Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Atangi A Madivulu Metu Ebhula  . . .

Mukonda Diahi Kima Kia Iibha Kubhanga o Fesa ia Natale?

Mukonda Diahi Kima Kia Iibha Kubhanga o Fesa ia Natale?

Mu mivu iavulu, o athu ene mu zuela kuila, o Natale fesa ia Ngeleja phala kulembalala o uvualukilu ua Jezú. Maji ima iavulu iene mu bhanga o athu mu fesa íii, i tu bhangesa kudibhuidisa se kiebhi o ima íii iéza mu dilunga ni uvualukilu ua Jezú.

Kima kia dianga, o musoso ua Papa Nouele musoso ua makutu. Mu izuua ietu, o Papa Nouele, diiala dia sanguluka, uala ni muezu ua zele, ua zuata fatu ia kusuka, a muijiia kiavulu mukonda ua ditundile kiambote mu kuijidisa o uenji ua ditenda dia uhôlua, ku America do Norte ku muvu ua 1931 mu kithangana kia Natale. Ku muvu ua 1950, amoxi mu ixi ia Brazil, mu kididi kia kiteka kia Papa Nouele a fikisa kuta-mu kiteka kia mukua a k’ixanene, vovô Índio. Ihi ia bhiti? O Mulongexi ngana Carlos E. Fantinati, uambe kuila, Papa Nouele ua tolola o kiteka kia Vovô Índio ni “kiteka kia Jezú. Katé lelu mu fesa ia Natale muene mu moneka kia ngó o kiteka kia papa Nouele.” Maji o kuila o makutu alungu ni papa Nouele ene ngó o maka? Phala kutambuijila o kibhuidisu kiki, tu mone ihi ia kexile mu banza o Jikidistá ja dianga.

Saí divulu (Encyclopedia Britannica) diambe kuila, “mu hama ia dianga ni ia kaiadi, o Jikidistá ka kexile mu xikina kubhanga jifesa ja uvualukilu . . . ua Jezú.” Mukonda diahi? Mukonda o Jikidistá ejidile kuila, o jifesa ja uvualukilu ja tundile mu jingeleja ja athu ka kexile Jikidistá. Mu kidi, se-ku mbandu mu Bibidia, i tu londekesa o kizuua kia vuala Jezú.

Mu hama ia kauana K.K., sumbala o Jikidistá a ditunine kubhanga o jifesa ja uvualukilu, o atuameni a ngeleja ia Katolika a bhangele o ngolokela ia kubhanga o fesa ia Natale. Akua Katolika a mesenene kusunga athu avulu ku ngeleja iâ, phala kubhanga kiki, ene a tokalele kukatula mu njila o jingeleja ja akua Loma ni jifesa jâ ja fumene kiavulu. Saí divulu dia lungu ni Natale dia soneka ngana Penne L. Restad, diambe kuila, mivu ioso tundé mu kizuua kia 17 ia mbeji ia Kaiiadi katé mu kizuua kia 1 ia Katatu, “athu avulu akua Loma akexile mu kemba, mu jokala, akexile mu kina mu kubheza o jinzambi jâ.” Akua Loma akexile mu bheza o muanha, akexile mu bhanga o fesa ia uvualukilu uê mu kizuua kia 25 ia mbeji ia Kaiiadi. Mu kubhanga o fesa ia Natale mu kizuua kiki, kueji bhangesa athu avulu akua Loma kulembalala o uvualukilu ua Jezú mu veji dia uvualukilu ua muanha, o nzambi iâ. Saí divulu dia lungu ni musoso ua Papa Nouele, dia soneka Gerry Bowler (Santa Claus, a Biography) diambe kuila, akua Loma “a tenene hanji kukemba mukonda o fesa ia Natale ia difuile ni jifesa jâ.” Mu kidi ene “akexile mu bhanga jifesa ja ubhe maji ni ifua iokulu.”

O kubhanga o fesa ia Natale kua iibha mukonda iene ia tundu mu ngeleja ia athu ka kexile Jikidistá. Mu divulu dia lungu ni Natale (The Battle for Christmas) ngana Stephen Nissenbaum ua soneka kuila, o fesa ia natale “ia tundu mu ngeleja ia athu ka kexile Jikidistá, a i bhangesa ngó kukala fesa ia Jikidistá.” Kienhiki, o fesa ia Natale i xingisa Nzambi ni Mon’ê Jezú Kristu. Iá maka a dikota! Mukonda o Bibidia i zuela: “Kuma o kuiuka ku kala kiebhi mu kisangela ni kubhengalala? Mba o muanha u di lunga kiebhi ni usuku?” (2 Kolindo 6:14) Kála o muxi ua bhengalala, o natale kana muthu u tena ku i “iukisa dingi,” mukonda iene ia tundu mu jiphagão.—Ndongixi 1:15.