Yinza mefuluka na mambu ya kukondua lunungu. Beto tadila bifuani zole yina mendimisa yau:

•   Na janvier 2018, zuzi mosi na Etats-unis pesaka kimpuanza na bakala mosi yina vuanda na buloko bamvula 38. Baekzame ya ADN ndimisaka ti yandi salaka diambu mosi ve.

•   Na septembre 1994, bantuenia tatu ya babakala na Afrique kotaka buloko samu bamangaka kukota na kisalu ya kisoda. Na septembre 2020 nde bakokisaka bamvula 26 na buloko, kondua kuzengila bau nkanu mpe kondua kusamba.

 Kana nge mekutanaka na mambu ya kukondua lunungu, nge lenda kukimona lokola Yobi, bakala mosi yina Biblia metubila. Yandi tubaka: ‘Munu kena kutatamana kuboka samu na kulomba lusadusu kasi lunungu kele ve.’ (Yobi 19:7) Mbala yankaka nge lenda kanisa ti lunungu ya kedika kesala vuanda ve. Nzokande Biblia mepsa nsilulu ti kilumbu mosi, bantu yina kele na nsatu ya lunungu bakebaka yau. Diaka, malongi ya nduenga yina kele na Biblia lenda sadisa nge nge zaba diambu ya kusala kana nge mekutana na diambu ya kukondua lunungu.

 Lunungu kekatukaka na bantu yina kemangaka lutuadusu ya Nzambi. Biblia memonisa ti lunungu ya kedika kekatukaka na Nzambi. (Yezaya 51:4) Na Biblia, mpova yina bamebangulua na “lunungu” mpe “kudedama” kele na nguizani. (Nkunga 33:5) Ntangu beto kena kusala mambu yina kele ya kudedama, yazola monisa mambu yina kele na nguizani na bansikudukusu ya Nzambi, yakenataka lunungu. Beto tadila bifuani yayi melanda:

•   Muyimi. Yakele na nguizani ya nene kati na muyimi mpe disumu. (Yakobo 1:14, 15) Bantu mingi kesadilaka bantu mambu ya kukondua lunungu samu babaka kima yina bakele na yau nsatu. Kasi Nzambi zola beto tula mambote ya bantu yankaka na kisika ya ntete.—1 Bakorinto 10:24.

•   Kukondua kuzaba. Bantu yankaka kesadilaka bantu yankaka mambu ya kukondua lunungu kondua ti bazaba yau, kasi Nzambi kemonaka yau ti yakele masumu. (Baroma 10:3) Kutu, samu na kukondua kuzaba nde mambu ya nene ya kukondua lunungu salamaka—lufua ya Yesu Klisto.—Bisalu 3:15, 17.

•   Kukondua kununga ya bankubukulu ya bantu. Samu na kutuba kedika, bankubukulu ya politiki, ya mumbongo, mpe ya mabundu fueti sala ti mambu na yinza salama na kudedama mpe na lunungu. Nzokande, bau nde kesalaka banzimbala, koripsion, kukanisina bantu yimbi, lokoso, kuyiba mbongo mpe kumanga kubikila mambu ya mbote nzila—nionso yina nde kebimisaka kukondua lunungu. Nzokande, bantu mingi yina kepesaka maboko na bankubukulu yango kevuandaka na makanisi ya mbote. Kasi kondua lutuadusu ya Nzambi, bangolo nionso yina kevuandaka kaka mpamba.—Longi 8:9; Yeremia 10:23.

 Ya kedika, yandi keyinaka kukondua lunungu, yandi keyinaka diaka mambu mpe bikadulu yina kebimisaka kukondua lunungu. (Bingana 6:16-18) Kutu na nzila ya kupemama na Nzambi, mbikudi Yezaya sonikaka: ‘Samu munu Yehova a, munu kezolaka lunungu; munu kemangaka kimuyibi mpe kukondua lunungu.’—Yezaya 61:8.

 Nsiku yina Nzambi pesaka Bayisaele ya ntama memonisa ti yandi zolaka ti dibuta yango sala mambu ya lunungu. Bazuzi lendaka ndima ve koripsion mpe mambu yankaka yina lenda katula lunungu. (Kulonga 16:18-20) Yandi pesaka kitumbu na Bayisaele yina vuandaka sadila bamputu mpe bantu yina vuandaka ve na muntu yina lenda kotila bau mambu na mutindu ya yimbi. Kutu, nsuka nsuka yandi lozaka bau samu bavuandaka zitisa ve bansiku na yandi.—Yezaya 10:1-3.

 Ee. Na nzila ya Yesu Klisto, Nzambi kekatula disumu, yina kele yinto ya kukondua lunungu, mpe yandi kesala ti bantu kuma diaka ya kukoka. (Yoane 1:29; Baroma 6:23) Yandi tulaka diaka Kimfumu mosi yina ketula yinza ya yimpa kisika ata montu mosi ve kemona diaka kukondua lunungu. (Yezaya 32:1; 2 Piere 3:13) Samu na kuzaba mambu mingi na yina metadila Kimfumu ya dizulu, tala video Bokonzi ya Nzambe ezali nini?

 Ntangu lunungu kefuluka na ntoto, muntu nionso kevuanda na kiyenge mpe na luvuvamu. (Yezaya 32:16-18) Samu na Nzambi bantu nionso kele mutindu mosi, na yau yandi kesadila bau nionso mambu na lunungu. Kiadi, kudila, mpe bampasi yina kekatukaka na kukondua lunungu kemanisa samu na mvimba mvimba. Mpe malembe malembe beto kekanisa diaka ve ata mambu ya mpasi yina kukondua lunungu bimisinaka beto. (Yezaya 65:17; Kusonga 21:3, 4) Samu na kuzaba mambu mingi yankaka, tala disolo “Bokonzi ya Nzambe ekosala nini?”

 Ee. Mambu mingi kena kundimisa ti beto lenda tudila Biblia ntima: yakele na bambikudulu yina mekokisamaka, yaketubaka kedika na mambu metadila sianse mpe istuare, mpe nsangu na yau kele na nguizani banda na ebandeli tii na nsuka. Masolo yayi melanda kesasila nge yau mbote mbote:

•   Nini ekoki kondimisa biso ete Biblia elobaka solo? (video)

•   “Bisakweli oyo ekokisamaki”

•   “Bisakweli nyonso ya Biblia ekokisamaka”

•   “Des raisons d’avoir confiance en la Bible”

 Bisadi ya Nzambi ya ntama kangaka maboko ve samu kukondua lunungu. Na kifuani, ntumua Paulo kutanaka na mambu ya mpasi ntangu bavuandaka sambisa yandi na mutindu ya kukondua lunungu kutu yabikanaka fioti bazengila yandi kitumbu ya lufua. Na kisika yandi ndima mambu yango ya kukondua lunungu kukondua kusala diambu, yandi sadilaka yinsua yina yandi vuandaka na yau na kutadila minsiku ya leta mpe yandi lombaka Kayisala tadila yandi diambu yango.—Bisalu 25:8-12.

 Na yau, mambu nionso yina bantu kesalaka samu na kukatula kukondua lunungu kesimbaka ve. (Longi 1:15) Atako mutindu yina, bantu mingi nungaka banguilu na bau ya kusosa kukatula kukondua lunungu mpe babakaka kiyenge ya kati ya ntima. Yinki sadisaka bau? Kiminu na bau na nsilulu ya Nzambi ya kutula yinza ya yimpa yina mefuluka na lunungu.