Don ne Margaret * baile kwibapempula kudi wabo mwana mwana-mukaji ne kyandi kisaka. Pa kwishadika, Margaret, mutēki wa bwino mupebwe pasho, wateka makaroni ne majiba, bidibwa biswile bandi bankana babidi.

Bonso papo ke bashikate ku meza, Margaret waleta bidibwa mu kibakudi webitūla pa meza. Aye upūtula mufiniko, watulumuka pa kumona’mba mu kibakudi mwadi’tu’nka majiba kete. Margaret waidilwe kutyanga’mo bisombelwa bya makaroni! *

Nansha twikale na myaka mivule namani nansha bwino, batwe bonso tuloñanga bilubo. Padi tubwanya kunena binenwa bibi nansha kulonga kintu kiyampe mu kitatyi kyampikwa kufwaninwa, nansha padi i kwilwa’tu bintu kampanda. Mwanda waka tuloñanga bilubo? I muswelo’ka otubwanya kulwa nabyo? Le tubwanya kwibyepuka? Kwikala na mumweno mujalale pa bilubo kusa kwitukwasha tulondolole bino bipangujo.

Shi tubalonga bintu biyampe, twivwananga nsangaji pobetufwija’ko ne kumona’mba i byendele’mo betufwije’ko. Shi tubalonga kilubo, ekale pampikwa kusaka nansha shi bantu bakwabo kebekimwenepo, lelo tubulwe’po kwitabija kilubo kyetu? Inoko kulonga uno muswelo kulombanga kwityepeja.

Shi twilangila bipitepite, tubwanya kwanza kutyepeka kilubo kyetu, kutopeka bakwabo pa mwanda wa kilubo kyetu, nansha kwikituna. Kulonga namino kuletanga musala. Tubwanya kukomenwa kupwija mwanda, enka ne bantu bakwabo babwanya kutopekwa pampikwa mwanda. Nansha shi dyalelo ketutenwepo na kibi pa mwanda wa kilubo kyetu, tuvulukei amba, “batwe bonso, wa pandi wa pandi, tukeshintulwilanga kudi Leza.”​—Loma 14:12.

Leza udi na mumweno mujalale pa bilubo. Mu Ñimbo ya Mitōto, Leza i mutelwe’mo bu ‘muyūle lusa ne buntu’; kadi “kakadingilapo nyeke, mhm; nansha kubīka bulobo bwandi nyeke, ehe.” Uyukile amba bantu i bampikwa kubwaninina kadi wivwanijanga kutupatupa kwetu, “witunena’mba, i luvumbi.”​—Ñimbo ya Mitōto 103:8, 9, 14.

Kadi, byadi tata wa lusa, Leza witusakilanga batwe bandi bana tumone bilubo mwaebimwena. (Ñimbo ya Mitōto 130:3) Kinenwa kyandi kitupanga madingi mavule a buswe ne buludiki mwanda wa kwitukwasha potulonga bilubo nansha palonga’byo bantu bakwabo.

Divule shi muntu walonga kilubo, ukimbanga kulambika’kyo bantu bakwabo nansha kukimba kwibingija pa byaanenene nansha byaalongele. Nanshi, shi ubasanshija muntu kampanda na binenwa, mulombe’tu lusa, mupwije myanda, ne kulama kipwano kyenu. Lelo wimulonge kintu kibi kikusanshije abe mwine nansha kisanshije muntu  mukwabo? Pa kyaba kya kwitopeka abe mwine nansha kutopeka bantu bakwabo, wabulwa’po’tu kulonga bukomo bwa kupwija myanda? Na bubine kupela kwitabija kilubo kukendeja myanda kulampe enka ne kwiibipija. Nanshi, boila’ko ñeni, wilemunune, ne kuleka kwikilonga monka.

