“E Salu Kieno Kisendwa”

ASA wa Ntinu ye vu kiandi kia makesa batukidi kuna miongo mia Yuda yo kulumuka kuna ndimba. Vava balwaka vana fulu kiasanzuka, Asa watelama kimana kavunda. Vava katala kuna ntwala wamona vu ki’Anetiopia yo kendalala. Anetiopia nanga (1.000.000) fuku dia makesa bakala. Asa lutangu lwakete kaka lwa makesa kakala lwau.

Asa adieyi ntete kavanga muna ntangwa yayina yampasi? Nga wavana nswa kwa mfumu za makesa mandi kimana bayantika nwana? Nga wakasakesa makesa mandi? Nga watwika nkanda kwa kanda diandi? Ve kikilu! Asa wasamba muna ntangwa yayina yampasi.

Una ka tufimpidi e sambu kiaki ko ye dina diabwa mu ntangwa yayina, yambula twabadika ntete e mpila muntu kakala o Asa. Adieyi diamfila mu samba? Nga wakala ye ziku vo Nzambi osinga kunsadisa? Lusansu lwa Asa adieyi lulenda kutulonga muna mpila Yave kesambulwilanga salu kia selo yandi?

LUSANSU LWA ASA

Muna kolo kia mvu 20 tuka Isaele yavambanina mu yintinu yole, Yuda yawonso yavukumunwa emvimba muna nsambila zaluvunu. Vava Asa kayantika yala muna mvu a 977 vitila tandu kia Kristu, awana basadilanga kuna lumbu lwa ntinu, nzambi za mawuta za esi Kenani basambidinge. Kansi, lusansu lwavumunwinwa mu kuma kia kintinu kia Asa luyikanga vo: “Ovangidi owu wambote yo songa muna meso ma Yave wa Nzambi andi.” Asa “okatwidi maziku manzenza, yo mabata, okosomwene malunzi, ovingwini Asere.” (2 Tus. 14:2, 3) Asa wakatula mpe “asodomi” muna kintinu kia Yuda ana batanga zumba muna tempelo. Asa kafwasa kaka nsambila zaluvunu ko. Kansi wakasakesa mpe nkangu a “Yuda vo batomba Yave wa Nzambi a mase mau, yo lunda nsiku yo nkanikinu” mia Nzambi.—1 Nti. 15:12, 13; 2 Tus. 14:4.

Yave wayangalela vema kasonga Asa muna nsambil’aludi yo kunsambula ye mvu miayingi mia luvuvamu. Muna kuma kiaki, o ntinu wavova vo: “tutombele Yave wa Nzambi eto; tuntombele, utuvene vundu muna ndambu zawonso.” Muna lumbu yayina ya luvuvamu, o nkangu watunga mavata mangolo muna kintinu kia Yuda. Lusansu lwa Nkand’a Nzambi luyikanga vo: “I ntunga batungidi yo kukolela.”—2 Tus. 14:1, 6, 7.

ASA WANWANA VITA

Wau tuzeye lusansu lwa Asa, nanga tubakwidi e kuma kasambila vava kamona vu kiampwena kia makesa. Kiaki i vu kia makesa kisundidi muna vu yawonso yiyikwanga muna Nkand’a Nzambi. Asa wazaya wo vo Nzambi mavangu ma lukwikilu kesendanga. Muna sambu kiandi, o ntinu walomba lusadisu lwa Yave. Asa wazaya wo vo kele vo obundidi e vuvu muna lusadisu lwa Nzambi, lenda sunda kana nkutu vu kiampwena kia makesa. Asa wazaya vo nkumbu a Yave yakala ye kuma muna vita yayina, muna kuma kiaki wadodokela Nzambi muna nkumbu andi. O ntinu wasamba vo: “Utusadisa, e Yave wa Nzambi eto, kadi muna ngeye tuyekamene, muna nkumbu aku i twizidi muna ndonga yayi. E Yave nge u Nzambi eto; kuyambula muntu kasunda ko.”  (2 Tus. 14:11) Muna mvovo miakaka Asa edi kavova: ‘E Yave, Anetiopia ngeye bezidi nwanisa. Kuyambula ko vo wantu a tovoka batianguna nkumbu aku muna sunda awana beyikilwanga muna nkumbu aku.’ Muna kuma kiaki, “Yave otufakese Anetiopia oku ndose a Asa y’oku ndose a Yuda; Anetiopia batinini.”—2 Tus. 14:12.

