Nonyuola e gweng’ miluongo ni Saxony e piny ma kindeno niluongo ni German Democratic Republic. Joodwa ne odak gi kuwe kendo jonyuolna nopuonja bedo ng’at ma nigi timbe mabeyo. Sirkal mar pinywa ne en mar Komunist, omiyo wach lemo ne ok obadho ji e gweng’wa ma Saxony. An ne ang’eyo ni Nyasaye onge. Kuom higni 18 mokwongo mag ngimana, gik moko ariyo kende e ma ne chika: Nang’eyo ni Nyasaye onge kendo ne amakora motegno gi puonj mag Jo-Komunist.

Ang’o momiyo ne ahero puonj mag Jo-Komunist? Nikech ne ayie gi gima ne giwacho ni ji duto romre. E wi mano, ne aneno ni mwandu duto onego opog ne ji e yo ma romre mondo kik bed ni jomoko omewo ahinya to moko to odhier ahinya. Omiyo, ne adonjo e riwruok moro mar rowere ma ne gin Jo-Komunist. Ka ne an jahigni 14, natiyo gi thuolona mang’eny e loso otese ma osetigo mondo kik gilil alwora. Joma nodak e taondwa matin mar Aue ne omor ahinya gi tich ma ne atimo ma jotend taondno omiya mich. Kata bed ni ne pod atin, ne ang’era gi josiasa madongo e sirkal mar pinywa. Naparo ni natimo tich maber kendo ni ngimana mar kinde ma biro ne dhi bedo maber ahinya.

Kae to weche nolokore apoya nono. E higa mar 1989, ne omuk ohinga miluongo ni Berlin Wall, to gi kanyono sirkande mag Jo-Komunist bende norumo. Gik ma ne timore nomedo mana bwoga. Nafwenyo ni kare gik maricho nosebedo ka timore e sirkal mar Jo-Komunist e pinywa. Kuom ranyisi, joma ne ok riw lwedo sirkandno nocha. Ere kaka gik ma kamago ne nyalo bedo ni timore e pinywa? Donge wan Jo-Komunist ne wayie ni ji duto romre? Koso paro ma ne wan-go kaka Jo-Komunist ne gin mana gik ma iwacho awacha? Nachako bedo gi parruok mang’eny.

Omiyo ne awera gi weche siasa ma achako go thum kod goro piche. Nikech ne asomo weche mag thum e skul ma ne nyalo miyo adhi nyaka e yunivasiti, ne ageno ni chieng’ moro nadhi bedo jathum kendo jagoro. Timbe ma beyo ma jonyuolna nopuonja bende nawerago. Gik ma koro nadichgo ne gin chamo ngima kod bedo gi osiepe ma nyiri. Kata kamano, thum, goro piche, kod chamo ngima ne ok otiekona parruok. Kata mana piche ma ne agoro bende ne nyiso luoro ma ne an-go. Ngima ne dhi chalo nade e kinde ma biro? Ang’o momiyo nochue dhano?

 Gikone, ka ne ayudo dwoko mag penjo ma ne chandago, ne ahum nono. Chieng’ moro godhiambo ne wago mbaka gi joskul wetena moko e wi kinde ma biro. Achiel kuom joskul wetenago ne en Mandy, * kendo ne en Janeno mar Jehova. E odhiambono, ne okonya ng’eyo kaka anyalo yudo dwoko mag penjo ma ne chanda. Ne onyisa niya: “Andreas, ka idwaro yudo dwoko mag penjo ma chandi e wi ngimani ma sani kod kinde mabiro, onego ipuonjri Muma e yo matut.”

Ne ok an gadier e wach ma nonyisano, to nikech ne agombo yudo dwoko ma Muma chiwo, nayie somo Muma. Mandy nonyisa ni asom bug Daniel sula mar 2, kendo weche ma ne asomogo nokawa gi wuoro. Sulano wuoyo kuom sirkande mopogore opogore ma ne dhi bedo e loch nyaka e ndalowagi. Mandy nonyisa bende weche mamoko ma Muma nokoro ma ne dhi timore e kinde ma biro. Gikone ne achako yudo dwoko mag penjo ma ne chanda! Kata kamano, en ng’a ma ne nyalo koro wechegi kendo wacho e yo makare gik ma dhi timore e kinde ma biro? Be dibed ni Nyasaye nitie?

Mandy notuda gi Janeno mar Jehova moro miluongoni Horst kod jaode Angelika mondo gipuonja Muma e yo matut. Ne afwenyo ni Joneno mag Jehova e din kende ma tiyo gi nying Nyasaye ma en Jehova kendo puonjo ji nyingno ka gitiyo gi Muma. (Zaburi 83:18; Mathayo 6:9) Napuonjora ni Jehova Nyasaye miyo dhano geno mar dak nyaka chieng’ e paradiso e piny. Zaburi 37:9 wacho niya: “Jogo ma kiyo Jehova ginicham piny.” Namor ahinya fwenyo ni jogo duto matemo matek luwo chike Nyasaye kaka olergi e Muma nyalo bedo gi geno mar dak nyaka chieng’.

Kata kamano, natemo matek mondo atim lokruok mondo adag kaluwore gi puonj manie Muma. Huma ma ne ayudo nikech bedo jathum kendo jagoro nomiyo abedo gi sunga, omiyo ne nyaka apuonjora bedo ng’at ma bolore. E wi mano, ne ok yotna weyo ngima mar chode. Amor ahinya neno kaka Jehova nyiso horuok kod ng’wono ne jogo duto matemo mondo oluw puonj mag Muma!

Chakre tinna nyaka ne achopo higni 18, puonj mar Jo-Komunist kod puonj ni Nyasaye onge e ma nosebedo ka chiko ngimana. Chakre awe puonjgo, Muma osebedo ka loko ngimana. Gik ma ne apuonjora ne okonya golo parruok mang’eny e chunya e wi kinde ma biro kendo nomiya geno madier. Ne otisa e higa mar 1993, ma abedo Janeno mar Jehova kae to e higa mar 2000, ne akendo Janeno wadwa miluongo ni Tabitha. Watiyo gi thuolo mang’eny kaka nyalore mondo wakony jomoko ong’e puonj manie Muma. Ji mang’eny ma waromogo neno ni Nyasaye onge kendo gidak e ngima machal gi ma ne adakie chon. Puonjo jomoko mondo ong’e Jehova e gima mora ahinya.

Ka ne achako lemo gi Joneno mag Jehova, wachno ne rach ne jonyuolna ahinya. Kata kamano, lokruok ma giseneno e ngimana nyaka ne achak lemo gi Joneno mag Jehova osemiyo giloko pachgi. Amor ahinya neno ni tinde gisomo Muma kendo gidhi e chokruoge mag Joneno mag Jehova.

Wadak gi kuwe e odwa an gi Tabitha nikech watemo ahinya luwo puonj mag Muma ma wuoyo e wi ngima mar joot. Kuom ranyisi, nikech waluwo puonj ma dwaro ni ng’ato ka ng’ato omakre gi jaode, mano miyo kend marwa siko ka otegno.—Jo-Hibrania 13:4.

Tinde gik ma timore e ngima ok bwoga kendo aonge gi parruok mang’eny e wi kinde ma biro. Amor ahinya bedo gi owete gi nyimine e piny mangima ma ohera kendo ma ohero kuwe. Owete gi nyiminegi kawo ji duto e yo ma romre. Mano e gima asebedo ka agombo e ngimana duto.