‘Ndat’a Mina U Sishemo’
‘Ndat’a Mina U Sishemo’
“Mu be ni mukekecima, sina Ndat’a mina h’a na ni mukekecima [kamba sishemo].”—LUKA 6:36.
1, 2. Manzwi a Jesu kwa bañoli, Bafalisi, ni balateleli ba hae a bonisa cwañi kuli sishemo ki sa butokwa?
MWA Mulao o no filwe ku Mushe ne ku iputezi milao ye miñwi ye bat’o ba 600. Kwanda ku latelela fela Mulao wa Mushe, Maisilaele hape ne ba tokwa ku bonisa sishemo. Mu nyakisise za na bulezi Jesu kwa Bafalisi ba ne ba si na sishemo. Habeli, na ba nyazize kabakala kutokwa sishemo, mi a ba hupuza taelo ya Mulimu ya kuli: “Ni lata sishemo, isi sitabelo.” (Mateu 9:10-13; 12:1-7; Hosea 6:6) Kwa mafelelezo a bukombwa bwa hae, Jesu na ize: “Bumai ki bwa mina bañoli ni bafalisi, mina baipi! kakuli mu zwisa koleko ya nto i liñwi ku ze lishumi, za minta ni anisi ni kumini, mi ha mu na taba ni ze tuna za mwa Mulao, kikuli tukelo ni sishemo ni busepahali.”—Mateu 23:23.
2 Kwa iponahalela hande kuli Jesu na nga sishemo ku ba kalemeno ka butokwa luli. Na bulelezi balateleli ba hae kuli: “Mu be ni mukekecima, sina Ndat’a mina h’a na ni mukekecima.” (Luka 6:36) Kono kuli lu kone ku “likanyisa Mulimu” mwa taba ye, lu tokwa ku ziba se ku talusa luli ku ba ni sishemo. (Maefese 5:1) Mi haiba lu utwisisa bunde bwa ku bonisa sishemo, lu ka lika ka t’ata ku ba ni sishemo mwa bupilo bwa luna.
Ku Bonisa Sishemo ku Ba Ba Nyandile
3. Ki kabakalañi ha lu kona ku ituta ku Jehova se ku talusa luli ku ba ni sishemo?
3 Walisamu na opezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo, u na ni musa, u tezi makeke; h’a halifi kapili, u na ni sishemo hahulu. [Muñ’a] Bupilo u na ni musa kwa batu kamukana, za lilato la hae li bonahala kwa misebezi ya hae kamukana.” (Samu 145:8, 9) Jehova ki “Ndate ya mukekecima, Mulimu wa ze tiisa pilu kaufela.” (2 Makorinte 1:3) Mutu ya sishemo u eza ba bañwi ka musa. Mi mane sishemo ki kalemeno ka Mulimu ka butokwa hahulu. Haiba lu nyakisisa mutala ni litaelo za hae, lwa kona ku ziba se ku talusa luli ku ba ni sishemo.
4. Isaya 49:15 i lu lutañi ka za sishemo?
4 Kwa Isaya 49:15, Jehova u li: “Kana musali a ka libala mwan’a hae ya anya? kuli mane a si ke a shwela mwana ya zwa mwa mba ya hae makeke?” Mwa Siheberu manzwi a swana ni linzwi la “makeke” a itusisizwe hamoho ni linzwi la sishemo kwa Samu 145:8, 9, ye bonisizwe fahalimu. Sishemo sa Jehova si bapanywa kwa maikuto a bonisanga me ya anyisa ku mwan’a hae. Ikana ya ba kuli mwana u shwile tala kamba ku na ni za tokwa. Me yo ha bona cwalo u shwela mwan’a hae makeke mi u mu fa za tokwa. Ni Jehova kona mwa ikutwelanga cwalo ha bonisa batu sishemo.
