Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Udisa Mundu Uavulu Bhu Kaxi Ka Athu a Tolo

Udisa Mundu Uavulu Bhu Kaxi Ka Athu a Tolo

“Anga [Jezú] u kuata kubhasujula o jimbolo ni ku ji bhana jixibulu, ene hé a kala mu ji uanena o mundu.”—MAT. 14:19.

1-3. Lombolola kiebhi Jezú kia disa o mundu uavulu mu sanzala ia Betesaida. (Tala o foto ia dianga.)

XINGANEKA ia mu bhita. (Tanga Matesu 14:14-21.) Kua kambele ngó ithangana iofele phala o kizuua kia Phasu ia muvu ua 32 K.K. Mundu uavulu ua sokela mu 5.000 ja maiala, katu-ko o ahatu ni an’a-ndenge, ala kumoxi ni Jezú ni maxibulu-mê mu kikangalakata kia hatu bhua zukamene mu Betesaida, bhu sanzala ia thunda ku Kalunga ka Ngalileia.

2 Mu ku mona o mundu, Jezú ua kexile ni henda ia athu, mukonda dia kiki, muéne ua sake o mauhaxi bhu kaxi ká, iú ua a longo ima iavulu ia lungu ni Utuminu ua Nzambi. Mu kuila kua mu vunda kiá, o maxibulu a bhinga kua Jezú phala ku di lekela ni mundu n’ié mu jisanzala ja zukama ku sumba kúdia. Maji Jezú uambela o maxibulu mê: ‘Enu bhanienu-u kúdia.’ O izuelu iê ia a thandanganhesa, mukonda ka kexile ni kúdia kua soko phala o mundu uoso—mbolo jitanu ni mbiji jiiadi jofele.

3 Mukonda dia henda iê, Jezú ua bhange madiuanu—o madiuanu iâ, ene ngó o soneke mu Madivulu a uana a jipoxolo. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Nzuá 6:1-13) Jezú uambela o maxibulu mê phala kuambela o mundu, n’a xikame kala kibuka 50, kala kibuka 100. Kioso kia bhange o musambu, muéne ua kuata o ku bhasujula o jimbolo ni ku uana o mbiji. Mu veji dia ku uanena o jimbolo ku athu, Jezú ua bhana ku ‘jixibulu phala ku a uanena.’ Mu madiuanu iâ, kua kexile kúdia kuavulu phala enioso kudia! Mu kiki, xinganeka hanji: Jezú ua disa jimidi ja athu bhu kaxi ka athu a tolo—o maxibulu mê. *

4. (a) Jezú ua thandanganhele mu ku bhana kúdia kuahi ni mukonda diahi? (b) Ihi i tua-nda di longa ku milongi íii ni ku milongi iza-ku?

4 Jezú ua thandanganhele dingi kiavulu mu bhana o kúdia kua nzumbi ku akaied’ê. Muéne uejidile kuma o kúdia mu nzumbi, o kidi ki tu sanga mu Mak’â Nzambi, ambata ku muenhu ua kalelaku. (Nzuá 6:26, 27; 17:3) Ku henda ia mu bhangesa o ku bhana o kúdia ni mbiji ku mundu, iene imoxi ia bhangesa Jezú ku bhita ola javulu mu ku longa o maxibulu mê, kala muthu ubheka uê. (Mar. 6:34) Maji muéne ua kijidile kuma o thembu iê mu ixi ia butile, ni kuila ueji vutuka ku diulu. (Mat. 16:21; Nzuá 14:12) Maji kiebhi Jezú kieji suluka mu ku bhana kúdia mu nzumbi ku maxibulu mê, se muéne ueji kala ku diulu? Muéne ueji kaiela o phangu imoxi ia mateka na-iú—muéne ueji disa mundu bhu kaxi k’athu a tolo. Athu iâ a tolo, a nanhi? Tu tale kiebhi Jezú kia disa bhu kaxi k’athu a tolo, o akaiedi’ê a a undu ku hama ia dianga. Ku milongi ia-nda kaiela, tua-nda kuijiia o kibhuidisu kia lungu ni maka iá, ala ni valolo iavulu: Kiebhi ki tu tena o kuijiia athu iâ a tolo, bhua mu tu disa Kristo lelu?

