မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ
လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အုၣ်အသးလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဲကုၢ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အုၣ်အသးလၢအဂၤ အိၣ်ဒံးဧါ
လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤမံးဒယၣ်ဖိ က့ၤကိးဝဲ စီၤယိၤသးလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူး ဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤယၤကိာ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကနၤဧၣ်န့ၣ် လဲၤသုးလီၢ်သုကျဲ ဆူကီၢ်အဲၤကူပတူးလီၤ. ဖဲကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် လဲၤအိၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ကိၡ့ၣ် လၢအအိၣ်လၢ ထံကျိနံၤလါ အထံထၣ်စွ့ တကပၤလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၄၇:၁, ၆) ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် “ဒိၣ်ထီၣ်, ဒီးဆူၣ်ထီၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်” အဃိ ပှၤအဲၤကူပတူးဖိ ပျံၤထီၣ်ဝဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒီးမၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကကဲကုၢ်န့ၣ်လီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၁:၇-၁၄.
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤတနီၤလၢ အကတိၤဒုၣ်ဒွဲၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံန့ၣ် တဲဝဲလၢ တၢ်ကွဲးနီၣ်တၢ်ခါအံၤ မ့ၢ်တၢ်တဲပူလီၤ. သနာ်က့ ပှၤစံးမံးထံးဖိတဖၣ် (Semites) * ကဲကုၢ်လၢ လၢပျၢၤကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤန့ၣ် တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလီၤ.
အဒိ ပှၤဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢပျၢၤတဖၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်လၢပျၢၤ လၢကီၢ်အဲၤကူပတူး အကလံၤစိးတကပၤလီၤ. ဒီးကထၢၤ ကၠီ(န်) ဘ့စၢၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤစံးမံးထံးဖိအဒူၣ် ၂၀ မ့တမ့ၢ် အါန့ၢ်အန့ၣ်န့ၣ် အိၣ်ဆိးဝဲလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူး အကလံၤစိးတကပၤန့ၣ် တၢ်အုၣ်သးအိၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးကၠ့စ် ခၤ ဟီၣ်မဲယၢၤ လၢအမ့ၢ် ပှၤဃုသ့ၣ်ညါ ကီၢ်အဲၤကူပတူး အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဂၤစ့ၢ်ကီး တဲဝဲလၢ “ဖဲ ချ.ခ.န ၁၈၀၀ တုၤလၢ ၁၅၄၀ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်အဲၤကူပတူးမ့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၢ်လၢ အထုးန့ၢ် ပှၤလၢအတဲ စံးမံးထံးအကျိာ်တဖၣ်အသးလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဟဲလၢကီၢ်အ့ၡၢၣ် အမုၢ်နုာ်တကပၤလီၤ. တၢ်ဆၢကတီၢ်အဝဲအံၤ လီၤပလိာ်ဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အဖုဖးဒိၣ်လၢပျၢၤတဖၣ်အစိၤ ဒီးလီၤပလိာ်ဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်မၤအသးလၢ အဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢ လံာ်တၢမိၤၡ့အပူၤန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်အုၣ်သး အိၣ်ဒံးဝဲလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူး အကလံၤထံးတကပၤလီၤ. ပှၤထံၣ်န့ၢ်က့ၤ ဆှဲစးခိ (papyrus) လၢဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ ကဘၣ်ဖဲ ချ.ခ.န. ၂၀၀၀ တုၤလၢ ၁၆၀၀ ဒီးဖဲစးခိအံၤအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးကုၢ်တဖၣ်အမံၤလီၤ. ကုၢ်တဖၣ်အံၤ အမၤတၢ်လၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူး ကလံၤထံးအဂီၢ်လီၤ. လၢမံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အကျါန့ၣ် ပှၤစံးမံးထံးဖိ အမံၤအိၣ်ဝဲ အဖျၢၣ် ၄၀ ဘျဲၣ်ညါလီၤ. ကုၢ်တဖၣ်အံၤ မၤတၢ်ဒ် ပှၤဖီအီၣ်တ့ၤအီၣ်တၢ်, ပှၤထါတၢ် ဒီးပှၤမၤတၢ်မၤလၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. ကၠ့စ် ခၤ ဟီၣ်မဲယၢၤ တဲဝဲလၢ “ထဲဒၣ်လၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢ သံဘ့ၤ [ကီၢ်အဲၤကူပတူး ကလံၤထံးတကပၤ] အပူၤန့ၣ် ပှၤစံးမံးထံးဖိ မၤတၢ်အဂၤ ၄၀ ဘျဲၣ်အဃိ ဖျါလၢကီၢ်အဲၤကူပတူးဒီတကီၢ်အပူၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲထံထၣ်စွ့တကပၤန့ၣ် ပှၤစံးမံးထံးဖိ ကအိၣ်ဝဲအါမးလီၤ.”
ဒ့ဘ့း ရိလ် လၢအမ့ၢ် ပှၤလၢအဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢပျၢၤတဂၤ ကွဲးဝဲလၢ ကုၢ်အမံၤတနီၤန့ၣ် “လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး မံၤတဖၣ်လၢ ပှၤဖးဘၣ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ” လီၤ. အဒိ လံာ်က့လၢပျၢၤလၢ ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး မံၤလၢအလီၤဂာ်လိာ်သးဒီး မံၤလၢအမ့ၢ် စီၤယံးစၣ်ကၢ်, စီၤအၤၡ့ၢ် ဒီးနီၢ်ၡံးပရၤန့ၣ်လီၤ. (၂ မိၤၡ့ ၁:၃, ၄, ၁၅) ဒ့ဘ့း ရိလ်တဲဝဲလၢ “တၢ်ဝဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်သး အဂ့ၤဒိၣ်မးလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဲကုၢ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ.”
ဒီးကထၢၤ ကၠီ(န်) ဘ့စၢၤ တဲဝဲလၢ “လံာ်စီဆှံ အတၢ်ကွဲးနီၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဲကုၢ်ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အတၢ်အုၣ်သး လၢပနာ်န့ၢ်အီၤသ့လီၤ.”
^ လံာ်အဆၢ. 4 မံၤလၢအမ့ၢ် စံးမံးထံးန့ၣ်ဟဲလၢ စီၤၡ့ၣ်လၢအမ့ၢ် စီၤနိအၤအဖိခွါ သၢဂၤအကျါ တဂၤလီၤ. စီၤၡ့ၣ်အစၢၤအသွဲၣ်အကျါန့ၣ် လီၤဂာ်လၢ ကပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤဧ့ၤလၣ်ဖိ, ပှၤအၤၡူၢ်ဖိ, ပှၤက့စ့းဖိ, ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိ, ပှၤစူၤရံဖိ ဒီးပှၤဧ့ရ့း အဒူၣ်ဖိထၢဖိ အါဒူၣ်လီၤ.
