Eski To Ti Kone?
Ki bann lavantaz lapot Pol ti ena lefe ki li ti enn sitwayen Romin?
Kan enn dimounn ti ena sitwayennte Romin, sa ti donn li sertin drwa ek lavantaz partou kot li ti ale dan lanpir Romin. Enn sitwayen Romin ti anba lalwa Romin, pa anba lalwa bann lezot lavil toutotour. Kan ti akiz enn Romin, li ti gagn drwa aksepte ki ziz li dapre lalwa pei kot li ete, me li ti touzour ena drwa pou fer apel tribinal Romin. Ek si ti kondann li amor, li ti ena drwa pou al devan lanperer.
Cicéron, enn politisien Romin dan premie siek Avan Nou Lepok, ti baz li lor sa bann drwa-la kan li ti dir: “Li enn krim pou atas enn sitwayen Romin; li pli grav kan bat li; ek si touy li, se koumadir pe touy enn prop paran ouswa enn fami pros.”
Lapot Pol ti pres partou dan Lanpir Romin. Li ti servi so drwa antan ki sitwayen Romin dan trwa lokazion: (1) Li ti fer bann mazistra dan Filip kone ki zot inn viol so drwa kan zot inn bat li. (2) Li ti revel so nasionalite pou ki bannla pa fwet li dan Zerizalem. (3) Li ti fer apel ar Sezar, lanperer Rom, pou ki Sezar kapav ekout li.—Zistwar Bann Apot 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12.
Kouma ti pey bann berze dan lepok Biblik?
Zakob ti travay kouma berze pou so tonton Labann pandan 20 an. Li ti bizin travay 14 an pou kapav marye ar de tifi Labann, ek leres 6 an li ti travay pou gagn bann troupo. (Zenez 30:25-33) Magazinn Biblical Archaeology Review dir: “Bann laranzman ant berze, kouma ti ena ant Labann ek Zakob, ti vinn enn kitsoz bien familie pou bann ansien ekrivin ek bann ki ti kontan lir bann text Biblik.”
Bann ansien kontra ki finn dekouver dan Nouzi, Larsa, ek lezot plas dan Irak montre ki ti ena sa bann laranzman-la. An zeneral, enn kontra ti dire enn an, ant de peryod kot tond bann mouton. Bann berze ti aksepte pou pran responsabilite enn sertenn kantite zanimo dapre zot laz ek zot sex. Lerla, enn an apre, proprieter-la ti gagn kantite lalenn ki bizin, bann prodwi ki fer avek dile, bann zenn troupo, ek lezot kitsoz ankor. Tou seki ti anplis ti vinn pou berze-la.
Pou ki enn troupo ogmante, sa ti depann lor kantite femel ki ti donn berze-la. Avek 100 femel normalman ti kapav gagn 80 ti mouton. Berze-la ki ti pou responsab si ti ena lapert. Alor, li ti ena lintere pran bien swin sa bann zanimo ki ti konfie li la.