ലൂക്കോസ്‌: ഈ പേരിന്റെ ഗ്രീക്കു​രൂ​പം ലൂകാസ്‌ എന്നാണ്‌. ഈ സുവി​ശേ​ഷ​വും അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാ​രു​ടെ പ്രവൃ​ത്തി​കൾ എന്ന പുസ്‌ത​ക​വും എഴുതി​യതു ലൂക്കോസ്‌ ആണ്‌. അദ്ദേഹം ഒരു വൈദ്യ​നും അപ്പോ​സ്‌ത​ല​നായ പൗലോസിന്റെ വിശ്വ​സ്‌ത​കൂ​ട്ടാ​ളി​യും ആയിരു​ന്നു. (കൊലോ 4:14; “ലൂക്കോസ്‌—ആമുഖം” എന്നതും കാണുക.) ലൂക്കോസിന്റെ ഗ്രീക്കു​പേ​രും രചനാ​ശൈ​ലി​യു​ടെ പ്രത്യേ​ക​ത​യും കാരണം അദ്ദേഹം ഒരു ജൂതന​ല്ലെന്നു ചിലർ വാദി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. മാത്രമല്ല, കൊലോ 4:10-14 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ പൗലോസ്‌ ‘പരി​ച്ഛേ​ദ​ന​യേ​റ്റ​വ​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌’ അഥവാ ജൂതന്മാ​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നി​ടത്ത്‌ ലൂക്കോ​സി​ന്റെ കാര്യം പറയാതെ പിന്നീ​ടാണ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ കാര്യം പറയു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ലൂക്കോസ്‌ ഒരു ജൂതന​ല്ലെന്ന നിഗമ​ന​വു​മാ​യി റോമ 3:1, 2 യോജി​ക്കു​ന്നില്ല. കാരണം, അവിടെ പറയു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌ “ദൈവത്തിന്റെ വിശു​ദ്ധ​മായ അരുള​പ്പാ​ടു​കൾ . . . ഏൽപ്പി​ച്ചത്‌” ജൂതന്മാ​രെ​യാണ്‌. ഇതിൽ ലൂക്കോ​സും ഉൾപ്പെ​ടു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ലൂക്കോസ്‌ ഗ്രീക്ക്‌ സംസാ​രി​ച്ചി​രുന്ന, ഗ്രീക്കു​പേ​രുള്ള ഒരു ജൂതനാ​യി​രു​ന്നു എന്ന്‌ അനുമാ​നി​ക്കാം.

ലൂക്കോസ്‌ എഴുതി​യത്‌: തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ മൂലകൃ​തി​ക​ളിൽ “ലൂക്കോസ്‌ എഴുതിയ സുവി​ശേഷം” എന്നതു​പോ​ലുള്ള തലക്കെ​ട്ടു​കൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. സുവി​ശേ​ഷങ്ങൾ എഴുതി​യവർ ആരും അവരാണ്‌ അത്‌ എഴുതി​യ​തെന്ന്‌ അതിൽ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​മില്ല. ലൂക്കോസിന്റെ സുവിശേഷത്തിന്റെ ചില കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ “ലൂക്കോസ്‌ എഴുതിയ സുവി​ശേഷം (അഥവാ “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത”)” (യുഅംഗേലിഓൻ കറ്റാ ലൂകാൻ) എന്ന തലക്കെ​ട്ടും മറ്റു ചിലതിൽ “ലൂക്കോസ്‌ എഴുതി​യത്‌” (കറ്റാ ലൂകാൻ) എന്ന ചെറിയ തലക്കെ​ട്ടും കാണു​ന്നുണ്ട്‌. അത്തരം തലക്കെ​ട്ടു​കൾ എപ്പോ​ഴാ​ണു കൂട്ടി​ച്ചേർത്ത​തെ​ന്നോ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യ​തെ​ന്നോ വ്യക്തമല്ല. അവ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യത്‌ എ.ഡി. രണ്ടാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലാണ്‌ എന്നാണു ചിലരു​ടെ അഭി​പ്രാ​യം. കാരണം എ.ഡി. രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാ​ന​ഭാ​ഗ​ത്തോ മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്ക​ത്തി​ലോ എഴുതി​യ​തെന്നു കരുത​പ്പെ​ടുന്ന ചില സുവി​ശേ​ഷ​കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ നീളം കൂടിയ തലക്കെട്ടു കാണു​ന്നുണ്ട്‌. ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ ആദ്യത്തെ നാലു പുസ്‌ത​ക​ങ്ങളെ “സുവി​ശേഷം” (അക്ഷ. “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത”) എന്നു വിളി​ക്കാ​നുള്ള കാരണം മർക്കോസിന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ലെ പ്രാരം​ഭ​വാ​ക്കു​ക​ളാ​യി​രി​ക്കാം (“ദൈവ​പു​ത്ര​നായ യേശു​ക്രി​സ്‌തു​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള സന്തോ​ഷ​വാർത്ത തുടങ്ങു​ന്നു.”) എന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ പറയുന്നു. എഴുത്തു​കാ​രു​ടെ പേരു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ അത്തരം തലക്കെ​ട്ടു​കൾ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങളെ വ്യക്തമാ​യി വേർതി​രി​ച്ച​റി​യാൻ സഹായി​ക്കു​മെന്നു കണ്ടിട്ടാ​യി​രി​ക്കാം അവ ഉപയോ​ഗി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യത്‌.

