MUTWE WA MWANDA WA PA KIBALU: LE LUSANGUKILO LWA YESU LUDI NA KAMWENO’KA KODI?

Le Lusangukilo lwa Yesu—Lwāikele’ko Bine?

HERODOTUS, mulembi wa mānga Mungidiki wāikele’ko pano kepadi myaka 2500, wāsekunwine mānga itala bene Edipito ba mu andi mafuku. Wāsonekele amba, “ku masobo a bampeta, pa kupwa kudya muntu umo waselele’ko nkishi musonge mu kimfwa kya muntu mwele mu sanduku mupente kadi wiifwene na sanduku ujikilwanga’mo muntu, wa mukono umo nansha ibidi mu bula. Kino kyādi kilombola ku bantu bonso bādi’ko amba, ‘toma ne kusonga, mwanda kitatyi kyokafwa kukekalapo na būmi pamo bwa uno sanduku.”

Uno mumweno wa kumona būmi ne lufu kewādipo’nka na bene Edipito kete. Dyalelo muneneno wa amba, “dya, toma, ne songa” unenwanga na bantu bininge. Shi būmi bufulanga pa kufwa, mwene ufwaninwe kwibusangela pokidi mūmi? Mwene ufwaninwe kulonga bukomo bwa kulonga byoloke? Shi lufu ye mfulo mine, kuloelelwa mu bintu bya dyalelo kudi na mvubu. Mutumibwa Polo wēsambile bivule pa uno mwanda. Wālombwele ngikadila ya bantu kebakulupilepo mu lusangukilo, na kunena amba: “Shi bafu kebasangulwangakopo, nabya tudye, tutome, ke-twi-bantu dyakesha tufwa.”—1 Kodinda 15:32.

Na bubine, Polo aye mwine kādipo ukulupile amba bafwe i bedibwe lonso. Wādi na kikulupiji kya amba bafwe babwanya kwikala bōmi monka, na kyepelo kya kubulwa kufwa monka. Kino kikulupiji kyāmwekele mu kinkumenkume kya mvubu mikatampe, bubinebine bwaāmwene’mba kebupatanibwapo—ke lusangukilo * lwa Kidishitu Yesu kadi. Bine, luno lusangukilo i kinkumenkume kimo kikatampe kyākomeje lwitabijo lwa bana ba bwanga babajinji.

Penepa, lusangukilo lwa Yesu ludi na kamweno’ka kotudi? Le twayukile namani amba lwāikele’ko bine? Tutalei muswelo wālangulukīle Polo pa ino  myanda kitatyi kyaāsonekēle bene Kidishitu ba mu Kodinda.

LE BYADI BYA KWIKALA NAMANI SHI KIDISHITU KĀSANGUKILEPO?

Bene Kidishitu bamo ba mu Kodinda wa kala bādi bavutakanibwe pa uno mwanda, bakwabo nabo kebādipo bakulupile nansha dimo mu lusangukilo. Mu mukanda wandi umbajinji waāsonekēle bene Kidishitu ba mu Kodinda, mutumibwa wātelele bipa bivule byādi bya kulupuka’ko shi lusangukilo kelwādi’kopo. Wāsonekele amba: “Ino, shi kwadi kusanguka kwa bafu mpika, longa nankyo Kidishitu kasangwilwekopo. Kadi wivwane, shi Kidishitu kasagwilwekopo, nankyo busapudi bwetu i bwa bitupu, ne lwitabijo lwenu i lwa bitupu. Kadi, binebine, nabya tubatānwa batumoni ba Leza ba bubelabubela, . . . lwitabijo lwenu i lwa bitupu bitupu, nenu mukidi monka mu myanda yenu. Kadi ne boba bene baponena mu tulo mudi Kidishitu, nanshi abaoneka.”—1 Kodinda 15:13-18.

Polo wāshilwile na bino binenwa kebipatanibwapo amba: Shi bafwe kebakasangulwapo, nabya Kidishitu wāfwile ne kusanguka mpika. Langa’po bidi shi Kidishitu kāsangukilepo, le byādi bya kufula kwepi? Nabya ne kusapula myanda miyampe kwādi kwa kwikala kwa bitupu, bubela bukatampe. Kadi, lusangukilo lwa Kidishitu i kintu kikatampe mu lwitabijo lwa bwine Kidishitu, lukwatañene bininge na bufundiji bumo bwa kyalwilo bwa mu Bible butala bubikadi bwa Leza, dijina dyandi, Bulopwe bwandi ne lupandilo lwetu. Shi lusangukilo kelwāikele’kopo, musapu wāsapwile Polo ne batumibwa bakwabo wādi wa kwikala bu kintu kya bitupu, binenwa byampikwa mvubu.