5. Jehova na bonisize cwañi Maisilaele kuli u “luwile sishemo”?
5 Mutu ya sishemo ha tokwi fela ku shwela makeke ba ba mwa butokwi kono sihulu u swanela ku ba tusa. Ka mutala, mu nyakisise za na ezize Jehova lilimo ze bat’o ba 3,500 kwamulaho, muta balapeli ba hae ne ba li mwa butanga mwa Egepita. Na bulelezi Mushe kuli: “Ni boni, ni bonelezi ku swenyeha kwa sicaba sa ka kwa Egepita, ni utwile sililo sa bona bakeñisa banyandisi ba bona; kakuli ni ziba manyando a bona. Ni shetumukile ku t’o ba lamulela mwa mazoho a Maegepita, ni ku ba zwisa mwa naha yeo, ni ba ise mwa naha ye nde, ye tuna, mwa naha mo ku buba mabisi ni linosi.” (Exoda 3:7, 8) Lilimo ze bat’o ba 500 ku zwa fo ba lukululelwa Maisilaele mwa Egepita, Jehova na ba hupulize kuli: “Ni zwisize Isilaele mwa naha ya Egepita, na mi lamulela mwa mazoho a Maegepita ni mwa mazoho a malena kaufela ba ba ne ba mi nyandisa.” (1 Samuele 10:18) Bakeñisa ku sa latelela likuka za Mulimu ze lukile, Maisilaele ne ba nze ba nyandiswa hape ni hape. Kono Jehova na ba shwezi makeke mi na zwezipili ku ba tusa. (Baatuli 2:11-16; 2 Makolonika 36:15) Seo si bonisa hande mwa ikutwelanga Mulimu ya lilato muta batu ba ziyeleha kamba ku welwa ki kozi. Jehova u “luwile sishemo.”—Maefese 2:4.
6. Jesu Kreste na likanyisize cwañi Ndat’ahe ka mwa na boniselize sishemo?
6 Jesu Kreste ha na li fa lifasi na bonisize sishemo sina Ndat’ahe. Ka mutala, mu hupule mwa na ikutwezi muta libofu ze peli ne li mu kupile ka t’ata kuli: “Mulena, Mwan’a Davida, u lu utwele butuku.” Libofu bao ne ba bata kuli Jesu a ba folise. Jesu na ba folisize ka nzila ye bonisa mwa na ikutwela. Bibele i li: “Jesu a ba utwela butuku; a swala fa meto a bona, mi kapili-pili ba bona.” (Mateu 20: 30-34) Jesu na utwezi batu butuku mi na ezize limakazo ze ñata ze ne tusize libofu, ba ba kenwi ki badimona, ba ba kula mbingwa ni bashemi ba ne ba na ni bana ba ba kula.—Mateu 9:27; 15:22; 17:15; Mareka 5:18, 19; Luka 17:12, 13.
7. Mutala wa Jehova Mulimu ni wa Mwan’a hae u lu lutañi ka za sishemo?
7 Mutala wa Jehova Mulimu ni wa Jesu Kreste wa sishemo u bonisa kuli sishemo si ama lika ze peli ze—ku utwela butuku ba ba nyandile ni ku ba tusa. Mutu ya sishemo u swanela ku eza lika ze peli zeo. Mwa Mañolo linzwi la sishemo hañata li ama kwa musa o boniswa kwa batu ba ba nyandile. Kono sishemo si kona ku boniswa cwañi mwa litaba za buatuli? Kana ku sa fa koto ye swanela ku bonisa kuli mutu u na ni sishemo?
Ku Bonisa Sishemo kwa Lifosi?
8, 9. Davida na bonisizwe cwañi sishemo a mano buka ni Bati-Sheba?
8 Mu nyakisise ze ne ezahezi muta mupolofita Natani na izo bonana ni Mulena Davida wa Isilaele wa ikale kabakala bubuki bwa Davida ni Bati-Sheba. Davida na inyazize luli mi na lapezi kuli: “U ni utwele butuku Mulimu ka sishemo sa hao, ka makeke a matuna a hao, u takule lifoso za ka. U ni tapise bumaswe bwa ka kaufela, mi u ni kenise kwa sibi sa ka. Kakuli ni itumelela lifoso za ka, mi sibi sa ka si fapil’a ka, ka nako ni nako. Ki Wena, Wena u li nosi ye ni foselize, se ni ezize ki se si maswe mwa meto a hao.”—Samu 51:1-4.
9 Davida na inyazize luli. Jehova na mu swalezi mi a tokwa ku fa Davida ni Bati-Sheba koto ye tuna ye ne ba swanela. Ka ku ya ka Mulao wa Mushe, Davida ni Bati-Sheba ne ba swanela ku bulaiwa. (Deuteronoma 22:22) Nihaike ne ba si ka bulaiwa, ne ba na ni ku talimana ni ze ne tisizwe ki sibi sa bona. (2 Samuele 12:13) Mulimu u bonisanga sishemo ka ku swalela libi. Kono ha palelwangi ku fa batu koto ye ba swanela.
10. Nihaike Jehova u lu atulanga ka sishemo, ki kabakalañi ha lu sa tokwi ku eza sibi ka bomu?
10 “Sibi sina ha si keni mwa lifasi ka mutu a li muñwi [Adama]” mi “mupuzo wa sibi ki lifu,” batu kaufela ba swanela ku shwa. (Maroma 5:12; 6:23) Kacwalo lu swanela ku itumela hahulu kuli Jehova u lu atula ka sishemo! Kono lu swanela ku tokomela kuli ha lu ezi sibi ka bomu ka ku nahana kuli Mulimu u ka lu shemuba. Deuteronoma 32:4 i bulela kuli “linzila za [Jehova] kaufela li lukile.” Mulimu ha libalangi likuka za hae ze lukile niha bonisa batu sishemo.
