Padi uyukile amba kubulwa kudya pa ndīlo kubwanya kona bukomo bobe bwa ngitu. Bankasampe bakabole wabelabela bakatama’nka bu bakabole wabelabela, o mwanda i biyampe wikale na kibidiji kya kudya byakudya bya bumeni tamba’nka pano.

•  Le Kudya pa ndīlo kushintulula bika?

•  Le mbwanya kudya nyeke pa ndīlo namani?

•  Binena bakwenu

 Bible witunena twikale “bebeje mu byonso,” ne mu mudīlo wetu. (1 Temote 3:11) Na uno musoñanya mu ñeni, i biyampe kuyuka’mba . . .

•   Bilomba kudya pa ndīlo byakudya bya miswelo yonso. Byakudya bya miswelo itano i bino: byakudya bya majiba, bya bumeni, bipa, munamuna, ne miseke. Bantu bamo bapelanga kudya byakudya bya miswelo imoimo, balanga’mba kulonga namino kukebakwasha batyepeje’ko kilo. Inoko kulonga uno muswelo kubwanya kubudija umbidi obe bintu bya bumeni byousakilwa.

   Tompa ano manwa: Longa bukimbi nansha kukamona dokitele obe akulombole kamweno kadi mu byakudya palapala. Kimfwa:

   Sukadi yobeta bu hydrate de carbone ibwanya kukupa bukomo. Bumeni bwa mu ngitu bubwanya kukwasha umbidi obe ulwe na misongo, kulama mamolekile ne kwialongolola. Māni amo—mabwanine, abwanya kutyepeja’ko kyaka kya kubela misongo ya dityima ne kukulengeja wiivwane biyampe.

   “Noñanga bukomo bwa kudya pa ndīlo byakudya bya miswelo yonso. Kadi nkimwenepo amba i bibi kudya na dimodimo lubombo nansha byansakunsaku. Ino muntu kafwaninwe kudya enka bino byakudya kete. I biyampe kwikala nyeke na bujalale.”—Brenda.

•   Kudya pa ndīlo ke kupityija’byopo kipimo. Ke kudyapo byakudya bityetye, kudya bingi bininge nansha kwifīta nzala.

   Tompa ano manwa: Tá mutyima ku bintu byodya mu bula bwa kweji. Le i kitatyi’ka kyodyanga mu miswelo yotwabala kulu’ku?’ Le i bika byobwanya kushinta mwanda wa udye pa ndīlo?

   “Nadi ndya byakudya bya māni-māni mafuku mavule ne byampikwa māni-māni mafuku matyetye. Mfulo mfulō, nakwata butyibi bwa kuleka’byo kubandaula buvule bwa māni, kuta mutyima kutyina nakekala na mudīlo mpata, ne kuleka’byo kudya shi naikuta. Nansha byobyadi bilomba kitatyi, ino pano ndyanga pa ndīlo.”—Hailey.

•   Languluka’po kumeso kwa kitatyi. Bible unena’mba: “Mpango ya muntu wa kininga bine ikendeka.” (Nkindi 21:5) Bilomba kukala’ko ñeni pa kwikala na kibidija kya kudya biyampe.

   “Bilomba kukwata’ko mpango ya kudya byakudya biyampe, kadi divule dine byakudya biyampe i byobya bitēkelwe ku njibo. Nansha byobikalanga bikomo, ino bibwanya kukukwasha ulee lupeto lobe.”—Thomas.

•   Pingakanya byakudya byampikwa bumeni na bya bumeni. Bible unena’mba: “Lama tunangu twa kamweno.” (Nkindi 3:21) Tunangu twa kamweno tukakukwasha uyuke miswelo mivule ya byakudya bibwanya kukwendekela.

   “Nashilwile kupingakanya difuku ne difuku byakudya byampikwa bumeni na bya bumeni. Kimfwa, pa kyaba kya kulamba lubombo, ndyanga pome. Mu kitatyi’tu kityetye nadi mpingakanya difuku ne difuku byakudya byampikwa bumeni na bya bumeni!”—Kia.

•   Ikala na mumweno mujalale. Bible unena’mba: “Kadye byakudya byobe na nsangaji.” (Musapudi 9:7) Kudya pa ndīlo kekufwaninwepo kukulengeja uleke kusangela byakudya, nansha kukulengeja ulangelange pa byakudya byonso byodya. Nansha shi usakanga kutyepeja’ko kilo, vuluka’mba kitungo kyobe i kwikala na bukomo buyampe bwa ngitu. Ikala na mumweno mujalale.

   “Najimije panopano makilo 15, kadi mu kino kitatyi nkyadipo nefīta nzala, kuleka kudya byakudya bimobimo, nansha kwitopeka pa mwanda wa kudya byansakunsaku. Najingulwile amba nkibwanyapo kutyepeja’ko kilo mu kitulumukila ne amba mfwaninwe kushinte muswelo omona byakudya.”—Melanie.