Mu Zwelepili Ku Tona, Sina Jeremia

“[Na Jehova] ni tonela linzwi la ka, kuli ni li eze.”—JER. 1:12.

1, 2. Ki kabakalañi ‘ku tona’ kwa Jehova ha ku bapanywa ni kota ya alumondi?

MWA Lebanoni ni mwa Isilaele kwa batanga mwa likweli za Sope ni Yowa. Ka nako yeo likota ha li bangi ni lipalisa. Kono kota ya alumondi yona ya banga ni lipalisa. I na ni lipalisa ze nde ze fubelunyana ni ze sweu. Ki ye ñwi ya likota ze kalisanga ku tubula pili ku si ka kalisa kale ku cisa. Ka lona libaka leo, libizo la Siheberu la kota yeo li talusa “ku zuha.”

² Jehova ha naa ketile Jeremia kuli a be mupolofita wa hae, naa itusisize kota ya alumondi kuli a taluse taba ye ñwi ya butokwa. Kwa makalelo a musebezi wa hae, mupolofita yo naa boni tupa ya kota yeo mwa pono. Pono yeo ne i talusañi? Jehova naa talusize kuli: “Ni tonela linzwi la ka, kuli ni li eze.” (Jer. 1:11, 12) Sina kota ya alumondi ha ne i pakelanga “ku zuha,” Jehova ni yena ka swanisezo naa ‘zuhanga isali kakusasa’ kuli a lume bapolofita ba hae ku yo lemusa batu ze ne ka ezahala ku bona bakeñisa ku sa utwa kwa bona. (Jer. 7:25) Mi naa si ke a pumula, kono naa ka zwelapili ku ‘tona’ ku fitela linzwi la hae la bupolofita li talelezwa. Ka 607 B.C.E., ili ka nako ye ne tomilwe, Jehova a atula sicaba sa Juda se ne si mu kwenuhezi.

3. Ki sepo mañi ye lu kona ku ba ni yona ku Jehova?

³ Ni la kacenu le, Jehova u sa tonela ku peta  tato ya hae. Ha ku konahali kuli a si ke a taleleza linzwi la hae. Ku tona kwa Jehova ku mi ama cwañi? Kana mwa lumela kuli mwa silimo se sa 2011, Jehova wa ‘tona’? Kana mu na ni buikolwiso bwa kuli u ka taleleza lisepiso za hae? Haiba lwa kakanya lisepiso za Jehova, ye ki yona nako ya kuli lu zuhe kwa buloko bwa swanisezo. (Maro. 13:11) Ka ku ba mupolofita wa Jehova, Jeremia naa zwezipili ku tona. Ku nyakisisa libaka Jeremia ha naa zwezipili ku tona kuli a pete musebezi wa naa mu file Mulimu ni mwa naa u petezi, ku ka lu tusa ku itiisa mwa musebezi wa lu file Jehova.

Taba ye ne Tokwa ku Shaelwa ka Putako

4. Ki butata bufi bwa naa talimani ni bona Jeremia ha naa shaela taba ya naa filwe, mi ki kabakalañi ha ne i tokwa ku shaelwa ka putako?

⁴ Mwendi Jeremia naa na ni lilimo ze bato eza 25 za buhulu ha naa filwe musebezi ki Jehova kuli a be mulibeleli. (Jer. 1:1, 2) Kono naa ikutwile kuli ki mwanana, ya naa sa koni ku bulela fapilaa ba bahulu ba naha be ne ba na ni litulo. (Jer. 1:6) Naa shaezi za buhali bwa Mulimu ni likatulo ze sabisa, sihulu kwa baprisita, bapolofita ba buhata, ni babusi, ku beya cwalo ni batu be ne ba “kutela mwa mikwa” ya bona ni be ne ba “tukufalelwa ku keluha kamita.” (Jer. 6:13; 8:5, 6) Tempele ye ne buheha ya Mulena Salumoni, ili ko ne ba yo kopanelanga balapeli ba niti ka lilimo ze bato eza 400, ne i ka sinyiwa. Munzi wa Jerusalema ni naha ya Juda ne li ka ba matota, mi be ne ba pila ku zona ne ba ka iswa mwa butanga. Kaniti, taba ya naa filwe Jeremia ne i tokwa ku zibahazwa ka putako!