11. Jehova na bonisize cwañi katulo ye lukile ha na atula Davida kabakala sibi sa hae ni Bati-Sheba?
11 Sibi sa Davida ni Bati-Sheba ne si swalezwi, kona libaka ha ne ba si ka bulaiwa. Baatuli ba Maisilaele ne ba si ka lumelezwa ku swalela libi. Kambe ki bona ba ne ba talimile taba yeo, kambe ne ba atulezi Davida ni Bati-Sheba lifu. Mulao wa Mushe kona mo u boniseza cwalo. Kono bakeñisa kuli Jehova na hupula bulikani bwa na itamile ni Davida, a bata ku bona nji na kona ku swalela Davida. (2 Samuele 7:12-16) Kacwalo, Jehova Mulimu, yena “Muatuli wa lifasi kaufela,” ya kona ku “tatuba lipilu” a keta ku talima taba yeo yena muñi. (Genese 18:25; 1 Makolonika 29:17) Mulimu na kona ku bona ze ne li mwa pilu ya Davida, ku bona nji u bakile luli ilikuli a kone ku mu swalela.
12. Batu ba ba si ka petahala ba tokwa ku ezañi kuli ba kone ku shemubiwa ki Mulimu?
12 Sishemo sa lu bonisanga Jehova ka ku sa lu atulela lifu bakeñisa sibi sa luna se lu ozize si zamaelela ni kalemeno ka hae ka katulo ye lukile. Kuli a kone ku swalela libi za luna a sa keshebisi likuka za hae ze lukile, Jehova u lukisize sitabelo sa Mwan’a hae, Jesu Kreste—mi yeo ki tukiso ye bonisa sishemo se situna ka ku fitisisa. (Mateu 20:28; Maroma 6:22, 23) Kabakaleo lu swanela ku “lumela ku Mwana” ilikuli Mulimu a kone ku lu shemuba ni ku sa lu atulela lifu bakeñisa sibi se lu hozize.—Joani 3:16, 36.
Mulimu Ya Sishemo ni wa Katulo Ye Lukile
13, 14. Kana sishemo sa Mulimu si fokolisa katulo ya hae ye lukile? Mu taluse.
13 Nihaike Mulimu u sishemo, kana kikuli wa keshebisanga katulo ya hae ye lukile? Kana sishemo si fokolisa katulo ya Mulimu ye lukile? Batili.
14 Jehova na bulelezi Maisilaele ka mupolofita wa hae Hosea kuli: “Ni ka ku sumekela, u be wa ka wa kamita; e, ni ka ku sumekela, u be wa ka, ni ku eze ka ku luka, ni ka tukelo, ni ka lilato, ni ka makeke.” (Hosea 2:19) Manzwi ao a bonisa fo ku sweu kuli sishemo sa bonisanga Jehova si zamaelela ni tulemeno twa hae to tu cwale ka katulo ye lukile. Jehova ki “Mulimu ya na ni makeke ni musa, . . . ya swalela batu bumaswe, ni buikuhumuso, ni sibi; kono ki ya sa latuli mulatu wa ya fosize.” (Exoda 34:6, 7) Jehova ki Mulimu ya sishemo ni wa katulo ye lukile. Bibele i bulela cwana ka za hae kuli: “Ki Yena Licwe; musebezi wa hae u lukile; kakuli linzila za hae kaufela li lukile.” (Deuteronoma 32:4) Jehova ki Mulimu wa katulo ye lukile mi ni sishemo sa hae si petehile. Tulemeno to kaufela ki twa butokwa, mi ha ku na kalemeno ka ka kona ku fokolisa ka kañwi. Kono mane tulemeno to twa swalisana.
15, 16. (a) Ki lifi ze bonisa kuli katulo ya Mulimu haki ye tulile tikanyo? (b) Balapeli ba Jehova ba kona ku libelelañi ha ka atula lifasi le li maswe le?
15 Katulo ya Mulimu haki ye tulile tikanyo. Hañata mutu ya na ni katulo ye lukile u ezanga lika ka mulao, mi lifosi ba fiwanga koto ye ba swanela. Kono katulo ye lukile ya Mulimu i tisanga kuli batu ba bañwi ba kone ku puluswa. Ka mutala, muta minzi ye maswe ya Sodoma ni Gomora ne i sinyizwe, ñulukundi Lota ni bana ba hae ba basizana ne ba punyuhile.—Genese 19:12-26.