Kwādi kwa kulupuka bipa bikwabo. Shi Kidishitu kāsangukilepo mu lufu, lwitabijo lwa bwine Kidishitu lwadi lwa kwikala lwa bitupu, lwimanine pa bubela. Kupityidila, Polo ne bakwabo bādi ba kwisamba bya bubela, ke enkapo pa lusangukilo lwa Yesu, ino i ne pa mwine obādi banena amba ye wāmusangwile, ke Yehova Leza kadi. Na kampata mulangwe wa amba Kidishitu “wafwidile myanda yetu” wādi nao wa kwikala wa bubela—mwanda shi Mukudi aye mwine kākudilwepo ku lufu, kabwanyapo kukula bakwabo. (1 Kodinda 15:3) Kino kyādi kya kushintulula’mba bene Kidishitu bāfwile kwampikwa mambo, na lukulupilo lwa bubela lwa amba bakasangulwa.

Polo wāfudije na bino binenwa amba: “Shi kadi, i umbuno būmi bonka bo tudi nabo pano tukulupile Kidishitu, nabya ku bantu bonso bafwilwa lusa bātwe twibatabukilemo kufwilwa lusa.” (1 Kodinda 15:19) Pamo bwa bene Kidishitu bakwabo, Polo wābudilwe bintu kampanda, wapangwapangwa, waūminina masusu, ne kufwa mwanda wādi ukulupile mu lusangukilo ne bintu bikatamba ku lusangukilo. Bine, byādi bya kwikala bya bitupu shi lusangukilo lwādi’tu bu kintu kya bubela!

MWANDA MWINE OFWANINWE KUKULUPIDILA

Polo kādipo witabije’mba bintu byādi bikulupile bene Kidishitu byādi bimanine pa bubela. Wādi uyukile’mba Yesu wāsangukile mu bafwe, ne kulombola bukamoni mu kīpi ku bene Kodinda amba, “Kidishitu wafwidile myanda yetu monka umpityile bilembwa: ne kujikwa wajikwa; ne mwāsangukile mu difuku dya busatu monka umpityile bisonekwa; kadi ne mwāmwekele kudi Kefasa, ne kudi badikumi ne babidi.” * Kupwa Polo wabweja’ko amba: “Ebiya wamwekele kudi bāna betu, bakutabuka tutwa tutano pamo’tu kyungwija; abo bene bakidipo ne pano bamobamo bavule bene, bangi abapu kulāla tulo. Ebiya kadi wamwekele  kudi Yakoba; kadi wakamwekela kudi batumibwa bonso. Ebiya wafula ko ndi ami.”—1 Kodinda 15:3-8.

Polo wāshilwile na binenwa bikulupija’mba Kidishitu wāfwile pa mwanda wa bubi bwetu, wajikwa ne kusangulwa. Le i bika byālengeje Polo akulupile kino? Bubinga bumo bidi i bukamoni bwa batumoni bavule bēmwenine na meso. Yesu musanguke wāmwekele bantu (kubadila’mo ne Polo mwine), ku bibumbo bityetye, enka ne ku kibumbo kya bantu 500, kadi bavule mu bukata mwabo kebātatenepo kitatyi kyobāivwene mwanda wa amba Yesu wāsanguka! (Luka 24:1-11) Batumoni bavule bēmwenine na meso bādi bakidi bōmi mu mafuku a Polo, kadi bādi bebepangula mwanda wa kubingija kuno kumweka. (1 Kodinda 15:6) Kamoni umo nansha babidi babwanya kwilwa bukidibukidi, ino ke bukamonipo bwa batumoni 500 ne kupita bēmwenine na meso.

Kadi yuka’mba, Polo wānenene misunsa ibidi amba lufu, kujikwa, ne lusangukilo lwa Yesu byāikele “monka umpityile Bilembwa.” Ino myanda ibingija’mba bupolofeto budi mu Bisonekwa bya Kihebelu butala padi Meshiasa bwāfikidile, ne kulombola’mba Yesu wādi Meshiasa wālailwe.

Nansha byokwādi bukamoni bwa batumoni bāmwenine na meso ne bwa mu Bisonekwa, kwādi, kadi kukidi bantu batatana kusanguka kwa Yesu. Bamo banenanga’mba umbidi wandi wāibilwe na bandi bana ba bwanga, bene bādi betela bu batumoni ba lusangukilo lwandi. Inoko, bana ba bwanga kebādipo na bukomo nansha lupusa lwa kunekenya balami bene Loma bādi bemene ku kibelo kya kibundu. Bakwabo balañanga amba kumweka kwa Yesu musanguke i mifwatakanyo. Kwipatana kwa ino myanda i bubinga bulombola’mba, wāmwekēle bantu bavule mu bitatyi bishileshile. Le i byendele’mo kukulupila’mba mifwatakanyo yādi ibwanya kuteka keta, na mwālongele Yesu musanguke ku Ngadilea? (Yoano 21:9-14) Le  mifwatakanyo idi mu muswelo wa bu muntu ibwanya kunena bantu beitenge?—Luka 24:36-39.

