Yie Miluongo ni Lightbearer Notero Ler mar Adiera e Asia ma Milambo
Chop higni mag 1930, Indonesia, Malaysia, kod piny ma sani iluongo ni Papua New Guinea, ne gin pinje ma pok Joneno mag Jehova olendoe. Ere kaka wach maber ne dhi chopo e pinjego? Mondo wach maber ochop kuondego, ofis ma Australia (ma sani en ofis ma Australasia) nong’iewo yie moro ma nigi injin ma romo mita 16. Yieno noluong ni Lightbearer, nikech owete ma ne dhi tiyo gi yieno ne gin jopainia * ma nonego oti kode e lando wach maber ka gikowo ler mar adier nyaka e pinje maboyo.—Mathayo 5:14-16.
Lendo e Piny New Guinea
E higa mar 1935, dwe mar Februar, owete ma kwan-gi romo abiriyo ma ne tiyoga gi yieno nokwang’ kode ka gia milambo mar Sydney e piny Australia ka gichomo Port Moresby, New Guinea. Ne gimako rech ma ne ginyalo chamo sama ne gidhi gi yieno kendo ne gichung’ e dho wedhe mopogore opogore mondo gi med mafuta, ging’iew chiemo momedore ma ne gidhi chamo, kendo loso kuonde ma nokethore e yie. Tarik 10 dwe mar April e higa mar 1935, ne giwuok Cooktown, Queensland. Ne gimoro injin mar yie mondo gikadhgo kuonde moko ma ne ok beyo e Great Barrier Reef. Kata kamano, injin nochako mor marach ma nochunogi sime. Ne gichako wuoro ni to gidog kama ne giaye koso gi dhi nyime gi wuodhgi nyaka New Guinea. Eric Ewins ma ne en kapten (jariemb yie) nowacho ni “gombogi ne ok ni mondo gidog kuma ne giaye.” Kuom mano ne gikwang’ gi Lightbearer, ma gichopo maber Port Moresby April 28, 1935.
Sama ne ilosonegi injin, owetego notiyo gi thuolono e lando wach maber e dho wath mar Moresby, mak mana Owadwa Frank Dewar. Achiel kuom owetego noluonge ni “painia ma jachir.” Frank wacho kama: ‘Nakawo buge turi kendo wuotho kilomita 32 ka alendo e mier ma ne ni e dho wadhno.’ Ka noduogo, noluwo yo machielo mopogore gi ma ne odhigo mochune kalo aora moro matin ma ne nigi nyang’ mang’eny. Nokalo aorano ma onge gima nohinye. Kinda ma ne owetego onyiso ne ok odhi nono. Moko kuom joma ne okawo buge, bang’e ne obedo Joneno mag Jehova.
Lendo e Chula mar Java
Ka ne oselos injin, yie mar Lightbearer nowuok Port Moresby kochomo chula mar Java e Dutch East Indies (ma sani en Indonesia). Bang’ bworo kuonde buora ka ging’iewo gik ma dwarore ne wuodhgi, gikone ne gigowo Batavia (ma sani en Jakarta) Julai 15, 1935.
Ka ne gichopo kanyo, Charles Harris ma ne en achiel kuom owete ma ne ni e Lightbearer nowuok modhi dak Java, kendo kuno nodhi nyime lando wach maber gi kinda. * Owacho kama: “Kindego tij lendo noriwo ahinya-ahinya chiwo buge ma lero Muma kae to ng’ato sudo e taon machielo. Nating’o buge mogo e dho Arabia, China, Dutch, Kisungu, kod mag Indonesia. Ji noyie kawo bugego, kendo nachiwo buge ma kwan-gi nyalo romo 17,000 kama higa ka higa.”
Kinda mar Charles nomako pach jotelo ma ne wacho dho Dutch. Chieng’ moro, ofisa moro nopenjo owadwa machielo ma ne lendo Java ni nitie Joneno adi ma ne lendo e yo Ugwe mar taon mar Java kama Charles ne nitie. Owadwano nodwoke ni, “achiel kende.” Ofisano nodwoke ni, “In be idwaro ni ayie gi kwanno? Nyaka bedie ni nitie jou mathoth e alworano nikech osepog bugeu mang’eny kanyo.”
Lendo Singapore kod Malaysia
Bang’e, Lightbearer nowuok Indonesia ka ochomo Singapore, kendo nochopo kuno Agost 7. Kamoro amora ma ne owetego obworoe, ne gitugo ne ji twege moko ma nosemak ka gitiyo gi amplifier kod spika ma notud e wi yie. Tiyo gi yorno e lando wach maber noywayo pach ji buora. Mano nomiyo gaset ma niluongo ni Singapore Free Press ochiwo ripot ka giwacho ni, “Dwol moro ne mor ka wuok e pi . . . chieng’ Tich Adek gotieno. Ne en dwol makende mar twak . . . ma ne itugo . . . koa e yie mar ‘Lightbearer,’ ma nosebed ka itiyogo e chiwo program mag Watch Tower e taon mar Singapore chakre nodonj koa Australia.” Joma nochiwo ripodno bende nowacho ni “sama ne itugo programgo ka piny okue, dwol ne nyalo winjore maler nyaka kuonde maboyo . . . ma ni kilomita 3 kata 4 kama.”