16 Lwa kona ku sepa kuli muta Jehova a ka atula lifasi le li maswe le, “buñata bo butuna” bwa balapeli ba niti, ba ba “tapisize liapalo za bona, ba li sweufalize mwa mali a Ngunyana” ba ka punyuha. Ba ka “zwa mwa ñalelwa ye tuna.”—Sinulo 7:9-14.
Ki Kabakalañi Ha Lu Swanela ku Ba Ni Sishemo?
17. Ki kabakalañi ku bonisa sishemo ha kuli kwa butokwa?
17 Kaniti Jehova ni Jesu Kreste ba lu luta se ku talusa luli ku ba ni sishemo. Liñolo la Liproverbia 19:17 li bonisa libaka ha ku li kwa butokwa ku ba ni sishemo, li twi: “Ya tusa mubotana u cisa [Muñ’a] Bupilo sikoloti; mi [Muñ’a] Bupilo u ka mu kutiseza se si mu lukela.” Jehova wa tabanga ha lu mu likanyisa ni ku likanyisa Mwan’a hae ka ku bonisa sishemo kwa batu ba bañwi. (1 Makorinte 11:1) Mi batu ba bañwi ba susuezwanga ku ba ni sishemo, kakuli haiba lu bonisa sishemo ni bona ba ka eza nto ye swana ku luna.—Luka 6:38.
18. Ki kabakalañi ha lu swanela ku lika ka t’ata ku ba ni sishemo?
18 Sishemo si swalisana ni tulemeno to tuñwi to tunde. Si zamaelela ni tulemeno to tu cwale ka musa, lilato, ni bunde. Mufelañeke u susumezanga batu ku bonisa sishemo. Nihaike sishemo sa Mulimu ha si fokolisangi katulo ya hae ye lukile, Jehova ha akufi ku halifa mi u fanga lifosi nako ya kuli li bake. (2 Pitrosi 3:9, 10) Kacwalo sishemo si swalisana ni pilu-telele. Ku bonisa sishemo ku kona ku tusa mutu ku ba ni tulemeno to tunde, to tu kopanyeleza cwalo ni miselo ya moya wa Mulimu. (Magalata 5:22, 23) Seo si bonisa kuli ku ba ni sishemo ki kwa butokwa luli!
“Mbuyoti Ki Ya Ba Ba Na Ni Sishemo”
19, 20. Sishemo si ipubanisa cwañi fahalimwa katulo?
19 Mulutiwa Jakobo u bonisa libaka ha kuli kwa butokwa ku ba ni sishemo. Na ñozi kuli: “Sishemo si ka ipubanisa fahalimw’a katulo.” (Jakobo 2:13b) Sishemo sa na talusa Jakobo fo ki se ba bonisa balapeli ba Jehova kwa batu ba bañwi. Sishemo si ipubanisa fahalimwa katulo kakuli muta nako ya “ku ikalabela ku Mulimu” i fita, Jehova u ka lu shemuba ka sitabelo sa tiululo sa Mwan’a hae haiba lu bonisize sishemo ku ba bañwi. (Maroma 14:12) Davida na li munna ya sishemo mi mwendi leo ki le liñwi la mabaka a na tisize kuli Jehova a swalele sibi sa hae ni Bati-Sheba. (1 Samuele 24:4-7) Kono “katulo i ka tokwa sishemo ku ya si ka eza ka sishemo.” (Jakobo 2:13a) Ku swanezi “ba ba si na makeke” ha ba li ba bañwi ba batu ba nga Mulimu kuli “ba lukela ku shwa!”—Maroma 1:31, 32.
20 Mwa Ngambolo ya hae ya fa Lilundu, Jesu na ize: “Mbuyoti ki ya ba ba na ni sishemo, kakuli ba ka shemubiwa.” (Mateu 5:7) Manzwi a, a bonisa hande kuli mutu ya bata ku shemubiwa ki Mulimu u swanela ku ba ni sishemo. Taba ye tatama i ka nyakisisa mo lu kona ku boniseza sishemo mwa bupilo bwa luna bwa ka zazi.
Mu Itutileñi?
• Sishemo ki nto mañi?
• Sishemo si kona ku boniswa cwañi?
• Jehova u bonisanga cwañi sishemo ni katulo ye lukile?
• Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni sishemo?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 21]
Jehova u utwelanga makeke ba ba mwa butokwi sina mwa ikutwelanga me ya anyisa ku mwan’a hae
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Limakazo za Jesu li lu lutañi ka za sishemo?
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Kana Jehova na tulile katulo ya hae ye lukile ha na swalezi Davida?
[Siswaniso se si fa likepe 25]
Sishemo sa bonisanga Jehova kwa baezalibi si zamaelela ni kalemeno ka hae ka katulo ye lukile