• Mwanaa mina ubonahala kuba ni buikuhumuso kono unani feela lilimo ze 10!

• Ubata kuli batu kaufela bamuunge kuba wa butokwa hahulu.

Mukana mwaipuza kuli: ‘Kiñi zemuezisa cwana? Nibata kuli abe ni tabo mwa bupilo kono asike anahana kuli ki wa butokwa hahulu kufita batu kaufela!’

Kana kwakonahala kuluta mwanaa mina kuli abe ni buikokobezo musatahisi kuli aikutwe kusaba wa butokwa?

Mwa lilimo zefelile, bashemi nebasusuelizwe kueza zebabata bana babona, kubalumba hahulu, niha basikaeza zetokwa kuli balumbiwe; ni kuli basike babafa kelezo kamba kalimelo. Batu nebaanga kuli haiba bashemi baeza lika kaufela kuli bana babona baikutwe kuba ba butokwa, bana bao nebaka hula inze baikutwa cwalo. Kono zeezahezi libonisañi? Buka yebizwa Generation Me ibulela kuli: “Kufita kuli bana bahule hande inze banani tabo mwa bupilo, kueza lika zetisa kuli baikutwe kuli ki ba butokwa hahulu kufita babañwi kutisize feela kuli baipahamise hahulu ni kufita.”

Banana babañata babahulisizwe ka kuungiwa hahulu kuli ki ba butokwa, bahulanga inze bahupula kuli habana kukopana ni lika zekabazwafisa, habana kunyaziwa ki batu, mi lika likabazamaelanga feela hande nako kaufela. Bakeñisa kuli balutilwe feela kueza zebatabela, kubabelanga taata kuswalisana hande ni babañwi hase bahulile. Ka libaka leo, buñata bwa batu babacwalo babanga ni lipilaelo mwa bupilo mi balembwalanga.

Banana bakona kuikutwa kuli ki ba butokwa habaezize lika zeñwi hande isiñi ka kubulelelwa feela kuli ki ba butokwa. Taba yeo italusa kuli habaswaneli feela kunahana kuli baakona kukondisa kusina kubeleka ka taata. Banana batokwa kuituta, kusebelisa zebaituta, ni kuituta kueza lika zeñwi ka bukwala. (Liproverbia 22:29) Hape baswanela kuisanga pilu ku zebatokwa babañwi. (1 Makorinte 10:24) Kuli baeze zeo kaufela, batokwa kuba ni buikokobezo.

Mulumbange bana bamina hakutokwahala. Haiba mwanaa mina upasize hande kwa sikolo, mumubabaze. Haiba hasika eza hande, musike mwaakufela kunyaza bo muluti. Kueza cwalo kukona kutahisa kuli kube taata ku mwanaa mina kuba ni buikokobezo. Kono mutuse mwanaa mina kuziba faswanela kusebeleza nako yetatama. Mulibelele hakaeza hande kihona muka mubabaza.

Mufange bana bamina kelezo hakutokwahala kueza cwalo. Taba yeo haitalusi kuli muswanela kunyazanga bana bamina nako kaufela habaeza mafosisa. (Makolose 3:21) Kono haiba bana bamina baeza mafosisa amatuna, muswanela kubafa kelezo luli. Mi hape mwakona kueza cwalo haiba bana bamina banani mikwa yefosahalile. Kakuli haiba musabaelezi, kukababela taata kutuhela mikwa yeo.

Ka mutala, mwendi mwanaa mina unani mukwa wa kuitumbanga. Haiba musaelezi mwanaa mina yo, ukaikuhumusa hahulu mi haana kuba ni silikani sesinde ni babañwi. Kacwalo mutaluseze mwanaa mina kuli kuikuhumusa kukona kumutahiseza feela butata. (Liproverbia 27:2) Hape mumutaluseze kuli mutu yanani mubonelo oitikanelezi ka zahae hatokwi kubulelela babañwi ka za buikoneli bobushutana-shutana bwanani bona. Kueleza mwanaa mina ka lilato cwalo kukamutusa kuli abe ni buikokobezo mi haana kuikutwa kuli haki wa butokwa.—Sikuka sa mwa Bibele: Mateu 23:12.

Mutuse mwanaa mina kuitukiseza zakakopana ni zona mwa bupilo. Haiba muezezanga mwanaa mina zabata kaufela, ukaikutwa kuli mutokwa kumufanga lika kaufela zabata. Ka mutala, haiba kuli mwanaa mina ubata nto yeñwi yemusakoni kuleka, mumutaluseze libaka hakuli kwa butokwa kukolwa ka zemunani zona. Haiba mupalelwa kuya kone muswanela kuya ni mwanaa mina kuyo ikatulusa kamba kuyopumula, mumubulelele kuli lika zeñwi zapalanga kuezahala mone lilukiselizwe mi mwakona kumutaluseza zemitusanga kuitiisa lika halipala. Kufita kutibela bana bamina kuziba matata a mwa bupilo, mubatuse kuitukiseza miinelo yetaata yebaka kopana ni yona hase bahulile.—Sikuka sa mwa Bibele: Liproverbia 29:21.

Mususueze bana bamina kuba ni moya wa bufani. Mubonise mwanaa mina kuli “kunani tabo yetuna mwa kufana yefita ye mwa kufiwa.” (Likezo 20:35) Ka mukwa ufi? Mwakona kuñola mukoloko ni mwanaa mina wa batu babatokwa tuso, mwendi ya kuyo balekela lika zeñwi, kubafumanela nzila, kamba kuyo balukiseza nto yeñwi. Muye ni mwanaa mina hamuyotusa batu bao. Mutuse mwanaa mina kuli abone kuli munani tabo hamunze mutusa babañwi ka kubafa zebatokwa. Ka kueza cwalo, mukaluta mwanaa mina kuba ni buikokobezo ka kumutomela mutala omunde.—Sikuka sa mwa Bibele: Luka 6:38.