Likezahalo Zebulezwi Mwa Bibele Zeneezahezi ka Kutatamana ni Linako Fone Liezahalezi Libonisañi ka za Silimo sa 1914?
Kalabo ya Bibele
Likezahalo zebulezwi mwa Bibele zeneezahezi ka kutatamana ni linako fone liezahalezi libonisa kuli Mubuso wa Mulimu neutomilwe kwa lihalimu ka 1914. Taba yeo ibonisizwe mwa kauhanyo 4 ya buka ya mwa Bibele ya Daniele.
Taluso ya bupolofita ka bukuswani. Mulimu naatahisize kuli Mulena Nebukadenezare wa Babilona alole tolo ya bupolofita bwa kota yetuna yenelemilwe. Lisina layona nelituhelisizwe kuhula ka “linako ze 7,” mi hamulaho wa linako zeo, kota yeo neika hula hape.—Daniele 4:1, 10-16.
Talelezo yapili ya bupolofita bo. Kota yetuna neiyemela Mulena Nebukadenezare kasibili. (Daniele 4:20-22) ‘Naalemilwe’ ka swanisezo hanaapulumukile ni kuamuhiwa bubusi ka nakonyana, ili ka lilimo ze 7. (Daniele 4:25) Mulimu hanaatahisize kuli aikete hape mwa munahano, Nebukadenezare akutela fa lubona lwahae mi alemuha bubusi bwa Mulimu.—Daniele 4:34-36.
Bupaki bubonisa kuli bupolofita bo, bunani talelezo yetuna. Mulelo-tuna wa bupolofita bo neli wa kuli “batu babapila bazibe kuli Yapahami ka Kufitisisa ki yena Mubusi mwa mubuso wa batu ni kuli uufa mutu ufi kamba ufi yalata, mi uufa mwa mazoho nihaiba a yomunyinyani hahulu mwahalaa batu.” (Daniele 4:17) Kana Nebukadenezare yanaaikuhumusa ki yena yanaaka fiwa bubusi bo ki Mulimu? Batili, kakuli Mulimu kwa makalelo naamufile tolo ya bupolofita yenebonisa kuli yena kamba mubusi ufi kamba ufi wa lipolitiki naasike afiwa bubusi bo. Kono Mulimu yena kasibili “[naakatoma] mubuso osike wasinyiwa nikamuta.”—Daniele 2:31-44.
Sapili, Mulimu naatomile mubuso one uyemela bubusi bwahae fa lifasi: sicaba sa Isilaele sa kwaikale. Mulimu naalumelelize mubuso wo ‘kusinyiwa’ bakeñisa kuli babusi baona nebatuhezi kusepahala ku yena, kono naapolofitile kuli naakafa bulena “yanani tukelo ya ka mulao.” (Ezekiele 21:25-27) Bibele ibonisa kuli Jesu Kreste ki yena yalumelelizwe ka mulao kufiwa mubuso wa kuya kuile wo. (Luka 1:30-33) Ka kushutana ni Nebukadenezare, Jesu ‘uwile pilu’ sina feela mone kupolofitezwi.—Mateu 11:29.
Kota yebulezwi kwa Daniele kauhanyo 4 iyemelañi? Mwa Bibele, likota fokuñwi liitusiswanga kuyemela bubusi. (Ezekiele 17:22-24; 31:2-5) Mwa talelezo yetuna ya Daniele kauhanyo 4, kota yetuna iyemela bubusi bwa Mulimu.
Kulemiwa kwa kota kutalusañi? Sina feela kulema kota hane kuyemela kulilimaniswa kwa bulena bwa Nebukadenezare, kulemiwa kwayona hape kuyemela kulilimaniswa kwa bubusi bwa Mulimu fa lifasi. Taba yeo neiezahezi Nebukadenezare haasinya Jerusalema, ili ko malena ba Isilaele nebainanga fa “lubona lwa Jehova” sina bayemeli ba Mulimu kasibili.—1 Makolonika 29:23.
“Linako ze 7” liyemelañi? “Linako ze 7” liyemela nako yeo Mulimu naalumelelize macaba kubusa fahalimwaa lifasi kusina kupaleliswa ki mubuso ufi kamba ufi wanaatomile. “Linako ze 7” nelikalile mwa October ka 607 B.C.E., ili nako yeo Jerusalema neisinyizwe ki Mababilona, a sina moliboniseza likezahalo zebulezwi mwa Bibele zeneezahezi ka kutatamana.—2 Malena 25:1, 8-10.
“Linako ze 7” likuma kai? Lilimo zeo haki lilimo feela ze 7 inge mone kubezi ku Nebukadenezare. Jesu naabonisize kalabo kwa puzo yeo hanaabulezi kuli “Jerusalema [yayemela bubusi bwa Mulimu] ukahatikelwa ki macaba kufitela linako zetomilwe za macaba lifela.” (Luka 21:24) “Linako zetomilwe za macaba,” ki linako zeo Mulimu naalumelelize bubusi bwahae ‘kuhatikelwa ki macaba’ mi ki zona “linako ze 7” zebulezwi kwa Daniele kauhanyo 4. Taba yeo ibonisa kuli “linako ze 7” nelisika feela ka nako yanaali fa lifasi Jesu.
Bibele ilutusa kuziba butelele bwa “linako ze 7” za bupolofita zeo. Ibulela kuli “linako” zetaalu ni hafu lilikana ni mazazi a 1,260; kacwalo, “linako ze 7” ki nombolo yeo haitaimiswa habeli, kamba mazazi a 2,520. (Sinulo 12:6, 14) Haluitusisa mulao wa bupolofita wa kuli “lizazi lililiñwi liyemele silimo silisiñwi,” mazazi a 2,520 ayemela lilimo ze 2,520. Kacwalo, “linako ze 7,” kamba lilimo ze 2,520, nelika feela mwa October ka 1914.—Numere 14:34; Ezekiele 4:6.
a Kuli muzibe libaka silimo sa 607 B.C.E hasiitusisizwe, mubone taba yeli, “When Was Ancient Jerusalem Destroyed?—Part One,” makepe 26-31 mwa Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya October 1, 2011, ni taba yeli, “When Was Ancient Jerusalem Destroyed?—Part Two,” makepe 22-28 mwa Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya November 1, 2011.