Athu avulu a a disa bhu kaxi ka maku a athu a tolo

(Tala o kaxi 4)

JEZÚ UA SOLO ATHU A TOLO

5, 6. (a) Ihi ia bhange Jezú phala kioso muéne kieji kufuá, o akaiedi’ê a a disa mu nzumbi? (b) Kikuatekesu kiahi kia bhana Jezú ku maxibulu mê, phala ku tambula o kikalakalu kia dikota, kioso muéne kieji fuá?

5 O mutuameni ua muiji, u bhanga ioso phala o muiji uê a u langa kioso muéne kia-nda fúa. Kiene ué kimoxi, Jezú—ueji uala ku Pholo ua Kilunga kia Jikidistá—ua bhange ioso phala o akaiedi’ê kua a langa mu nzumbi kioso muéne keji fúa. (Efe. 1:22) Mu kifika, ande dia ku bhita mivu iiadi ande dia kufuá, Jezú ua bhange kima kia valolo. Muéne ua solo athu a tolo a dianga, phala bhu kaxi ká, a tene ku disa mundu uavulu. Tu mone ihi ia bhiti.

6 Kioso kia sambe usuku uoso, Jezú uongeka o maxibulu mê moso, bhu kaxi ká ua solo-bho 12 dia jipoxolo. (Luka 6:12-16) Ku mivu iiadi ia kaiela, ua di bhanene kiambote ni 12 dia jipoxolo, iu ua a longo, ni kua bhana phangu, ki kale mu izuelu kala mu ibhangelu. Muéne uejidile kuma ene a tokalele kuijiia ima iavulu; mu kiki, ene a kuata o kua exana ‘maxibulu.’ (Mat. 11:1; 20:17) Muéne ua bhana milongi ia valolo kala muthu mu diâ, ni kua longa mu veji javulu mu sidivisu ia ku boka. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) Ua kexile mua longa phala ku tambula kikalakalu kia dikota, kioso kieji fuá ni kioso kieji vutuka ku diulu.

7. Kiebhi Jezú kia mateka o kulondekesa se kiebhi kieji kala o kikalakalu kia jipoxolo jê?

7 Kiebhi o kikalakalu kieji tambula o jipoxolo? Kioso kia kexile mu bhita o kizuua 33 kia Pendekoxi, a ki mono kuila o jipoxolo eji “kubhanga o kikalakalu kia bhanga jinga muène.” (Ika. 1:20) Ihi ia diangela o jipoxolo ku tá ku pholo? Mu difukunukinu diê, Jezú ua suluka mu londekesa kua poxolo Phetele, ihi ia tokalele o ku tá ku pholo dia ibhindamu iâ. (Tanga Nzuá 21:1, 2, 15-17.) Bhu pholo ia jipoxolo ja mukuá, Jezú uambela Phetele: “Disa o tumbudi tuami.” Mu ukexilu iú, Jezú ua londekesa kuma o jipoxolo jê ene eji kala bhu kaxi ka athu a tolo, eji bhana o kúdia mu nzumbi ku athu avulu. O izuelu íii, ilondekesa kiebhi Jezú kia divua ia lungu ni “tumbudi” tuê!  *

UENE MU DISA MUNDU UAVULU TUNDÉ KU PENDEKOXI

8. Kiebhi kia londekesa o Jikidistá ja ubhe mu Pendekoxi kuila, a xikinine kuma o jipoxolo êne a tambula o kijingu kua Kristu, kia ku a bhana o kudia?

8 Kioso kia mateka o kizuua kia Pendekoxi ku muvu ua 33 K.K., kioso Kristu kia fukunuka, ua bhana ku jipoxolo jê o kijingu kia ku bhana o kúdia ku maxibulu mê a mukuá a a undu. (Tanga Ikalakalu 2:41, 42.) O jipoxolo jojó, a ejidile ku Jijudé ni ku athu akua jixi jengi, a a undile ku nzumbi ikola mu kizuua kieniókio, kala Jikidistá. Sé ku fula, ene oso a “kolokota mu ulongelu ua jipoxolo.” Kála kia zuela o ngijiie, o kizuelu a “kolokota,” mu Ngeleku kilombolola, “ku suína ni ku kaiela ngó njila imoxi mba ukexilu umoxi.” O Jikidistá a kexile ni nzala iavulu mu nzumbi, ene ejidile kuebhi kueji sanga o kudia kuku. Ni kixikanu kioso, ene a dielela ku jipoxolo phala ku a jimbulula kiambote o mak’â, Jezú ni izuelu iê, ni ku a jimbuluila ué o ikanenu ia lungile ni muéne. *Ika. 2:22-36.

