Naa li wa Lusika Lwa Kayafa
Naa li wa Lusika Lwa Kayafa
Fokuñwi bapumbuli ba lika za kwaikale ba pumbulanga lika ze ne itusiswanga ki batu ba ba bulezwi mwa Bibele kamba be ne ba swalisananga ni bona. Ka mutala, mwa silimo sa 2011, bocaziba ba kwa naha ya Israel ne ba hatisize litaba ze bonisa kuli batu ba bañwi ba ba bulezwi mwa Bibele ne ba kile ba pila luli. Litaba zeo ne li ama sibaka se se si bile teñi ka lilimo ze 2,000 ili se ne si lukisizwe hande, mi mwa sibaka mo ne ku bulukelwanga masapo a litupu hamulaho wa ku bola kwa nama.
Fa sibaka seo ku ñozwi kuli: “Miriame mwanaa Yehoshua ili mwanaa Kayafa, muprisita wa Maazia wa kwa Beth ʹImri.” Kayafa ki yena Muprisita yo mutuna wa Sijuda ya naa li mwahalaa batu be ne ba talima taba ya Jesu. (Joa. 11:48-50) Caziba wa litaba za kwaikale ya bizwa Flavius Josephus naa bizize Kayafa kuli ki “Josefa ya naa zibahalanga ka libizo la Kayafa.” Ku bonahala kuli sibaka mo ne ku bulukelwanga masapo a litupu ne li sa yo muñwi wa bahabo yena. Bakeñisa kuli manzwi a ñozwi fa sibaka seo ili sibaka se si ngiwa kuli ne li sa muprisita yo mutuna a biza Kayafa kuli “Yehosef bar Caiapha,” kamba Josefa, mwanaa Kayafa, * Miriame mwendi ne li wahabo Josefa.
Ka ku ya ka litaba ze ne fumanwi ki ba katengo ka Israel Antiquities Authority (IAA), sibaka ko ne ku bulukilwe masapo a Miriame ne si amuhilwe masholi be ne ba sinyize libita la kwaikale. Ku nyakisisa hande sibaka seo sa kwaikale ni ze ñozwi fateñi ku tahisa kuli lu utwisise kuli luli sibaka seo ki sa niti.
Hape ku na ni taba ye ñwi ye nca ye fa sibaka seo. Taba yeo i ama Maazia ya naa tilo sebeza sina muprisita wa mafelelezo kwa baprisita ba 24, ili be ne ba sebeleza mwa tempele ya kwa Jerusalema. (1 Makol. 24:18) Katengo ka Israel Antiquities Authority (IAA) ka bulela kuli “fa sibaka fo, ku ñozwi manzwi a bonisa kuli ba lusika lwa Kayafa ne li bahabo Maazia.”
Fa sibaka fo hape ku ñozwi za Beth ʹImri. Libizo la Beth ʹImri le li ñozwi fa sibaka seo li kona ku talusa lika ze peli. Ku likana ni ze ba bulela ba katengo ka IAA, “pili, libizo leo li kona ku ba la lusika lwa buprisita ili ku talusa bana ba Imeri ili bao bana ba bona ba kopanyeleza lusika lwa Maazia.” (Ezira 2:36, 37; Neh. 7:39-42) “Ku zwa fo, libizo leo li kona ku talusa sibaka sa naa simuluha ku sona mufu ili ku talusa Miriame kamba lubasi lwa hae kaufela.” Ibe kuli libizo leo ne li talusa libizo la mutu kamba libizo la sibaka, sibaka ko ne ku bulukilwe masapo a Miriame si fa bupaki bwa kuli Bibele i bulela za batu be ne ba li teñi luli ili be ne ba li mwa mabasi a niti.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 3 Kuli mu bale litaba ze ñata ka za sibaka seo sa Kayafa, mu bale taba ye li “Muprisita yo Mutuna ya Naa Nyazize Jesu,” mwa magazini ya Tawala ya Mulibeleli ya January 15, 2006, makepe 10-13.
[Siswaniso se si fa likepe 30]
Siswaniso se: Sibaka tenyene mo ne ku beiwanga masapo a litupu
[Manzwi a bañi ba siswaniso]
Todd Bolen/BiblePlaces.com
Boaz Zissu, Bar-Ilan University, Israel