5, 6. (a) Jehova u itusisa cwañi batoziwa kacenu? (b) Lu ka nyakisisañi mwa taba ye?

⁵ Mwa miteñi ya cwale, Jehova u bonisize lilato kwa batu ka ku ba fa sikwata sa Bakreste ba ba tozizwe ba ba sebeza sina balibeleli kuli ba ba lemuse ka za katulo ya lifasi le. Bakreste bao se ba susuelize batu ka lilimo ze ñata kuli ba lemuhe linako ze lu pila ku zona. (Jer. 6:17) Bibele i koñomeka kuli Jehova ha liyehangi. Lizazi la hae li ka taha ka nako luli ya tomile, ili ka nako ye ba sa hupuli batu ku ba yona.—Zef. 3:8; Mare. 13:33; 2 Pit. 3:9, 10.

⁶ Batu ba Jehova kaufela ba ziba kuli Mulimu u ka tuha a tisa lifasi le linca. Kacwalo ba ziba kuli ha ba sa na nako ye ñata ya ku kutaza. Ki kwa butokwa ku bulelela batu manzwi a Jehova ka yona nako ye. Taba yeo i mi ama cwañi? Jesu naa bonisize kuli batu kaufela ba swanela ku iketela ku sebeleza Jehova kamba ku sa mu sebeleza. Ha lu nyakisiseñi tulemeno to tulalu to ne tu tusize Jeremia ku zwelapili ku tona kuli a pete musebezi wa hae, ili to tu ka lu tusa ku eza cwalo ni luna.

Ku Lata Batu

7. Mu taluse ka mo lilato ne li susumelize Jeremia ku kutaza niha naa talimani ni butata.

⁷ Ki nto mañi ye ne susumelize Jeremia ku kutaza niha naa talimana ni butata? Naa lata batu. Jeremia naa ziba kuli balisana ba buhata ki bona be ne ba tahisa butata bo buñata bo ne ba talimana ni bona batu. (Jer. 23:1, 2) Zibo yeo ne i mu tusize ku eza musebezi wa hae ka lilato ni ka mukekecima. Naa bata kuli batu ba naa yahile ni bona ba utwe manzwi a Mulimu ni kuli ba pile. Naa iyakatwile hahulu bona kuli mane naa lilile bakeñisa kozi ye ne ka ba tahela. (Mu bale Jeremia 8:21; 9:1.) Buka ya Malilo i bulela hahulu ka za mo Jeremia naa latela Jehova ni Majuda ka yena. (Mali. 4:6, 9) Ha mu bona batu ba ba “katezi, [ili ba] ba hasani, inge lingu ze si na mulisana,” kana mwa lakazanga ku ba bulelela taba ye omba-omba ya Mubuso wa Mulimu?—Mat. 9:36.

8. Ki nto mañi ye bonisa kuli Jeremia naa si ka bifiswa ki manyando?

⁸ Jeremia naa nyandisizwe ki batu ba naa bata ku tusa. Nihakulicwalo, naa si ka kutisa bumaswe ka bumaswe kamba ku bifa. Naa na ni pilu-telele ni musa, mi mane naa bonisize  tulemeno to ku Mulena Zedekia ya maswe! Zedekia ha sa file Jeremia mwa mazoho a lila za hae kuli li mu bulaye, Jeremia naa zwezipili ku mu kupa kuli a utwe linzwi la Jehova. (Jer. 38:4, 5, 19, 20) Kana ni luna lwa lata hahulu batu sina mwa naa ezelize Jeremia?

