قانداي ٴدىندى ۇستانساڭىز دا ٴبارىبىر مە؟ دىندەردىڭ بارلىعى قۇدايعا اپارا ما؟
كيەلى كىتاپتىڭ جاۋابى
جوق، بارلىق دىندەر قۇدايعا اپارمايدى. كيەلى كىتاپتا قۇدايعا ۇنامسىز دىندەر جايلى ايتىلعان. ولاردى ەكى توپقا بولۋگە بولادى.
1-توپ: جالعان قۇدايلارعا تابىنۋ
كيەلى كىتاپتا جالعان قۇدايلارعا تابىنۋ «بوس نارسە»، «بوس اۋرەشىلىك» پەن «تۇككە تۇرعىسىز نارسە» دەگەن سوزدەرمەن سيپاتتالعان (ەرەميا 10:3—5؛ 16:19، 20). ەجەلدە ەحوبا a قۇداي ٶزىنىڭ حالقى بولعان يسرايلگە: «مەنەن باسقا قۇدايلارىڭ بولماسىن»،— دەپ بۇيىرعان (مۇسانىڭ 2-جازباسى 20:3، 23؛ 23:24). الايدا ولار وزگە قۇدايلارعا باس ۇرىپ كەتكەندە، «ەحوبانىڭ يسرايلگە قاھارى لاۋلادى» (مۇسانىڭ 4-جازباسى 25:3؛ مۇسانىڭ 3-جازباسى 20:2؛ بيلەر 2:13، 14).
قۇدايدىڭ جالعان تاڭىرلەرگە عيبادات ەتۋگە قاتىستى كوزقاراسى ٵلى دە وزگەرگەن جوق (قورىنتتىقتارعا 1-حات 8:5، 6؛ عالاتتىقتارعا 4:8). وزىنە قۇلشىلىق ەتكىسى كەلەتىندەرگە ول: «ولاردىڭ اراسىنان شىعىپ، بولەك تۇرىڭدار»،— دەپ، جالعان ٴدىندى ۇستاناتىندارمەن بۇدان بىلاي ارالاسپاۋدى بۇيىرادى (قورىنتتىقتارعا 2-حات 6:14—17). ەگەر كەز كەلگەن ٴدىن ادامداردى قۇدايعا جەتەلەيتىن بولسا، قۇداي مۇنداي بۇيرىق بەرەر مە ەدى؟
2-توپ: شىنايى قۇدايعا وعان ۇنامسىز جولمەن عيبادات ەتۋ
كەي كەزدەرى يسرايلدىكتەر قۇدايعا قۇلشىلىق ەتكەندە پۇتقا تابىنۋشىلاردىڭ نانىمدارى مەن راسىمدەرىن قولدانعان. الايدا ولاردىڭ شىنايى عيباداتتى جالعان عيباداتپەن ارالاستىرعانى ەحوبا قۇدايعا جەككورىنىشتى بولعان (مۇسانىڭ 2-جازباسى 32:8؛ مۇسانىڭ 5-جازباسى 12:2—4). يسا پايعامبار ٶز زامانىنداعى ٴدىني جەتەكشىلەردى ايىپتاعان، ويتكەنى ولار قۇدايعا دۇرىس جولمەن عيبادات ەتپەگەن. ولار سىرت كوزگە ٴدىنشىل بولىپ كورىنگەنمەن، ەكىجۇزدىلىك تانىتىپ، «مۇسا زاڭىنداعى ادىلدىك، مەيىرىمدىلىك جانە ادالدىق سياقتى اناعۇرلىم ماڭىزدى نارسەلەردى ەلەمەگەن» (ماتاي 23:23).
قازىرگى تاڭعا كەلسەك، قۇدايعا اپاراتىن جالعىز ٴدىن، ول — شىندىققا ۇيرەتەتىن ٴدىن. شىندىق بولسا كيەلى كىتاپتا جازىلعان (جوحان 4:24؛ 17:17؛ تىموتەگە 2-حات 3:16، 17). ال كيەلى كىتاپقا قايشى نارسەلەرگە ۇيرەتەتىن دىندەر ادامداردى، كەرىسىنشە، قۇدايدان الىستاتادى. كوبىسىنىڭ ويىنشا، ۇشتىك، جاننىڭ ولمەستىگى، توزاقتا ماڭگىلىك بويى قينالۋ دەگەن سياقتى ىلىمدەر كيەلى كىتاپتان الىنعان. الايدا شىندىعىندا بۇل ىلىمدەر جالعان قۇدايلارعا تابىناتىنداردىڭ جورالارىنان شىققان. وسىنداي ىلىمدەرگە نەگىزدەلگەن عيباداتتىڭ ەش پايداسى جوق نەمەسە «بوس» عيبادات دەۋگە بولادى، ويتكەنى وندا قۇدايدىڭ تالاپتارى ەمەس، ٴدىني جورالار ناسيحاتتالادى (مارقا 7:7، 8).
قۇداي دىندەگى ەكىجۇزدىلىككە توزبەيدى (تيتكە 1:16). قۇدايعا جاقىن بولۋعا كومەكتەسەتىن ٴدىن قانداي دا ٴبىر ٴراسىم نە جورالاردان عانا تۇرمايدى. ول ادامنىڭ ٶمىر سالتىنا دا ىقپال ەتۋى ٴتيىس. مىسالى، كيەلى كىتاپتا مىناداي سوزدەر بار: «كىم ٶزىن قۇدايعا دۇرىس عيبادات ەتىپ ٴجۇرمىن دەپ ساناپ، ٴبىراق ٴتىلىن جۇگەندەمەسە، ٶز-ٶزىن الداپ ٴجۇر. ونىڭ عيباداتى ەش پايداسىز. قۇدايىمىز ٵرى اكەمىزدىڭ كوز الدىنداعى تازا دا ارامدالماعان عيبادات — جاپا شەككەن جەتىم-جەسىرلەرگە قامقورلىق جاساۋ جانە ٶزىمىزدى وسى دۇنيەدەگى ارامدىقتاردان كىرشىكسىز تازا ۇستاۋ» (جاقىپ 1:26، 27). وسىنداي تازا، ەكىجۇزدىلىكتەن ادا عيباداتتى سيپاتتاۋ ٷشىن «جاڭا ٶمىر» باسپاسىنىڭ كيەلى كىتاپ اۋدارماسىندا «ٴمىنسىز دىنشىلدىك» دەگەن تىركەس قولدانىلعان.