Sama ne Lightbearer pod ni Singapore, Frank Dewar nowuok modhi e migawo manyien. Owacho kama koparogo kaka ne owuok Singapore: “Ne wachako tij painia Singapore ka wadak e yie. To ka ne sa ochopo ma nonego wadhi nyime gi wuoth, Eric Ewins nonyisa wach moro ma nobwoga matin. Nowachona kama: ‘Ineno Frank, niwacho ni diher dhi lendo e alwora mar Siam (ma sani en Thailand). Mano e kama wanyalo terie gi e sani. Koro dhiyo!’ Dhoga nomoko ma kata wuoyo maber notama. Napenje kama: ‘To, ok ang’eyo kuma Saim nitie maber kia gi ka!’” Eric nowacho ne Frank ni nonyalo chopo kuno ka oidho gach reru ma dhi Kuala Lumpur, ma yudore kama sani iluongo ni Malaysia. Frank noyie gi oteno ma ok omino wach kendo nowuok kochomo Kuala Lumpur mochopo Thailand dweche moko bang’e. *
Yie mar Lightbearer nodhi nyime gi kwang’ kochomo Malaysia, nobworo kuonde kaka Johore Bahru, Muar, Malacca, Klang, Port Swettenham (ma sani en Port Klang), kod Penang. E dho wath ka dho wath ma ne gibworoe, owetego ne tugo ne ji twege mag Muma ka gitiyo gi spika motue e wi yie. Jean Deschamp, ma en achiel kuom Joneno mag Jehova ma ne lendo Indonesia nowacho kama: “Yieno ne moro ji moloyo kata kaka ne ginyalo mor ka ng’ato ne nyalo lor gi mtoka ma fuyo. Bang’ tugo ne ji twegego, ne wawuok e yie kendo wuotho gi jomamoko ma ne orwako wach mondo wachiw buge ne ji.”
Lendo Sumatra
Owetego noidho yieno kendo ka gia Penang, ma ging’ado nam matin miluongo ni Strait of Malacca ka gichomo Medan, Sumatra (ma sani koro ni e bwo Indonesia). Eric Ewins wacho kama: “Ne wabedo gi kinde ma jaber ka wan e alwora mar Medan, kendo wach maber noland ne ji mang’eny ma noyie winjo.” Owetego nochiwo buge ma dirom 3,000 e alworano.
Yie mar Lightbearer nowuok kochomo yo milambo kendo owetego ne lendo e dho wedhe madongo ma ni e bath Sumatra. E dwe mar Novemba 1936, yieno nodok Singapore, kama Eric Ewins noweyo tiyoe kanyachiel gi owete ma ne gin-go. Bang’ jumbe moko, nokendo Irene Struys, achiel kuom Joneno ma nodak Singapore. Eric gi Irene nodhi nyime gi tij painia ka gin Sumatra. To mano nyiso ni ne nyaka koro many ne Lightbearer kapten machielo.
Lendo Borneo
Kapten manyien ne en Norman Senior. Nolony e tij riembo ndege kod meli. Nochopo Singapore koa Sydney e dwe mar Januar 1937. Owetego noa Singapore ka gichomo Borneo kod Celebes (ma sani en Sulawesi), kama ne gilendoe e okang’ malach. Ne giwuok e dho wath kendo wuotho ka gidonjo e i mier ma ni e alworano kendo lendo e alwora ma dirom kilomita 480.
Ka Lightbearer nochopo e dho wath mar Samarinda e taon mar Borneo, jatelo ma nochung’ ne dho wadhno notamo owetego lendo ne ji kanyo. Kata kamano, Norman nolerone weche motudore gi tijwa mar lendo mi oyienegi lendo e alworano, kendo en be nokawo buge moko.
Chieng’ moro, jatend din moro ma ni e alworano norwako Norman mondo obi oyal e kanisane. Norman notugo twege mag Muma ma nosemaki, kar golo twak en owuon, kendo jatend dinno ne mor gi wechego. Nokawo nyaka buge moko ma opogo ne osiepene bende. Kata kamano, jatend dinno kende e ma chal ni ne mor gi wechego. Jotend dinde mamoko ne ok mor gi tij Joneno mag Jehova. Kendo igi nowang’ gi yo ma ne owetego yalogo wach maber gi chir mi ne githung’o jotelo ma kanyo gi wach mondo gitam Lightbearer gowo e dho wedhe mamoko.
Dok Australia
Ka nochopo Desemba 1937, owetego nokwang’ gi Lightbearer ma gidok Australia nikech wach ma ne jotend din ochwalo mondo otamgi gowo e dho wedhe mamoko. E dwe mar April 1938, ne gigowo Sydney Harbor kuom ndalo moko mondo gidhi e chokruok maduong’ mar Joneno mag Jehova. Mano ne en bang’ higni adek chakre ne giwuog Sydney gi yie mar Lightbearer. Yieno nousi e chak higni mag 1940, mana kinde machuok bang’ ka nosego tij Joneno mag Jehova marfuk e piny Australia. Owadwa Ewins ma ne en achiel kuom owete ma ne tiyo gi yieno wacho kama: “Onge kiawa ni yieno notimo tich maduong’ ma nomiyo ong’iewe. Higni ma ne abedogo e yieno, e higni ma ne abedoe gi mor moloyo e ngimana.”
Nyak Mosiko ma Yie mar Lightbearer Nokelo
Owete ma ne lendo ka tiyo gi Lightbearer nopidho kodhi mag Pinyruoth e okang’ malach. Kata obedo ni ne giromo gi akwede, tijgi nobedo gi nyak kaka ndalo ne medo kalo. (Luka 8:11, 15) Ber ng’eyo ni e gwenge ma owetego nolendoe, sani nitie jolendo mag Pinyruoth ma kwan-gi okalo 40,000. To mano kaka kinda ma owetego notimo ka gitiyo gi Lightbearer nobedo gi nyak maber! Owetego noketonwa ranyisi maber ma wanyalo luwo e kindegi.