Bakwabo nabo banenanga amba lusangukilo i bubela bwābepele bana ba bwanga. Ino mu kulonga namino mwādi mwa kwikala kamweno’ka? Kusapula bukamoni bwa lusangukilo kwāfutulwije bana ba bwanga, kwibasuswija ne kwibepaija. Le bādi ba kutūla būmi bwabo mu kyaka mwanda wa kukwatakanya’tu bintu bya bubela? Kadi, bāsapwile dibajinji bukamoni mu Yelusalema, ku meso a balwana nabo bādi bakimba kabepelo ka kwibatyibila mambo a lufu.

Lusangukilo kyādi kintu kimo kyāpele bana ba bwanga bukankamane bwa kusapula bukamoni butala padi Mfumwabo nansha ke mu kupangwapangwa kwa malwa. Lusangukilo lwāikele ke kintu kikatampe kimanine’po lwitabijo lwa bwine Kidishitu. Bene Kidishitu babajinji kebātūdilepo būmi bwabo mu kyaka mwanda’tu wa kusapula bukamoni butala mufundiji wa ñeni wāipailwe. Bātūdile būmi bwabo mu kyaka pa kusapula lusangukilo lwa Yesu, mwanda lwālombwele’mba wādi Kidishitu Mwanā Leza, muntu mūmi kadi mukomo wādi wibakwatakanya ne kwibaludika. Lusangukilo lwandi lwālombwele’mba nabo bādi ba kusanguka mu bafwe. Na bubine, shi Yesu kāsangwilwepo, longa bwine Kidishitu kebwādipo bwa kwikala’ko. Shi Yesu kāsangukilepo, ketwādipo bakwivwana ne yandi myanda mine.

Penepa, le lusangukilo lwa Yesu ludi na kamweno’ka kotudi dyalelo?

[Kunshi kwa dyani]

[Kifwatulo pa paje 3]

[Bushintuludi pa paje 4]

“Wamwekele kudi bāna betu, bakutabuka tutwa tutano pamo’tu kyungwija . . . Ebiya kadi wamwekele kudi Yakoba; kadi wakamwekela kudi batumibwa bonso. Ebiya wafula ko ndi ami.”—1 Kodinda 15:6-8

[Kifwatulo pa paje 5]

[Kapango pa paje 6]

BIPANGUJO BIPANGULWANGA DIVULE

Le I Bāni Bakasangulwa?

“Kusanguka kwa bafu kudiko, kwa boloke, ne bampikwa koloka kumo.” (Bilongwa 24:15) Mu bano bantu boloke mubadilwa bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji pamo bwa Noa, Abalahama, ne Sala. Mu bampikwa koloka mukabadilwa bantu kebādipo bayukile misoñanya ya Leza mwanda kebādipo na mukenga wa kwifunda’yo ne kwiilonda.

Le Bantu Bakasangulwa Bakekala Kwepi?

Bamo bakasangwilwa momwa mūlu bu bipangwa bya ku mushipiditu bya būmi bwa kubulwa kufwa, mwanda wa kuludika ino ntanda pamo na Kidishitu bu balopwe ne bu bapidishitu. (Kusokwelwa 5:9, 10) Inoko, bantu bavule bakajokejibwa ku būmi pano pa ntanda. Bakekala na būmi bwa nyeke mu paladisa ya pano panshi.—Luka 23:39-43.

Le Lusangukilo Lukekala’ko Kitatyi’ka?

I kitatyi kīya kumeso, pa kupwa kwa babi kufundulwa’ko pano pa ntanda. Bible wisambila pa bantu bavule bakasangulwa mu bula bwa umbikalo wa Yesu wa myaka kanunu, mwine mukalamunwa ntanda ke paladisa.—Kusokwelwa 20:6.

Le Bisela bya Pasaka Kebikwatañenepo na Lusangukilo?

Bibidiji bya kulonga Pasaka na tululu, mai mapente, mabuji ne maluba byātambile ku mitōtelo ya bajentaila, enka ne dijina Pasaka dine. Bino bintu byonso kebikwatañenepo na lusangukilo lwa Yesu, lwine lobelekeja na Pasaka. Le bino bintu bidi na mwanda? I amo. Kinenwa kya Leza kitusoñanya twisansanye na mutōtelo wa bubela ne ‘kutōta Tata mu mushipiditu ne binebine ponka.’—Yoano 4:23; 2 Kodinda 6:17.

Shi Yesu I Leza na Mufundijija Bipwilo Bimo, le I ani Wāmusangwile?

Yesu ke Lezapo—wa dijina dya bu Yehova—ino i Mwanā Leza. Yehova wāsangwile Yesu mu lufu. (Loma 10:9) Mufundi umo wa Bible unena amba: “Kebibwanikapo muntu nansha umo—enka ne Kidishitu mwine—kwisangula aye mwine.” *

[Kunshi kwa dyani]