9. Kiebhi o jipoxolo kia londekesa kuma akexile ni kikalakalu kia ku bhana kúdia ku jimbudi ja Jezú?

9 O jipoxolo a kexile mu bhana muene o kúdia ku jimbudi ja Jezú. Mu kifika, tala kiebhi ene kia batula o maka a monekene mu kilunga kia ubhe. O maka a lungile ni kúdia. O atudi a zuela o dimi dia Ngeleku, ka kexile mua suua mu kua bhana o kúdia, akexile mu suua ngó o atudi a zuela o dimi dia Hebalaiku. Kiebhi o jipoxolo kia batula o maka iá a bhonzele? “O kuinhi dia Poxolo ni kiiadi”, a solo sambuadi dia jiphange ezala ni unjimu phala ku tambula konda ia ‘kikalakalu,’ kia ku uana o kúdia. O jipoxolo—ka kexile ni phata kuma ene a uanene o kúdia ku mundu kioso Jezú kia bhangele o madiuanu—a mono kuila o kima kia beta o kota o ku uana o kúdia mu nzumbi. Mu kiki, ene a kuata o ku “longa o maka ma Nzambi.”—Ika. 6:1-6.

10. Kiebhi o kikalakalu kia bhana Kristu ku jipoxolo ni adiakimi mu Jeluzaleme?

10 Ku muvu ua 49 K.K., o jipoxolo a kexile hanji ku muenhu, a dibundu ni tufunga ni akuâ. (Tanga Ikalakalu 15:1, 2.) ‘O Jipoxolo ni tufunga mu Jeluzaleme’, a tokalele mu kibuka kia utuminu. Mukonda muéne uala ku Pholo dia kilunga, Kristu ua bhana ku kibuka kia athu a tolo ala mu kitala, phala ku batula maka a lungu ni milongi ni kuendesa o kikalakalu kia ku longa ni kuboka o njimbu iambote ia Utuminu.—Ika.15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) Ihi ilondekesa kuma Jihova ua besoala o kikalakalu kia bhange Mon’ê, phala ku disa o ilunga ku hama ia dianga? (b) Kiebhi o jipoxolo kia ejidile kuma ene a a solele phala ku bhana kúdia ku jimbudi ja Kristu?

11 O kuila Jihova ua besoala o kikalakalu kia bhana Mon’ê phala ku disa o ilunga ku hama ia dianga? Kiene muene! Kiebhi ki tu tena o ku kijiia? O divulu dia Ikalakalu di tu londekesa o izuelu íii: ‘O ki enda ni ku bhita poxolo Phaulu ni jipoxolo ni akuâ mu madiembu, a bhana o ijila, ia tendelesa o Jipoxolo ni Adiakimi mu Jeluzaleme, phala a i kuate. Kienhiki, o ilunga a i kuatesa nguzu mu ku xikana kuâ, anga ienda ni kuvula dingi izuua ioso.’ (Ika. 16:4, 5) Tua mono kuila o ilunga ia kulu, mukonda dia ku xikina o itendelesu ia kibuka kia utuminu kia kexile mu Jeluzaleme. Iá kêne kiá o mabesá a Jihova, a bhana bhu kaxi ka kikalakalu kia bhange Mon’ê phala ku disa o ilunga? Tua tokala kuijiia kuila, o ilunga i tena ku kula ngó mu nzumbi, se Jihova u i besoala.—Jisa. 10:22; 1 Kol. 3:6, 7.

 12 Tua di longo kuila Jezú ua bhana kudia mu nzumbi ku akaiedi’é, kála kia bhanene o kudia ku mundu uavulu: Muéne ua disa mundu bhu kaxi ka athu a tolo. O jipoxolo ja tambula o kikalakalu kia a bhana, phala ku bhana kúdia mu nzumbi, a ejidile kiambote. Ku kima kia mukua, o jipoxolo—a diangela ku kibuka kia utuminu—a londekesa kuma akexile mu kua kuatekesa ku nzumbi ikôla ia Nzambi. O divulu dia Ikalakalu 5:12 diambe kuma, “o maku ma Jipoxolo anga ma kalakala isuma iavulu ni madiuanu mu’axaxe ka mundu.” * Mukonda dia kiki, ki ku kexile ndunda phala ió a kituka Jikidistá, kuibhuidisa se ‘A nanhi mu kidi, a a solo kua Kristu, phala ku bhana o kúdia ku jimbudi jê?’ Ku disukilu dia hama ia dianga o ima ia lunguluka.

