Ha ne ni pepilwe, bashemi ba ka ne ba na ni famu ye nyinyani mwa munzi wa Galicia, o ne u li kwa mutulo-wiko wa Spain. Ne ni li wa bune mwa lubasi lwa bana ba 8. Lubasi lwa luna ne lu li lo lu tabile. Ka nako yeo mwa Spain, mabasi a mañata ne a ikutwanga kuli ki swanelo ku isa nihaiba mwana a li muñwi kwa sikolo sa masisita kamba sa baprisita. Mwa lubasi lwa luna, na ni ba bañwi ba babeli ne lu itatezi ku ya kwa sikolo sa masisita.

Ha ne ni li wa lilimo ze 13, na latelela muhulwanaa ka ku yo kena sikolo sa masisita mwa tolopo ya Madrid. Batu ba kwa sikolo seo ne ba si na silikani. Kwateñi ne ku si na moya wa ku bonisana lilato kono ne ku na ni feela litaelo, litapelo, ni milao ye taata. Kakusasana ne lu pakelanga ku yo kopana mwa keleke ka mulelo wa ku yo nahanisisa za Mulimu, nihaike kuli na, hañata ne ku si na ze ne ni nahananga. Hamulaho, ne lu opelanga lipina ni ku eza mukiti wa Misa mwa puo ya Silatini. Ne ni sa utwisisangi ze ne lu ituta mi ne ni ikutwile inge kuli Mulimu na li kwahule hahulu ni na. Ne ni si na tabo mwa mazazi kaufela e ne ni li kwa sikolo seo. Nihaiba ka linako ze ne ni kopananga ni muhulwanaa ka, ne lu bulelanga feela kuli: “Lumela Maria ya kenile.” Masisita ne ba lu lumelezanga feela ku ambola ka mizuzu ye 30 hamulaho wa sico. Bupilo bo, ne bu shutana hahulu ni bupilo bwa tabo bo ne lu ikola kwa ndu ya luna! Ne ni ikutwanga buinosi mi hañata ne ni lilanga.

Nihaike kuli ne ni sa ikutwi ku ba bukaufi ni Mulimu, ha ne ni kwanisize lilimo ze 17 na ikatulela ku ba sisita. Ne ni ezize cwalo bakeñisa kuli ne ni tokwiwa ku eza cwalo, kono hamulaho na kala ku ipuza haiba luli Mulimu naa ni ketile ku ba sisita. Masisita ne ba bulelanga kuli batu ba ne ba na ni mihupulo ye cwalo ne ba ka yo cisiwa mwa mulilo wa lihele! Nihakulicwalo, ne ni zwezipili ku honona. Ne ni ziba kuli Jesu naa si ka ikauhanya kwa batu, kono naa patehile ku luta batu ni ku ba tusa. (Mateu 4:23-25) Ha ni to kwanisa lilimo ze 20, na bona kuli ne ni sa swaneli ku zwelapili ku ba sisita. Ne ni komokile hahulu yo muhulu wa masisita ha na ni bulelezi kuli haiba ne ni kakanya za ku zwelapili ku ba sisita kamba ku tokwa, neikaba hande ha ne ni ka tuhela ku ba sisita honafo feela. Ni nahana kuli mwendi sisita yo naa ikalezwi kuli ne ni ka kukueza masisita ba bañwi. Kamukwaocwalo, na tuhela ku kena sikolo seo sa masisita.

 Ha ne ni kutezi kwa ndu, bashemi ba ka ne ba si ka yo ni nyemela bakeñisa muhato o ne ni ingile. Kono bakeñisa kuli mwa sibaka se ne lu pila ku sona ne ku si na misebezi, na tutela kwa Germany, ko ne ku pila yo muñwi wa banyani ba ka ba bashimani. Munyanaa ka yo, naa swalisana ni sikwata sa Komyunizimu se ne si tukufalezwi ku lwanela liswanelo za batu ba ne ba zwa kwa Spain. Ne ni ikutwile ku lukuluha ku pila mwahalaa batu bao ba ne ba lwanela litukelo za babeleki ni liswanelo za basali za kuli ba ngiwe ka ku likanelela ni baana. Kamukwaocwalo, na kala ku swalisana ni sikwata sa Komyunizimu mi hasamulaho na nyalana ni muuna wa mwa sikwata seo. Ne ni ikutwa kuli ne ni eza lika ze lukile, ne lu abelanga libuka za Komyunizimu mi ha ne ku banga ni nto ye ne lu sa tabeli, ne lu caulanga mwa mikwakwa.