Bundume bo bu Zwa ku Mulimu

9. Lu ziba cwañi kuli bundume bwa naa na ni bona Jeremia ne bu zwa ku Mulimu?

⁹ Jehova ha naa bulezi ku Jeremia lwa pili, Jeremia naa itatuzi. Taba yeo i bonisa kuli bundume bwa naa bonisize naa si ka pepwa ni bona. Kono nto ye ne mu tusize ku ba ni maata a matuna ha naa nzaa polofita ne li ku tiyela ku Mulimu ka ku tala. Kaniti, Jehova naa inzi ni Jeremia sina “sinata se si sabisa” ka ku mu tusa ni ku mu tiisa kuli a eze musebezi wa hae. (Jer. 20:11) Bundume bwa Jeremia ne bu zibahalile hahulu kuli mane ka nako ya bukombwa bwa Jesu fa lifasi, batu ba bañwi ne ba nahana kuli Jesu ne li yena Jeremia ya naa zusizwe kwa bafu!—Mat. 16:13, 14.

10. Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli batoziwa ba ba siyezi ba ‘beilwe mwa macaba ni mwa mibuso’?

¹⁰ Ka ku ba “Mulena wa macaba,” Jehova naa file Jeremia musebezi wa ku yo zibisa macaba ni mibuso ka za katulo ye ne taha. (Jer. 10:6, 7) Kono batoziwa ba ba siyezi ba beilwe cwañi “mwa macaba ni mwa mibuso”? (Jer. 1:10) Sina Jeremia wa kwaikale, batoziwa ni bona ba filwe musebezi ki Muambakani ya Pahami. Kabakaleo, ba lumelelizwe ku shaela mwa lifasi kamukana likatulo ze ka tahela macaba ni mibuso. Bakeñisa kuli ba filwe maata ki Mulimu, yena Muambakani ya Pahami, mi ba bulela litaba ze utwahala ze mwa Linzwi la hae, batoziwa ba zibahaza taba ya kuli macaba ni mibuso ze li teñi kacenu li ka kumulwa ni ku sinywa ka nako ya tomile Mulimu ni ka nzila ya hae. (Jer. 18:7-10; Sin. 11:18) Batoziwa ba ka tundamena ku tiiseza mwa musebezi o ba filwe ki Mulimu wa ku shaela katulo ya Jehova mwa lifasi lote.

11. Ki nto mañi ye ka lu tusa ku zwelapili ku kutaza niha lu talimana ni miinelo ye taata?

¹¹ Fokuñwi lwa zwafanga kabakala batu ba ba sa lu teelezi, ha lu lwaniswa, kamba ha lu li mwa miinelo ye taata. (2 Makor. 1:8) Kono sina Jeremia, lu zweleñipili ku kutaza. Lu si ke lwa zwafa. Kaufelaa luna lu zweleñipili ku lapela ka taata ku Mulimu ni ku ‘tiyela ku yena’ ha lu nze lu mu sepa kuli u ka lu tusa. (1 Mates. 2:2) Ka ku ba balapeli ba niti, lu swanela ku zwelapili ku tona kuli lu pete buikalabelo bwa lu file Mulimu. Lu lukela ku tundamena ku kutaza ka za ku sinyiwa kwa Bukreste bwa buhata, ko ne ku swaniselizwe ki sinyeho ya munzi wa Jerusalema o no sa sepahali. Batoziwa ba ka na ba zibahaza za “mwaha wa sishemo sa Muñaa Bupilo” hamohocwalo ni za “lizazi la ka likanyisa batu Mulimu wa luna.”—Isa. 61:1, 2; 2 Makor. 6:2.

Ku ba ni Tabo

12. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Jeremia naa zwezipili ku ba ni tabo, mi ki nto mañi ye ne mu tusize ku ba ni yona?