Ku hama ia dianga o athu ka kexile ni phata se nanhi a tambuile o ujitu kua Jezú ua ku disa o ilunga

(Tala o  kaxi 12)

KIOSO O JIMBUNDU JA IANGU JEXILE JAVULU, O JIMBUTU JAMBOTE JA TOLELE

13, 14. (a) Kiebhi kia dimuna Jezú o jipoxolo, ia lungu ni maka eji moneka mu kilunga, ni kiebhi kia mateka ku dikumbidila o izuelu iê? (b) Ku ibuka ikuxi kueji kuijila o maka mu kilunga? (Tala ku luiji.)

13 Jezú ua kanene kuila mu kilunga kia Jikidistá mueji moneka maka. Lembalala kuila mu kifika kiê kia jimbundu ja iangu ni jimbutu ja mbote, Jezú ua dimuna kuila mu dibhia dia kunu kindala (o Jikidistá a a undu), eji kuna-mu ué jimbundu ja iangu (o Jikidistá ja makutu). Muéne uambe kuila o ibuka ia jimbutu jiiadi eji ku iehela ku kula kumoxi—se-ku muthu ueji ku i vuza katé o kithangana kia ku i bhongolola, ku “dizubhilu dia mundu.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Ki ku bhiti kithangana kiavulu o izuelu ia Jezú ia mateka ku di kumbidila. *

14 O ilongesu ia makutu, ia kuata ku thandanganhesa ku hama ia dianga, maji o jipoxolo ja fiiele ja Jezú, a ‘fidisa’ o ilongesu íii, phala o ilongesu ia makutu ki i di fungise mu ilongesu ia kidi. (2 Tes. 2:3, 6, 7) Maji kioso kiafu o poxolo ia sukina, o ilongesu ia makutu ia suína dingi, ia kulu mu ithangana iavulu, mu hama javulu ja mivu. Ku mivu ienioió, o jimbundu ja iangu ja kulu kiavulu, maji o jimbutu jambote ja tolele. Ki ku kexile dingi jipoxolo ja tokelele ku bhana kúdia mu nzumbi. Maji kiki kieji lunguluka. Kieji lunguluka kizuua kuxi?

MU KITHANGANA KIA KU BHONGOLOLA—NANHI UEJI BHANA O KUDIA?

15, 16. O ku tokuesa kiambote o Bibidia ku mbandu ia Adilongi a Bibidia kua bhekesa disukilu diahi ni kibhuidisu kiahi kia moneka?

15 Kioso kia kexile mu zukama o disukilu dia ku kula, athu avulu a mesenene ku di longa o Bibidia. Lembalala kuila ku muvu ua 1870, kibuka kia athu a kidi, a diongeka anga a bhanga kibuka phala ku di longa o Bibidia, anga a kala dikanga dia jimbundu ja iangu—o Jikidistá ja makutu, a tokala mu jingeleja ja Kidistándade. Ni mixima ia lenduka, o Jikidistá, o Adilongi a Bibidia, kala kia kexile mu di’exana, ni ki kuatekesu kia musambu, a tokuesa kiambote o Bibidia.—Mat. 11:25.

16 O ku tokuesa o Mikanda Ikôla, kua bhangele o Adilongi a Bibidia kua bheka disukilu diambote. O Ahatu ni mala a fiiele, a londekesa o milongi ia makutu, ia a londekesa o milongi ia kidi, ni ku bhanga mikanda iavulu ia Bibidia phala ku i bhana ku athu mu ididi iavulu. O ikalakalu iâ, ia tula ku mixima ia athu avulu akexile ni dinhota mu nzumbi dia kuijiia o kidi. Mukonda dia kiki, kua moneka kibhuidisu kia tokala o ku kijiia: O kuila o Adilongi a Bibidia, ene a a solo kua Kristu phala ku bhana kúdia mu nzumbi ku jimbudi jê ande dia muvu ua 1914? Kana. Ene akexile hanji mu kithangana kia ku kula mu nzumbi, mukonda dia kiki, Jezú ua kexile hanji mu kingila ku hádia phala ku mona se nanhi ua-nda bhana o kúdia mu nzumbi. O kithangana, ki ki bhixile lua phala o Jikidistá ja makutu a difuangana kála o jimbundu ja iangu, ku ji vuza bhu kaxi ka jimbutu jambote, o Jikidistá ja kidi.

