1. Mu bungu dia nti bantu babanzaka ti ka balendi’â babaka luzingu lwa mankululu ko?

 BANTU babingi basaka keba mu bima bi badiaka, mpe ngolo basaka mu sa sport ntangu zazansoni ngatu babâ na tikolela tia mbote. Kâ bazebi ti bima bio ka bibabakisa ko mu lembo nuna na mu lembo fwa. Mbo babanzaka ti luzingu lwa mankululu ka lwena kô ko. Kâ mu Za 3:16 na Za 5:24 Yezu watâ ti bantu balendi baka ‘luzingu lwa mankululu.’

2. Za tikapu 6 bwe yitâka mu bungu dia luzingu lwa mankululu? (Za 6:​39, 40)

² Tilumbu timosi Yezu wasa timangu bu kahana dimpa na mbizi kwe mafunda ma bantu. a Musamu wa nzitukulu weri, kâ musamu wu katâ mu tilumbu tia landa kwe mafunda ma bantu ma mu landa ku Kafarnawome, wa nkatika wa nzitukulu weri. Wabatêla ti mbo kavumbula bô ba fwa mpe mbo babaka luzingu lwa mankululu (Tanga Za 6:​39, 40.) Banza ka bwe wuta zolo tâ mu bungu dia ndiku zaku na bantu ba mu kanda diaku bafwa. Diangana misamu miatâ Yezu misongele ti bô babansoni bafwa balendi vumbuka, mpe nge na kanda  diaku lulendi mona nsayi ya luzingu lwa mankululu! Kâ bantu bakaka ka babakula nsasa ko ya misamu miakaka miatâ Yezu mu Za tikapu 6. Ngano Yezu bwe katâ?

3. Yezu bwe katâ mu Za 6:51?

³ Yungi dia bantu dieri ku Kafarnawome diamona tintwari tieri ha kati dia mampa ma bahana Yezu na mane ya hana Yehova kwe nkaka zawu. Diangana, Matsonoko mbo matâka mane yo ‘dimpa diatûka ku zulu.’ (Mik. 105:40; Za 6:31) Yezu wasongela luswaswanu lwa nguria mfunu lweri ha kati dia mane na yandi. Ni bu sa ti mane kabu dieri dia hana Yehova, bô badia yo bamana fwa. (Za 6:49) Kâ ha manima Yezu watâ mu yandi beni ti, meno ni ‘nguria dimpa ditûkiri ku zulu,’ ‘dimpa dia Nzambi’ mpe ‘dimpa dia luzingu.’ (Za 6:​32, 33, 35) Yezu wasongela luswaswanu lwa lunene lweri ha kati dia mane na yandi beni. Yandi watâ: ‘Meno ni dimpa dia luzingu ditûkiri ku zulu, muntu kamana dia dimpa di mbo kabaka luzingu lwa mankululu.’ (Tanga Za 6:51.) Bayuda bayizi tomo yituku. Mu bungu dia nti Yezu kalendi têla ti ku zulu katûkiri ntiana dimpa diyôkele mane ya timangu ya hana Nzambi kwe nkaka zeto? Mpe Yezu wabatêla: ‘Dimpa di nihana meno ni musunia’ani.’ Bwe keri zolo tâka? Musamu wa nfunu wena kwe beto mu zaba bwe keri zolo tâka mu nbungu ti mvutu mbo yisongela ti tulendi baka luzingu lwa mankululu beto na kanda dieto. Tataleno bwe Yezu keri zolo tâka.

DIMPA DIA LUZINGU NA MUSUNIA’ANDI

4. Mu bungu dia nti bantu bakaka bayizi nôka mu misamu miatâ Yezu?

⁴ Bantu bakaka ba nôka Yezu bu katâ ti mbo kahana ‘musunia’andi mu bungu dia luzingu lwa nza.’ Ngano babanza ti Yezu nguria musunia’andi kaketi bahana ntiana bu badiaka musunia wa bantu? (Za 6:52) kâ Yezu wavutu tâ musamu wayizi vutu tomo ba nôkesa: ‘Tala ti ka ludira musunia’ani ko mpe ka lunwini’â menga mani ko, ka lubâ na luzingu mu beno ko.’—Za 6:53.