¹² Jeremia naa fumana tabo mwa ku eza musebezi wa hae. Naa ize ku Jehova: “Manzwi a hao a ni keni mi ni a cile; manzwi a hao a ni fa tabo, a nyakalisa pilu ya ka; kakuli ni bizizwe ka Libizo la hao, Wena Muñaa Bupilo.” (Jer. 15:16) Jeremia naa ikutwa kuli ne li tohonolo ku yemela Mulimu wa niti ni ku kutaza linzwi la hae. Lu lemuha kuli Jeremia ha naa isize pilu kwa batu be ne ba mu shwaula, naa latehezwi ki tabo. Kono ha naa nahanisisize bunde ni butokwa bwa taba ya naa shaela, naa kutezwi ki tabo.—Jer. 20:8, 9.

13. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku ifepa ka lituto ze tungile za mwa Bibele kuli lu zwelepili ku ba ni tabo?

¹³ Kuli lu zwelepili ku ba ni tabo mwa musebezi wa luna wa ku kutaza, lu tokwa ku ifepa ka “lico ze tiile,” ili lituto ze tungile za mwa Linzwi la Mulimu. (Maheb. 5:14) Tuto ye tungile i tiisa tumelo. (Makolo. 2:6, 7) I lu tusa ku utwisisa ka mo likezo za luna li amela pilu ya  Jehova. Haiba ku lu bela taata ku fumana nako ya ku bala ni ku ituta Bibele, lu swanela ku nyaka mo lu itusiseza nako ya luna. Nihaiba feela ku ituta ni ku yeya ka mizuzu i sikai ka zazi ni zazi, ku ka lu tusa ku sutelela ku Jehova mi ku ka lu ‘fa tabo ni ku nyakalalisa lipilu za luna,’ sina mwa naa ikutwezi Jeremia.

14, 15. (a) Ki lika mañi ze ne tahisizwe ki musebezi wa naa ezize Jeremia ka busepahali? (b) Batu ba Mulimu kacenu ba utwisisañi ka za musebezi wa ku kutaza?

¹⁴ Jeremia naa si ka tuhela ku zibahaza litemuso za Jehova ni katulo ya hae, kono hape naa si ka libala musebezi wa hae wa ku ‘yaha ni cala.’ (Jer. 1:10) Musebezi wa hae wa ku yaha ni ku cala ne u tahisize ze nde. Majuda ba bañwi ni batu ba bañwi be ne ba si Maisilaele ne ba punyuhile muta Jerusalema ne i sinyizwe ka 607 B.C.E. Ba bañwi ku bona be lu ziba ne li Marekabi, Ebedi-Meleki, ni Baruki. (Jer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Balikani ba Jeremia bao be ne ba sepahala ili be ne ba saba Mulimu, ba swaniseza batu ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi ba ba li balikani ba sitopa sa batoziwa se si swanisezwa ki Jeremia. Batoziwa bao ba fumana nyakalalo mwa ku yaha tumelo ya “buñata bo butuna bwa batu” bao. (Sin. 7:9) Balikani ba bona ni bona ba fumana  tabo ye tuna ha ba nze ba tusa batu ba lipilu ze nde ku ziba niti.

¹⁵ Batu ba Mulimu ba utwisisa kuli ku kutaza taba ye nde ki kalulo ya bulapeli bwa bona ku Mulimu ni kuli ha ba eza cwalo ba tusa batu ba bañwi. Ku si na taba kuli batu ba ka lu teeleza kamba ku tokwa, lu fumana tabo ye tuna mwa ku sebeleza Jehova ka ku peta musebezi wa luna wa ku kutaza.—Samu 71:23; mu bale Maroma 1:9.

Mu Zwelepili ‘ku Tona’ Mwa Musebezi wa Mina!

16, 17. Mañolo a Sinulo 17:10 ni Habakuki 2:3 a bonisa cwañi bukuswani bwa nako ye siyezi?

