NSEKUNUNI YA MU BŪMI

Mulanda ku Ngitu, ino Mpeta ku Mushipiditu

I Alexander Ursu unena

Nkambo wami mwana-mulume ne tata badi bashikete mu njibo yampikwa kupwa mu Cotiujeni, kibundi kidi kungala kwa Moldavi. Nabutwidilwe mu kino kibundi mu Kweji 12, 1939. Ku ngalwilo’tu kwa myaka ya 1930, baikala ke Batumoni ba Yehova. Mama nandi pa kuyuka’mba nkambo uyukile Bible biyampe kutabuka kitobo wa mu kibundi, waikala ke Kamoni.

Ami pa kubwanya myaka isatu, tata, muyomba, ne nkambo bakatulwa ku makomponi a mingilo mwanda wa mwimanino wabo wa bwine Kidishitu wa kubulwa kwikuja mu myanda ya ntanda. I enka tata ye wāpandile. Mu 1947, pa kupwa kwa Divita II dya Ntanda, wajokela ku njibo muongo mutyumuke. Nansha byaādi mu ngikadilo mibi ku ngitu, wāimanije mu bubinebine.

KUSHINTA KUKATAMPE MU BŪMI BWETU

Ponābwenye myaka kitema, kisaka kyetu ne tutwa na tutwa twa batumoni bakwabo bene Moldavi, twaselelwa ku Sibérie bu misungi. Mu mafuku 6 kweji 7, 1949, betusela mu kudiye uselwanga’mo banyema. Pa kupwa kwenda mafuku 12 mu bula bwa makilometele 6400, twaimana mu ngala ya kudiye mu Lebyazhe. Balupusa ba mu kibundi bādi betutengele. Betwabanya mu bisumpi bibidi bityetye, ne kwija mpika betukusankanya mu kibundi kyonso. Kisumpi kyetu kyakashikata mu masomo matyetye keakidipo afundilwa’mo. Twatyumukilwe mu bidyoma ne mutyima mpata. Mwana-mukaji umo mununu wadi netu wadi wimba na diwi ditūke lwimbo lwabundile Batumoni mu Divita II dya Ntanda. Kepejije batwe bonso twashilula kwimba nandi bino binenwa:

“Banabetu bavule baselēlwe kulampe bu misungi.

Bebaselēle kungala ne kutunduka.

Pa mwanda wa kwingila mwingilo wa Leza, bebapangilepangile, kadi baūminine matompo a lufu.”

Mu kine kitatyi’kya, twadi tubwanya kutanwa ku kupwila Dya Yenga dyonso ku bula bwa makilometele 13 na kwetu. Divule dine twadi tutamba lubanga bwē mu buyo bwa mashika bininge kadi twenda lwa nshi mu mashika makamankate (-40°C). Twadi twityinya bantu 50 nansha ne kupita mu kakyumba ka mikono 19. Twadi tushilula na kwimba lwimbo lumo, ibidi nansha isatu. Mwanetu umo wadi ulombela milombelo itamba ku mutyima, kupwa ketwisambila pa myanda ya mu Bible. Twadi twisamba mu bula bwa nsá imo nansha ne kupita. Twadi twimba ñimbo mivule, kupwa ketwisambila pa myanda mivule ya mu Bible. Kino bine kyadi kitatyi kya kwikomeja ku mushipiditu!

BIKOLEJA BIKWABO

Mu 1960, Batumoni bāselelwe bu misungi bapebwa bwanapabo bukatampe. Nansha byotwādi balanda, nābwenye kujokela ku Moldavi, kwine konāketene na Nina, wādi nandi na bambutwile ne bankambo wandi Batumoni. Kepejije twesonga ne kukajokela ku Sibérie, kwine kotwābutwidile Dina wetu mwana mwana-mukaji mu 1964 ne Viktor wetu  mwana mwana-mulume mu 1966. Myaka ibidi pa kupita’po, twavilukila ku Ikrene ne kushikata mu kobo katyetye mu Dzhankoy, kibundi kikatampe kidi ku makilometele 160 na Yalta, ku lusongo lwa Crimée.

Mu Crimée, mingilo ya Batumoni ba Yehova yādi mikankajibwe, enka na moyādi ikankajibwe mu Inio Sovietike monso. Ino kebadipo bakankeje mwingilo wetu onso, kadi kebādipo betupangapanga bininge. O mwanda Batumoni bamo bāshilwile kujimija bupyasakane. Bādi balanga’mba byobāsusukile bininge mu Sibérie, kulonga bukomo bwa kusokola bintu bya ku ngitu i kuyampe.