Inoko shi i muntu ungi walonga kilubo, divule twikalanga tumumona bibi. I biyampe kulonda madingi a Yesu Kidishitu a amba: “Bintu byonso byomusaka bantu bemulongele, banwe nenu mufwaninwe kwibalongela’byo.” (Mateo 7:12) Shi ubalonga kilubo, nansha ke kityetye kine, na bubine usakanga bantu bakufwile lusa nansha kukulekela na mutyima umo. Penepa wabulwa’po nobe kulombola kanye uno muswelo ku bantu bakwabo?​—Efisesa 4:32.

Dikishonele dimo dishintulula’mba, bilubo bilupukanga ku “butyibi bubi, kubulwa kuyuka myanda senene, nansha ku kalengwa.” Twitabije amba muntu ense ke muponene mu kilubo kimo nansha mu byonso byatelwa’bi. Inoko, tubwanya kutyepeja’ko bilubo shi tulonde misoñanya imoimo ya kyalwilo ya mu Bisonekwa.

Musoñanya umo bidi utanwa mu Nkindi 18:13, motutanga’mba: “Yewa ulondolola kala kaivwanije, i bulembakene ne bumvu kwadi.” Na bubine, kwitūdila’ko kitatyi kya kwivwana myanda yonso senene ne kubandaula kilondololwa kyobe kukakukwasha uleke kunena nansha kulonga bintu na kansontomokela. Kuteja na katentekeji i kwa kamweno mpata pa kuleka kukwata butyibi bubi​—ne kwepuka kulonga bilubo.

Musoñanya mukwabo wa mu Bible unena’mba: “Shi bikokejika, mungya momubwaninya, ikalai mu ndoe na bantu bonso.” (Loma 12:18) Longa bukomo bwa kutuntwila ku ndoe ne bumo. Pomwingila na bakwenu wibalēmeke, wibafwije’ko ne kwibakankamika. Shi ulonga uno muswelo, nabya bikapēla kwilekela pa binenwa nansha bilongwa bisansa, kadi bikakwasha pa kupwija myanda senene mu bulunda.

Tala shi ubwanya kuboila ñeni ku kilubo kyobe. Pa kyaba kya kwikañanya pa byowanenene nansha byowalongele, mona kino bu mukenga wa kutamija ngikadila milumbuluke. Lelo usakilwa kutamija kutūkija mutyima, kanye, nansha kwīfula? Le kutalala, ndoe, ne buswe nabyo le? (Ngalatea 5:22, 23) Ino ngikadila ibwanya kukukwasha wepuke kulonga kilubo’kya musunsa mukwabo. Shi ubalonga kilubo, leka kulēmenenwa na milangwe ya kwitopeka. Na bubine kusepa kubwanya kukukwasha utyepeje’ko njia.

Kwikala na mumweno mujalale pa bilubo kubwanya kwitukwasha tulwe nabyo shi bibalongeka. Kadi tukekala na ndoe ya mutyima batwe bene ne kwikala mu ndoe na bantu bakwabo. Shi tulonga bukomo bwa kuboila ñeni ku bilubo byetu, nabya tukekala na tunangu ne kuswibwa na bantu. Ketukatyumukwapo mutyima nansha kwitopeka batwe bene bipitepite. Kuyuka’mba bantu bakwabo nabo balwanga na bilubo byabo kuketukwasha tupwane nabo bininge. Kya mvubu nakampata, tubwanya kumwena mu kwiula buswe bwa Leza ne mutyima wandi wa kulekela.​—Kolose 3:13.

Lelo kilubo kya Margaret utelelwe ku ngalwilo’u kyaonene bupempudi bwa kisaka? Nansha dimo. Inoko bonso bamwene’tu amba i mwanda usepeja, nakampata kudi Margaret mwine, kadi abo bonso badile bidibwa’bya​—pampikwa makaroni! Myaka pa kupita’po, bandi bankana babidi basekunwinine babo bana ino mānga ya kasekuseku itala bidibwa bya kisaka ne kuvuluka bitatyi bya nsangaji byobapityije na bankambo babo. Nansha nankyo, kyadi’tu’nka kilubo’ki!