MUSELO omunyinyani wa kota ya Pollia condensata, ofumaneha mwa libaka zeñata za mwa Africa, ubonahalanga inge kuli ki wa mubala otibile wa ndilu, ili kushutana ni molibonahalela limela zeñwi. Nihakulicwalo, muselo wo haki wa mubala wa ndilu. Kono ki nto mañi yetahisanga kuli ubonahale inge kuli ki wa mubala obenya wo?

Munyakisise taba ye: Likalulo zeñwi ze mwa likapi la muselo wo linani mihala yeminyinyani yeinzi hamoho sina tukota twa machisi. Mihala yeo ipangile mikita isikai, mi mukita ni mukita uinzi ka kunongana hanyinyani ni mukita okwatasaa ona, ilikuli mikita ibonahale inge yesikami hanyinyani. Mihala yeo haki ya mubala wa ndilu. Mubala wo utahiswa ki moibeezwi mihala yeo. Ka libaka leo, mubala wa muselo wo haki wa ndilu, kono ubonahala inge sipi yebenya ya mubala wa ndilu bakeñisa moinezi mihala ye mwa muselo wo. Likalulo zeñata ze mwa muselo wo, libonahalanga inge za mubala wa ndilu. Kono halitalimwa mwa likalulo zeshutana-shutana, likona kubonahala inge za mubala wa butala, kamba wa bufubelunyana, kamba wa ñandatalukeke bakeñisa licinceho zesalemusehi hahulu zeezahalanga mwa mikita ye mwa likapi. Kono muselo wo hautalimwa ka tokomelo, mibala haibonahali hande luli, kubonahala inge kunani nto yesila mutu kuli abone hande, sina moibonisezanga kompyuta mibala yemiñwi.

Bakeñisa kuli muselo wa Pollia haki wa mubala wa ndilu luli, mubala obonahala inge wa ndilu uzwelangapili kuba teñi muselo wo niha uwile kwa kota. Mane miselo ya pollia, yene yangilwe lilimo zefitelela 100 kwamulaho, isabonahala inge kona isazo yangiwa! Babatisisi babañwi babulela kuli nihaike kuli muselo wo hauna hande kalulo yeciwa, unani feela minjeke, linyunywani haliubonanga, lihohiwanga hahulu ki moubonahalela.

Ba sayansi balumela kuli mubala obonahalanga fa muselo wa Pollia wakona kutusa batu kupanga milyani ya kulombisa ya mubala osakwayuki kapili kamba kupanga mapepa asa sinyehi kapili.

Mubona cwañi? Kana mubala obenya wa ndilu obonahalanga fa muselo wa Pollia neuitahezi feela ka kuipilaula? Kamba kana neuezizwe ki Mubupi?