5. Mu bungu dia nti tufweti bêla na lukwikulu ti Yezu keri’â zolo tâka ko ti bantu bafweti nwa nkatika menga mandi?

⁵ Mu ntangu ya Noa Yehova wayimina bantu mu dia menga. (Mba. 9:​3, 4) Ha manima Yehova watâ kwe bala ba Israele ka badiandi menga. Muntu ni muntu dia menga ‘bafweti mu honda.’ (Lev. 7:27.) Musiku wo Yezu wakasingasa. (Mat. 5:​17-19) Buna, ka keti’â lomba kwe Bayuda ko mu dia musunia’andi peleko mu nwa menga mandi. Bu kasarila nzonzolo yo ya môna Yezu walongesa kwe bantu beri mu wirikilaka nti bafweti sa mu baka ‘luzingu lwa mankululu.’—Za 6:54.

6. Bwe tuzabiri ti mu Za 6:53 Yezu tifwani kwa kasarila?

⁶ Wa matieleka Yezu tifwani kasarila mu ntangu yi kazonza kwe yungi dia bantu. Tifwani mpe kasarila bu kazonza na mukento wa Samaria bu katâ ti: ‘Wô nwa mamba ma nimuhana, ka vutu’â bâ na nsatu mamba ko. Mamba ma nimuhana mbo matituka titeko tia mamba tihanaka luzingu lwa mankululu.’ (Za 4:​7, 14) b Yezu keri’â zolo tâka ko ti mukento wa Samaria mbo kaketi baka luzingu lwa mankululu tala ti wanwa kwa mamba ma mpamba. Mpila mosi mpe, Yezu keri’â zolo tâka ko ti yungi dia bantu beri ku Kafarnawome mbo baketi baka luzingu lwa mankululu tala ti badia nguria musunia’andi, mpe tala ti banwa nguria menga mandi.

 YEZU WAVUTU SARILA NZONZOLO YA MPILA YO

7. Nti bantu bakaka basingasaka mu misamu miatâ Yezu mie mu Za 6:53?

⁷ Bantu bakaka mbo batâka ti mu Za 6:53 Yezu wabangula nti bantu baketi sa mu ndia ya Mfumu mu bungu ti tilumbu tîna nzonzolo ya mpila yo kasarila (Mat. 26:​26-28) Bantu bango mbo basigasaka ti bantu babansoni bakutakanaka ku ndia ya Mfumu bafweti dia dimpa mpe bafweti nwa vinu. Ngano wa matieleka wena? Mfunu wena kwe beto mu baka mvutu mu bungu nti milio za bantu bakutakanaka na beto mu nza ya mukaka mu ntangu ya ndia ya Mfumu. Mbo tukwizi mona luswaswanu lwe ha kati dia misamu mi katâ mu Za 6:53 na mio mi katâ mu ntangu ya ndia ya Mfumu.

8. Ntia luswaswanu lwe ha kati dia ntangu zo za zole? (Tala mpe bifwani.)

⁸ Tataleno luswaswanu lwe ha kati dia ntangu zo za zole. Ntete mu ntia ntangu mpe ntia kûma Yezu katêla misamu mie mu Za 6:​53-56? Yezu watâ misamu mio mu muvu wa 32 M.B. ku Galile. Kampe mvula mosi ntete kakubika ndia ya Mufumu ku Yerusaleme. Wa nzole, kwe banani keri tâka misamu mio? Kwe bantu beri belokelaka lwaka bidia biaketi vutu bahana Yezu kani batomo baka ndogosolo ya Yehova na ya Timfumu tiandi (Za 6: 26) Mu ntangu Yezu yi katâ musamu wu balembo bakula, bayizi kulu hombesa timinu mu yandi. Mpe milongoki miandi miakaka miayizi bika mu mu landa. (Za 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Bantu bo baswaswana beri na ntumwa za 11 za kwikama za Yezu zi beri tintwari ha manima ma mvula mosi mu ntangu ya ndia ya Mfumu mu muvu wa 33 M.B. Mu ntangu yo ntumwa za 11 za kwikama ni zeri kwa nandi, ni bu sa ti ka beri’â tomo bakulaka mio mi keri balongesaka ko. Kâ bantu bo beri ku Galile, baswaswana beri na ntumwa za Yezu zeri na lukwikulu ti Yezu ni Mwana wa Nzambi watûka ku zulu. (Mat. 16:16) Wabasîka bu katâ: “Ni beno lwatatamane mu bâ nani mu ntontolo zani.” (Like 22:​28, NWT) Misamu miatâ Yezu mu Za 6:53 ka mifwanakane’â ko na mio mi katâ mu ntangu ya ndia ya Mfumu. Kâ luswaswanu lwa kaka lwe ha kati dia ntangu zo za zole.

