Incende yii a pali umulyango uwa kwingilila umu muputule uwa Muzilo. Kulingana na Baibo wa Muzilo Uwa Malembo ya Nsi Ipya uwa Cizungu uwapulinsilwe lino umwaka wakwe 2023 utatala wafika, walanzila ukuti, “Umuputule uwali apa kwingilila wali mamita 9 umu utali, walingine nu kusaalala kwa ng’anda, ukuya umupela watalimfile mamita 53.” (2 Mila. 3:4) Mabaibo yauze yalanda ukuti umuputule wa kwingilila api tempele watalimfile mamita 53.

Lelo Baibo wa Malembo ya Nsi Ipya uwapulinsilwe uwa mu 2023 walanda ukulozya api itempele lyakwe Solomoni ukuti: itempele ‘lyatalimfile mamita 9.’ a Lolini ivyalenzile yasenule vii.

Utali wa umuputule wa kwingilila api tempele utalumbulwa pali 1 Yamwene 6:3. Umu cikomo cii, Yelemiya walemvile pali vino umuputule wa kwingilila api tempele wakuzile na vino watalimfile, lelo atalanzile pali vino watalimfile ukuya umupela. Umu cipande icalondelelapo, walondolwile apa vintu na vyuze ivyali api tempele, wakwe itanki lyakwe koopa, ivya kusendelapo ivintu vyakwe koopa ivili 10, alino ni ncesi ziili zyakwe koopa izyali pansi ya muputule uwa kwingilila api tempele. (1 Yamw. 7:​15-37) Ndi cakuti umuputule wa kwingilila api tempele watalimfile ukucila pa mamita 50 alino nu kutalimpa ukucila imiputule yonsi iyali api tempele, u mulandu ci uno atalembiile pali vino watalimfile? Na lino papisile imyaka iingi, ya kalemba Ayuda yalanzile ukuti umuputule wa kwingilila api tempele utatalimfile ukucila imiputule yuze iyali api tempele.

Aasambilila sana yakatwisika ndi cakuti iviumba ivyali api tempele vyatungilile umuputule wa kwingilila api tempele uwatalimfile mamita 53. Ivikuulwa vya mpiti ivyali ivitali sana nupya vino yakulanga na mazwe, wakwe impongolo ya pi tempele iyali umu Ijipti, vyayanga ivisalale umwisika alino vyaya vikucepa umupela. Lelo itempele lwakwe Solomoni lyene lyapusineko. Aasambilila sana yazumila ukuti iviumba vya pi tempele vitacizile pa mamita 2.7, umu kutimba. Uwasambilila sana pa vya makuule na malyasi ya mpiti Theodor Busink, walanzile ati: “Kulingana na vino umulyango wa pi tempele wali, umuputule wa kwingilila api tempele ufwile utatalimfile mamita 53.”

Yafwile yaluvyanyizye ukukopolola mazwi aya pali 2 Milandu 3:4. Nanti cakuti umu ivyalembwa vya mpiti mwalembwa “53” umu cikomo cii, lelo umu vyalembwa vyuze wakwe ivyeo vyaya muli fifth-century Codex Alexandrinus alino na sixth-century Codex Ambrosianus vyalanda ukuti a mamita “9.” I cani limwi icalenzile uwakopololanga ukulemba mamita “53”? Mazwi wakwe “Handiledi” alino na “Makyubiti” yakaloleka icili cimwi umu Ciebele. Fwandi uwakopololanga wapusiile alemba “Handiledi” ukucila ukulemba “Makyubiti.”

Nanti cakuti tukalondesya ukumanya ivingi pali vino itempele lyakwe Solomoni lyali, lelo tukaika sana mano kuli vino itempele likaimililako kuli kuti—Ing’anda ikulu iya kupepelamo. Tukataizya sana Yeova pali vino waama aomvi yakwe ukwiza uku kumupepa umu ng’anda yii.—Aeb. 9:​11-14; Kuso. 3:12; 7:​9-17.