17. Maka ahi a kuata o ku di kumbidila ku muvu ua 1914?

17 Kala ki tua di longo kiá ku milongi ia dianga, o kithangana kia ku bhongolola kia bhixila ku muvu ua 1914. Ku muvu ió, maka avulu a lungu ni izuelu ia Jezú, a kuata ku dikumbidila. Jezú a mu tumbika ku Usobha, ni izuua ia sukidila-ku ia mateka. (Dij. 11:15) Tundé ku muvu ua 1914 katé ku dimatekenu dia muvu ua 1919, Jezú ua bokona ni Tat’ê mu tembulu mu ukexilu ua nzumbi, phala ku mona kiebhi kia mu kuenda o ima ni ku zelesa o tembulu. * (Mal. 3:1-4) O ku bhongolola kua mateka ku muvu ua 1919. O kuila kiexile kiá o kithangana kia Kristu ku sola nanhi ueji bhana o kúdia mu nzumbi? Xe, sé phata!

18. Jezú ua kanene ku bhana kikalakalu kiahi ni maka ahi a moneka, kioso kia mateka o ku bhixila o izuua ia sukidila-ku?

18 Mu kikanenu kiê kia lungu ni izuua isukidila-ku, Jezú ua kanena kuma ueji sola athu phala ku a uanena “kúdia kuâ mu ola joso ja tokala.” (Mat. 24:45-47) A nanhi eji ku sola? Kála kia bhange ku hama ia dianga, Jezú ueji disa dingi mundu bhu kaxi ka athu a tolo. Maji, kioso kia mateka o izuua isukidila-ku, o kibhuidisu kia beta-o-kota kiki: A nanhi eji kala o athu a tolo? O kibhuidisu kiki ni ia mukuá, tua-nda di longa-iu mu milongi ia keza-ku.

 

^ kax. 3 Bhu kaxi ka 3: Mu kithangana kiéngi kioso Jezú kia disa o 4.000 a maiala, katu-ko o ahatu ni an’a-ndenge, muéne ua bhana o kúdia “ku jixibulu, o jixibulu anga ji bhana o kifuxi.”—Mat. 15:32-38.

^ kax. 7 Bhu kaxi ka 7: Mu izuua ia Phetele, o “jimbudi” eji kua disa, eji ia ku diulu.

^ kax. 8 Bhu kaxi ka 8: Mukonda dia Jikidistá ja ubhe ku ‘kolokotele mu ulongelu ua jipoxolo,’ kilondekesa kuma o jipoxolo akexile mu longa ni muanhu uoso. O milongi ia mukua ia jipoxolo io soneke mu Bibidia, lelu iene ia mu bhanga mbandu ku Isoneku ia Ngeleku ia Jikidistá.

^ kax. 12 Bhu kaxi ka 12: Né muene o Jikidistá ja mukuá, ka kexile jipoxolo a tambuile uá ujitu ua kua unda ni nzumbi ikola, maji mu veji ja mukua, o nzumbi ikola ia kexile ngó mu tulukila ku athu a mukua bhu kaxi ka jipoxolo mba kioso ki bhu kala poxolo imoxi.—Ika. 8:14-18; 10:44, 45.

^ kax. 13 Bhu kaxi ka 13: O izuelu ia poxolo Phaulu i tu sanga mu divulu dia Ikalakalu 20:29, 30, o maka mu kilunga, eji kuijila ku mbandu jiiadi. Kia dianga o Jikidistá ja makutu (“jimbundu ja iangu,”) eji ‘bokona mu’axaxe’ ka Jikidistá ja kidi. Kaiadi, ‘mu’axaxe’ ka Jikidistá ja kidi kueji moneka athu a tanga “ima ia makutu.”

^ kax. 17 Bhu kaxi ka 17: [6] Tala o milongi iambe, “Talenu, Eme-muène Ngà Kala ni Enu Izuua Ioso,” mu mulangidi iú, mbandu 11, bhu kaxi 6.