MIO MIATÂ YEZU NGE MITA TARILA

9. Misamu miatâ Yezu mu ntangu ya ndia ya Mfumu banani mi tarilaka?

⁹ Mu ntangu ya ndia ya Mfumu, Yezu wahana kwe ntumwa zandi mampa malembolo levire, wabatêla ti tio ni tifwani tia musunia’andi. Mpe watâ ti vinu ni tifwani tia ‘luwawanu lwa menga’ mandi (Mak. 14:​22-25; Like 22:20; 1 Kor. 11:24) Musamu wu katâ mu bungu dia luwawanu nkatika mfunu wena. Wazonzela ‘luwawanu lwa môna,’ mpe bô bayâla na Yezu mu Timfumu tiandi ni bawu kwa bê mu kati dia luwawanu lo, ka bantu babansoni’â ko. (Ebr. 8:​6, 10; 9:15) Bantumwa ka babakula musamu wo ko, kâ ntangu fioti mbo baketi bâ ba tumbu mu nzila ya mpeve santu mpe mbo baketi kota mu luwawanu lwa môna mu yâla na Yezu ku zulu.—Za 14:​2, 3.

10. Ntia luswaswanu lwakaka lwe ha kati dia misamu miatâ Yezu mu ntangu ya ndia ya Mfuma na mi katâ ku Galile? (Tala mpe tifwani.)

¹⁰ Misamu miatâ Yezu mu ntangu yi kasa ndia ya Mfumu, twila dia fioti kwa mieri tarilaka. Ntumwa zandi za kwikama zi beri tintwari mu tilumbu tîna, ni bawu ba ntete babatika mu bâ mu twila dio. (Like 12:32) Ni kwe bawu Yezu kalomba mu dia dimpa mpe mu nwa vinu nkokela yîna. Kâ ha manima bantu bakaka bakwizi bâ mu twila dio bafweti dia dimpa mpe bafweti nwa vinu ntangu zazansoni yi basa ndia ya Mfumu. Ni bawu bakwizi baka tibuka ku zulu na Yezu. Luswaswanu lwe ha kati dia mio mi katâ mu ntangu ya ndia ya Mfumu na mu mio mi katâ ku Galile, ni lwena’eti misamu mi katâ mu ntangu ya ndia ya Mfumu twila dia fioti kwa mieri tarilaka. Kâ misamu mi katâ ku Galile bantu babingi mitarilaka.

11. Mu misamu miatâ Yezu ku Galile nti bita songela ti keri’â zonzelaka twila dia fioti ko?

¹¹ Bantu babîngi Yezu ba kazonza na bo ku Galile bidia bia tinsuni kwa beri dingaka. Kâ Yezu wayêla mu babakisa mu bakula ti tima tieri kô tiayôka bidia bia tinsuni. Musamu weri waketi bahana luzingu lwa mankululu. Yezu watâ mpe bô bafwa belendi vumbuka kwe ba fwa mu tilumbu tia mansukina, mpe balendi baka luzingu lwa mankululu. Yezu keri’â zonzelaka twila dia fioti ko dia bantu ba tumbu ntiana bu kazonzela dio mu ntangu ya ndia ya Mfumu. Kâ ku Galile wazonzela lusakumunu lwa keti baka bantu babansoni. Mpe wayizi tâ: ‘Muntu kamana dia dimpa di mankululu kazinga. Mboko dimpa di nihana, ni musunia’ani mu bungu dia luzingu lwa mutoto nsi.’—Za 6:51. c