¹⁶ Ha lu nyaka bupolofita bo bu ñozwi kwa Sinulo 17:10, lu lemuha kuli nako ye siyezi ki ye nyinyani hahulu. Mulena wa busupa, ya yemelwa ki linaha ze peli ze maata ze swalisani za Britain ni United States, u kalile ku busa. Lu bala cwana ka za mulena yo: “Ha ka ta, u ka ina nako ye nyinyani.” “Nako ye nyinyani” yeo i tuha i fela. Mupolofita Habakuki u lu bulelela manzwi a lu kolwisa kuli muinelo o maswe wa lifasi le u tuha u fela. U li: “Pono yeo i sa bulukezwi nako ya yona . . . U i talimele, kakuli i ka bonahala; mi ha i na ku liyeha.”—Hab. 2:3.

¹⁷ Mu ipuze kuli: ‘Kana luli mupilelo wa ka wa bonisa kuli na lemuha kuli nako ye siyezi ki ye kuswani ni kuli mafelelezo a tuha a taha? Kamba kana liketo za ka ni lika ze ni nga ku ba za butokwa hahulu li bonisa kuli ha ni libeleli kuli mafelelezo a ka tuha a taha kamba mane li bonisa kuli ha ni sepi kuli a ka taha?’

18, 19. Ki kabakalañi ye ha i si nako ya ku kutela mwamulaho?

¹⁸ Musebezi wa sitopa sa balibeleli ha u si ka fela kale. (Mu bale Jeremia 1:17-19.) Lu tabile hahulu kakuli batoziwa ba ba siyezi ba yemi ka ku tiya ba sa zikinyehi, sina “musumo wa sipi” ni “munzi o tiile”! Ba “itamile lukanda mwa teka, ili Niti” ka ku tuhelela Linzwi la Mulimu ku ba tiisa ku fitela ba feza musebezi wa bona. (Maef. 6:14) Ba buñata bo butuna ni bona ba bonisa moya o swana wo ka ku tusa batoziwa mwa ku peta musebezi o ba filwe ki Mulimu.

¹⁹ Ye haki yona nako ya ku kutela mwamulaho mwa musebezi wa Mubuso kono ki nako ya ku nyaka taluso ya liñolo la Jeremia 12:5. (Mu bale.) Kaufelaa luna lu tahelwanga ki miliko ye lu swanela ku tiyela. Ku tiyela miliko yeo ku konwa ku bapanywa ni ku lakana ni batu “ba mautu.” Kono “ñalelwa ye tuna” ha i nze i atumela, lu libelela kuli butata bu ka ekezeha. (Mat. 24:21) Ku talimana ni miliko ye taata hahulu ye taha ku konwa ku bapanywa ni ku lakana ni batu “ba ba pahami fa lipizi.” Mutu naa ka tokwa ku itiisa hahulu-hulu kuli a lakane ni lipizi. Kacwalo lu ka tusiwa ha lu itiisa mwa miliko ye lu kopana ni yona cwale, mi ka ku eza cwalo lu itukiseza ku itiisa mwa miliko ye ka lu tahela kwapili.

20. Mu ka tundamena ku ezañi?

²⁰ Kaufelaa luna lwa kona ku likanyisa Jeremia ni ku peta hande musebezi wa luna wa ku kutaza! Tulemeno to tu cwale ka lilato, bundume, ni tabo ne tu tusize Jeremia ku peta musebezi wa hae ka busepahali ka lilimo ze 67. Lipalisa ze nde za alumondi li lu hupulisa kuli Jehova u ka na a “tonela” linzwi la hae kuli a li eze. Ni luna lwa swanela ku eza cwalo. Jeremia naa zwezipili ‘ku tona’ mi ni luna lwa kona ku eza cwalo.

Kana Mwa Hupula?

• Lilato ne li tusize cwañi Jeremia ku zwelapili ‘ku tona’ kuli a pete musebezi wa hae?

• Ki kabakalañi ha lu tokwa bundume bo bu zwa ku Mulimu?

• Ki nto mañi ye ne tusize Jeremia ku zwelapili ku ba ni tabo?

• Ki kabakalañi ha mu bata ku zwelapili ‘ku tona’?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 31]

Kana mu ka zwelapili ku kutaza niha mu lwaniswa?