنىپ، يەرۋساليمگە جاقىن جەردەگى ٴبىر ياھۋدي اۋلەتىنىڭ قابىرىنە قويىلعان ەكەن. ىشىندە ٴبىر كەسەك اعاشقا 5،11 سانتيمەترلىك شەگەمەن قاعىلعان وكشە سۇيەگى دە بولدى. بۇل جايلى سابار مىرزا بىلاي دەيدى: «بۇل ەحوحانان دەگەن ياھۋديدىڭ وكشە سۇيەگى. بۇل ٴتورت ىزگى حابارداعى «يسانىڭ دەنەسى قابىرگە قويىلدى» دەگەن سوزدەرگە قاتىستى ۇزاقتان كەلە جاتقان داۋدى باستى. ەحوحاناننىڭ وكشە سۇيەگى مىنانى دالەلدەيدى: يسانىڭ زامانىندا باعانادا ولتىرىلگەن كەيبىر ياھۋديلەردىڭ ٴمايىتىن ريمدىكتەر لايىقتى تۇردە جەرلەۋگە رۇقسات بەرگەن».
تابىلعان وكشە سۇيەگى يسانىڭ دەنەسى باعاناعا ناقتى قالاي ىلىنگەنى جايلى پىكىرتالاسقا توقتام قويماسا دا، ٴبىر نارسەنى ايقىن ەتەدى: ولىمگە كەسىلگەن قىلمىسكەرلەردىڭ مايىتتەرى ورتاق مولاعا لاقتىرىلماي، لايىقتى تۇردە جەرلەنگەن كەزدەر بولعان. دەمەك، يسانىڭ دەنەسى قابىرگە قويىلعانى جايلى كيەلى كىتاپتا ايتىلعان سوزدەر سەنىم ارتۋعا تۇرارلىق. ايعاقتار وسىنى كورسەتەدى.
ٴبىراق بۇدان دا ماڭىزدى ٴبىر جايت بار. ەحوبا يساعا بايلار اراسىنان ٴقابىر بەرىلەتىنىن پايعامبارلىق ەتكەن ەدى. ال ەحوبانىڭ سوزدەرىنىڭ ورىندالۋىنا ەشكىم توسقاۋىل بولا المايدى (يشايا 53:9؛ 55:11).