BINTU BISANGAJA MPATA

Mu mafuku 27 Kweji 3, 1991, mwingilo wetu onso waitabijibwa mungya bijila na ntanda ya Inio Sovietike. Enka penepa, kwakwatwa mpangiko ya kulonga bitango bya pa bula bisamba-bibidi bya mafuku 2 mu ino ntanda yonso. Twadi tunenwe kukatanwa ku kya mu Odessa, Ikrene, kyātandikilwe kushilula mu mafuku 24 Kweji 8. Nāfika kweji umo kumeso mwanda wa kukwasha ku kulongolola kiwanza kikatampe kya kulongela’po kitango.

Byotwādi twingila difuku dituntulu, twādi tuvudile kulāla mu kiwanza pa makomeno. Bisumpi bya Batumoni bana-bakaji byādi bikundula kufulakufula kwa kiwanza. Bāolwele’ko kintu kya mantoni 70 a busala. Boba badi mu mwingilo wa kusokwela banabetu mobo, bāzambalele mu kibundi mwanda wa kukimba mwa kushikata bantu 15000 badi batengelwe ku kitango. Ino na mu kitulumukila, kwalupuka mwanda usansa mutyima mpata!

Mu mafuku 19 Kweji 8​—mafuku atano kumeso’tu kwa kitango kushilula​—bakwata Mikhail Gorbachev wādi Mbikavu wa URSS mu kine kitatyi’kya paādi mu konje kubwipi na Yalta, pepi’tu na potwādi. Betulombola’mba ketukilongapo kitango. Bantu bakwīya ku kitango bashilula kwita ku bilo itala myanda ya kitango, bepangula’mba, “le tusa kulonga namani byoketudi kala bakwatyile byaba ku motoka ne ku kudiye?” Pa kupwa kulombela bininge, boba badi batalwa na myanda ya kuteakanya kitango bebasapwila’mba, “banwe’tu iyai!”

Baendelela’nka na kuteakanya ne kulombela. Banabetu ba mu mwingilo wa kutundaila bāya bashilula kukatundaila bantu batambile ku mitamba mivule ya Inio Sovietike ne kukebatūla kobadi bakufikila. Lubanga ne lubanga, banabetu ba mu Komite Itala Myanda ya Kitango badi bashiya mabilo abo mwanda wa kukamona bambikavu ba kibundi. Ino ku kyolwa kyonso, kebadipo bajoka na myanda miyampe.

MALONDOLOLO KU MILOMBELO YETU

Mu Dya Buná mafuku 22 Kweji 8​—mafuku abidi kumeso kwa mpangiko kushilula​—banabetu ba mu Komite Itala Myanda ya Kitango bajoka na ino myanda miyampe’mba: Abaitabija tulonge kitango! Nsangaji yetu yavula kitatyi kyotwadi twimba lwimbo lwa ñanjilo ne kwivwana milombelo ya ñanjilo. Kipindi kya mfulo kya Dya Mposo pa kupwa, twashala kufika’nka ne kyolwa, twisamba ne kulumbulula bulunda. Ku kino kitango kwadi bene Kidishitu ba lwitabijo lukomo baimanije mu matompo makomo.

Mu myaka 22 ne kupika kupwa kwa kino kitango, kwaikala kutanta kwa binebine kwa ku mushipiditu. Kwaūbakwa Mobo a Bulopwe mu Ikrene monso, kadi kibalwa kya basapudi ba Bulopwe kyelundila’ko, kutamba ku basapudi 25000 mu 1991 kutūla ku 150000 dyalelo!

TUKIDI’NKA BAMPETA KU MUSHIPIDITU

Kisaka kyetu kikidi’nka mu njibo imo yonka mu Dzhankoy, kibundi kidi pano na kintu kya bantu 40000. Nansha byokwādi bisaka bityetye’tu bya Batumoni kitatyi kyotwāfikile tutamba ku Sibérie mu 1968, ino pano mu Dzhankoy mudi bipwilo bisamba.

Pano kisaka kyami ke kikata. Dyalelo dino’di twingidilanga Yehova na betu bana, betu bankana ne twetu tunkanu​—nkongo iná mituntulu.

[Kifwatulo pa paje 8]

Ngala ya kudiye ya mu Dzhankoy, mu kintu kya mwaka wa 1974

[Kifwatulo pa paje 9]

Nkongo iná ya mu kyami kisaka

[Kifwatulo pa paje 9]

Kitango kya mu Odessa, mu 1991