Hasamulaho wa nakonyana na ikutwa ku zwafa hape. Ne ni ikutwile kuli ba Komyunizimu hañata ne ba sa ezangi ze ne ba luta. Ka 1971, maikuto a ka ao a zwelapili ku hula, sikwata sa bashimani ni basizana ba Komyunizimu ha ne ba cisize ndu ya Ndumeleti wa kwa Spain, ye ne li mwa tolopo ya Frankfurt. Ne ba ezize cwalo bakeñisa kuli ne ba hanyeza puso ye maswe ya buhateleli ye ne li mwa Spain ka nako yeo. Kono ne ni ikutwile kuli ku eza cwalo ne si yona nzila ye nde ya ku bonisa ka yona bunyemi.

Mwanake wa pili ha naa pepilwe, ne ni taluselize bo muunaa ka mulelo wa ka wa ku tuhela ku yanga kwa mikopano ya ba Komyunizimu. Ne ni ikutwile hahulu buinosi bakeñisa kuli ne ku si na nihaiba a li muñwi kwa balikani ba ka ba kale ya naa tilo ni potela ni ku to bona mwanake. Na nahana hahulu ka za mulelo wa bupilo. Na ipuza kuli kana luli lwa swanela ku ikataza ku bata ku kondisa lika mwa naha?

Ka 1976, mutu ni musalaa hae ba ba li Lipaki za Jehova ba ne ba zwa kwa naha ya Spain ba to ngongota fa munyako wa ndu ya luna ni ku ni fa lihatiso ze tomile fa Bibele. Ha ne batile lwa bubeli na kala ku ba buzaka lipuzo ze ñata ka za manyando, za ku sa likanelela kwa baana ni basali, ni za likatulo ze si ka luka. Ne ni komokile hahulu bakeñisa kuli lipuzo za ka kaufela ne ba li alabile ka ku itusisa Bibele! Kamukwaocwalo, na lumela ku ituta Bibele ni bona.

Kwa makalelo ne ni ikolanga ku ituta feela litaba. Kono lika ne li cincize na ni bo muunaa ka ha ne lu kalile ku yanga kwa mikopano ya Lipaki za Jehova kwa Ndu ya Mubuso. Ka nako yeo, ne lu na ni bana ba babeli ba bashimani. Lipaki ne ba yanga ni luna kwa mikopano mi ne ba lu tusanga ku babalela bana ba luna ka nako ya mikopano. Na kala ku lata hahulu Lipaki za Jehova.

Nihakulicwalo, ne ku sa na ni litaba ze ne ni kakanya ka za bulapeli. Ha ne ni ile kwa Spain ku yo potela lubasi lwa hesu, bo ndate ba banyinyani ba ne ba li baprisita, ba lika ku ni zwafisa kuli ni tuhele ku ituta Bibele. Kono Lipaki ba kwateñi ne ba ni tusize hahulu. Ne ba alabile lipuzo za ka ka ku itusisa Bibele sina feela mo ne ba ezelize Lipaki ba kwa Germany. Ha ne ni kutezi kwa Germany, na yo ikatulela ku kala ku ituta Bibele hape. Nihaike kuli bo muunaa ka ne ba ikatulezi ku sa zwelapili ku ituta Bibele, na ne ni zwezipili ku ituta. Ka 1978, na kolobezwa ni ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova.

Ku ituta niti ye nepahezi ya mwa Bibele ku ni tusize ku ziba hande mulelo wa bupilo ni ku ziba mo ni swanela ku pilela. Ka mutala, kwa 1 Pitrosi 3:1-4, Bibele i susueza basali kuli ba “ipeye kwatasaa baana” ba bona ka ku ba bonisa “likute le lituna” ni ku ba ni moya o “bunolo, ili wa butokwa hahulu mwa meeto a Mulimu.” Likuka ze cwalo li ni tusize ku ba musali yo munde wa Sikreste ni ku ba me yo munde.

Se ku fitile lilimo ze 35 ku zwa fo ne ni kolobelelizwe. Ni tabile hahulu ku swalisana ni mizwale ni likaizeli ba mwa lifasi kaufela ku sebeleza Jehova mi ni tabile bakeñisa kuli bana ba ka ba 5 ba swalisana ni na mwa ku sebeleza Mulimu.