O unu, selo ya Yave atantu angolo benwananga yau. Ke tusadilanga nkele ko mu nwana yau. Kansi, tulenda kala ye ziku vo Yave osinga senda akwa kwikizi awonso kimana basunda vita ya mwanda benwananga muna wete dia nkumbu andi. Konso muntu mu yeto onwananga mpe ye umpukumuni wambi, lutovoko lweto ye konso diambu dilenda vukumuna esi nzo eto. Kansi, diakala nkia mpasi tunwananga zau, e sambu kia Asa kilenda kutukasakesa. Yave wasadisa Asa mu sunda e vita. Diau adimosi mpe, avo tubundidi vuvu muna Yave okutusadisa mu sunda konso ntantu. Ka vena muntu ko sundidi Yave muna nkuma.

LUKASAKESO YO LULUKISU

Vava Asa katuka kuna vita, Azareya wa ngunza wayenda wanana yandi. Wankasakesa yo kunlukisa vo: “Ungwa, e Asa, ye Yuda awonso yo Benyamini: o Yave wina yeno e kolo nukala yandi; ovo nukuntomba, osololwa kwa yeno; kansi ovo nukunyambula, oyandi okunuyambula. . . . nuvama, ke nuyambula moko meno mazeza ko: kadi e salu kieno kisendwa.”—2 Tus. 15:1, 2, 7.

E mvovo miami milenda kumika lukwikilu lweto. Misonganga vo Yave okala yeto avo tunsadidi ye kwikizi kiawonso. Avo tunlombele lusadisu, tulenda kala ye ziku vo wá kekutuwá. Azareya wavova vo: “nuvama.” Ezak’e ntangwa, unkabu uvavwanga muna vanga edi diambote, kansi tuzeye wo vo muna lusadisu lwa Yave tulenda vanga edi diambote.

Wau vo Maka wa nkak’andi wavanga “teke kiangemi mun’Asere,” diampasi diakala kwa Asa muna kunkatula muna “kingwa” kia kintinu. Wankatula yo yoka teke kiandi. (1 Nti. 15:13) Asa wasambulwa muna kuma kia nzengo kabaka ye unkabu kasonga. Yeto mpe tufwete lemvokelanga Yave ye nkanikinu miandi miansongi, diakala vo yitu yeto kwikizi besonganga kwa Nzambi yovo ve. Avo tuvangidi wo, Yave osinga kutusambula muna kuma kia mavangu meto ma kwikizi.

O Asa wavwa nsendo wa mona Aneyisaele ayingi batuka muna kintinu kia bendomoka kia node yo kwiza muna Yuda, kadi bamona vo Yave wakala yandi. Wau vo batoma zolanga nsambil’aludi, babaka nzengo zayaluka yo kwenda zingila kuna kwakala selo ya Yave. Asa ye Ayuda awonso bakanga ‘ekangu dia tomba Yave yo ntima wawonso yo moyo wawonso.’ Nkia nluta babaka? Nzambi “wasololwa kwa yau: o Yave ubavene e vundu muna ndambu zawonso.” (2 Tus. 15:9-15) Ekwe kiese tumonanga vava azodi unsongi betambulwilanga e nsambil’aludi a Yave!

Kansi, Azareya wa ngunza lulukisu lwamfunu mpe kavana kwa Asa. Wanlukisa vo: “Ovo nukunyambula [Yave], oyandi okunuyambula.” Ka tuyambula ko vo ediadi diatubwila, kadi dilenda kututwasila mfwilu miayingi. (2 Pet. 2:20-22) Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko e kuma Yave  kavanina lulukisu lwalu kwa Asa, kansi ntinu ka lemvokela lo ko.