12. Nti bifwanakane mu sa mu baka lusakumunu lwa zonzela Yezu?

 ¹² Yezu ka tâ kwe Bayuda ba ku Galile ko ti lusakumunu lo mbo lwaketi kwiza kwe bantu beri ba moyo peleko bakwizi butuka. Bô kwa badiaka dimpa, basarilaka timinu mu Yezu babaka tusakumunu. Bantu batâka ti Bakristo bena mbo babanzaka ti mbo babaka lusakumunu tala ti bakwikiri mu Yezu mpe bamubongele ntiana muvukisi’awu. (Za 6:29) Kâ babingi beri kwikilaka mu Yezu bayizi mu yambirika. Mu bungu dia nti?

13. Bâ na timinu mu Yezu bwe wuta zolo tâ?

¹³ Bantu babingi mu kati dia yungi dia bantu balanda Yezu mu bungu ti bima bieri nawu nsatu keri ba hanaka. Mbo beri dingaka kabawasisa, kabahana bidia mpe kabatêla misamu mia beri dingaka mu wâ. Kâ Yezu wazonzela ngolo zi bafweti sa ngatu babâ milongoki mia matieleka. Yezu watomo ba têla ti kayiza ko ha zulu mutoto mu kwizi bahana bima biabâ nawu nsatu. Yandi wayiza mu kwizi balongesa nti bafweti sa ngatu babâ nguria milongoki miandi—Za 5:40; 6:44.

14. Nti tufweti sa mu baka ndandu mu musunia na menga ma Yezu?

¹⁴ Yezu wabalongesa ti, bu kaketi hana musunia’andi na menga mandi mu mukayulu, mbo kaketi bahana bweso bwa baka luzingu lwa mankululu. Nsatu yeri nawu yabâ na lukwikulu mu matieleka mo. Lukwikulu lwa mpila yo salu lweri kwe Bayuda mpe salu lwena lumbu ti. (Za 6:40) Mu baka ndandu mu musunia na mu menga ma Yezu ntiana bu bazonzele yo mu Za 6:53 tufweti sarila timinu  mu nkûlulu. Bantu babingi balendi baka lusakumunu lo.—Efz. 1:7.

15-16. Ntia misamu mia mfunu tulongokele mu Za tikapu 6?

¹⁵ Mu Za tikapu 6 misamu miamingi tulongokele mie mfunu mpe mita tu tindisa beto bansoni. Tulongekele ti Yezu beto katomo belokelaka lwaka. Ku Galile Yezu wawasisa bimbevo, walongesa bantu Timfumu tiandi, wahana bantu bidia mu ntangu yi beri na bio nsatu. (Like 9:11; Za 6:​2, 11, 12) Kâ musamu wuyôkele mfunu walongesa ti ni yandi we ‘dimpa dia luzingu.’—Za 6:​35, 48.

¹⁶ Bô bakeri tâka ‘Bimeme biakaka’ ka bafweti’â badia dimpa ko, mpe ka bafweti’â banwa vinu ko mu ntangu ya ndia ya Mfumu yitusaka nkumbu mosi mu muvu. (Za 10:16) Kâ mbo badiaka dimpa dia luzingu mu mpila ya tifwani. Mbo badiaka dio mu tangu yi basarilaka timinu tiawu mu mukayulu wa nkûlulu na mu misamu miakaka mia nzitukulu minataka mukayulu wo. (Za 6:53) Kâ bô badiaka dimpa mpe banwaka vinu mbo basongelaka ti mu luwawanu lwa môna bena, mpe tivuvu tie nawu mu yâla mu Timfumu tia ku mazulu. Ni bu tubâ Bakristo ba tumbu peleko bimeme biakaka mfunu wena kwe beto mu longoka tinsamu tie mu Za tikapu 6. Tinsamu tio titulongese ti tufweti bâ na timinu tia golo mu nkûlulu ngatu tabaka luzingu lwa mankululu.