“OMA MEZOWA OVANGIDI”

O mvu una wa 36 wa luyalu lwa Asa, Basa wa Ntinu a Isaele, wayantika nwanisa Yuda. Nanga muna kakidila nkangu andi bayambula songa kwikizi kwa Asa ye nsambil’aludi, Basa watunga mbanza Rama yakala kilometa 8 kuna node ya Yerusaleme. Vana fulu kia vava lusadisu lwa Nzambi nze una kavanga vava kanwaniswa kwa Anetiopia, Asa wavava lusadisu lwa wantu. Asa watwika lukau kwa ntinu a Suria yo kunlomba vo kanwanisa kintinu kia node kia Isaele. Vava esi Suria bayantika nwanisa Isaele, Basa wayambula tunga Rama.—2 Tus. 16:1-5.

Yave wafungila Asa makasi yo tuma Kanani wa ngunza kanzayisa dio. Kele vo kasungamena una Nzambi kansadisila muna sunda Anetiopia, Asa wadi zaya vo “o meso ma Yave mekwendanga ya kuku ya kuna ova nza yawonso kakumama muna diambu di’awana bena yo ntim’asikila oku kena.” Nanga Asa luludiku lwambi kavewa. Nanga wayindula vo Basa ye vu kia makesa mandi ke bakala yo nkuma ko ye wadi kubasunda muna mpila andi. Diakala nkia kuma kakala kiau, Asa ka bunda vuvu muna Yave ko, kansi wabunda vuvu muna wantu. Muna kuma kiaki, Kanani wamvovesa vo: “Oma mezowa ovangidi; kadi tuka wau vit’okala zau.”—2 Tus. 16:7-9.

Vava kawá mvovo miami, Asa wafungila Kanani wa ngunza makasi yo kunsia muna pelezo. (2 Tus. 16:10) Nanga Asa edi kayindula: ‘Wau vo isalanga ye kwikizi mu mvu miayingi, kifwete tumbwa mu mpila yayi ko.’ Nga kakala diaka ye ngindu zasikila ko mu kuma kia kinunu? Nkand’a Nzambi ke uvovanga diambu ko mu kuma kiaki.

Muna mvu wa 39 wa kintinu kiandi, Asa wabakama kimbevo kia ngolo kia malu. O lusansu lusonganga vo: “Kansi wau kayela kasidi tomba Yave ko, nganga za wuka kaka.” Muna ntangwa yayina, Asa nanga kalunga-lunganga diaka kimwanda kiandi ko. Ediadi nanga diakwamanana yavana kafwa. Asa wafwa muna mvu una wa 41 wa luyalu lwandi.—2 Tus. 16:12-14.

Kansi, o Yave nanga waluta sungamena mavangu mambote ma Asa yo vema kasonga muna nsambil’aludi, ke mu vilwa wandi ko. Asa ka yambula sadila Yave ko. (1 Nti. 15:14) Ozevo, adieyi tulenda longoka muna lusansu lwa zingu kia Asa? O sungamenanga una Yave katusadisila muna lumbu yavioka, dilenda kutusadisa mu lomba lusadisu lwandi kimana twazizidila konso mpasi zitulwakidi. Ka tufwete yindula ko vo wau vo se mvu miayingi tusadilanga Nzambi ye kwikizi, ka tuvwidi diaka luludiku lwa Nkand’a Nzambi mfunu ko. Avo tusumukini, Yave osinga kututumba kana una vo tuka kolo tukunsadilanga. Tufwete tambulwila e tumbu kiaki kuna lulembamu, kadi kilenda kututwasila nluta. Vana ntandu, o S’eto ezulu okala yeto ekolo tukala yandi. O meso ma Yave mekwendanga kuku yakuna mu nza yawonso muna wete di’awana bena ye kwikizi muna yandi. Okubasenda muna sadila nkum’andi muna wete diau. Yave wasenda Asa, olenda mpe kutusenda.

[Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 9]

Yave osendanga akwa kwikizi awonso benwananga vita ya mwanda

[Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 10]

Unkabu uvavwanga muna vanga edi diambote vana meso ma Yave