ബഹുമാ​ന​പ്പെട്ട: “ബഹുമാ​ന​പ്പെട്ട” എന്നതിന്റെ ഗ്രീക്കു​പദം (ക്രാറ്റി​സ്റ്റൊസ്‌) ഉന്നതാ​ധി​കാ​രി​കളെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്യാൻ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു പദമാണ്‌. (പ്രവൃ 23:26; 24:2; 26:25) ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യാ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ തെയോ​ഫി​ലൊസ്‌ ഒരു ഉന്നതാ​ധി​കാ​രി​യാ​യി​രു​ന്നെന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ ഇതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌. എന്നാൽ ഈ ഗ്രീക്കു​പദം സൗഹൃ​ദ​മോ മര്യാ​ദ​യോ ആഴമായ ആദരവോ സൂചി​പ്പി​ക്കുന്ന ഒരു അഭിസം​ബോ​ധന മാത്ര​മാ​ണെ​ന്നാ​ണു ചിലരു​ടെ പക്ഷം. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ തെയോ​ഫി​ലൊസ്‌ അപ്പോൾത്തന്നെ ഒരു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം യേശു​ക്രി​സ്‌തു​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും യേശുവിന്റെ ശുശ്രൂ​ഷ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും നേര​ത്തേ​തന്നെ അദ്ദേഹത്തെ ‘വാമൊ​ഴി​യാ​യി പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നെന്നു’ നമ്മൾ കാണുന്നു. (ലൂക്ക 1:4) അത്തരത്തിൽ കേട്ടു​പ​ഠിച്ച കാര്യങ്ങൾ സത്യമാ​ണെന്ന്‌ ഒന്നുകൂ​ടി ബോധ്യ​പ്പെ​ടാൻ ലൂക്കോസിന്റെ ലിഖി​ത​രേഖ അദ്ദേഹത്തെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കണം. എന്നാൽ തെയോ​ഫി​ലൊസ്‌ അപ്പോൾത്തന്നെ ഒരു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നതി​നോ​ടു ചിലർ യോജി​ക്കു​ന്നില്ല. തെയോ​ഫി​ലൊസ്‌ ആ സമയത്ത്‌ ക്രിസ്‌തുവിന്റെ ഉപദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ താത്‌പ​ര്യം കാണി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഒരു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​യാ​യതു പിന്നീ​ടാ​ണെന്ന്‌ അവരിൽ ചിലർ കരുതു​ന്നു. ഇനി, ഇവിടെ തെയോ​ഫി​ലൊസ്‌ (“ദൈവം സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​യാൾ; ദൈവത്തിന്റെ സുഹൃത്ത്‌” എന്ന്‌ അർഥം.) എന്നത്‌ ഒരു വ്യക്തി​യു​ടെ പേര​ല്ലെ​ന്നും അതു ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കളെ മൊത്ത​ത്തിൽ അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്യാൻ ഉപയോ​ഗിച്ച ഒരു പദം മാത്ര​മാ​ണെ​ന്നും മറ്റു ചിലർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അപ്പോ​സ്‌ത​ല​ന്മാ​രു​ടെ പ്രവൃ​ത്തി​കൾ എന്ന പുസ്‌തകത്തിന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ തെയോ​ഫി​ലൊ​സി​നെ അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്യു​മ്പോൾ, “ബഹുമാ​ന​പ്പെട്ട” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ലൂക്കോസ്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നില്ല.​—പ്രവൃ 1:1.

പരക്കെ അംഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു​മാണ്‌: ഇതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗത്തെ, “തികച്ചും വിശ്വ​സ​നീ​യ​മാ​യി കണക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​മാണ്‌” എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താം. ഈ വാക്യ​ത്തിൽ പരാമർശി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന വിവര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലെ വസ്‌തു​ത​ക​ളെ​ല്ലാം നന്നായി പരി​ശോ​ധിച്ച്‌ ഉറപ്പു​വ​രു​ത്തി​യ​താ​ണെ​ന്നാണ്‌ അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇനി, നമ്മുടെ ഇടയിൽ എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തോ? ക്രിസ്‌തു​വി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മുൻകൂ​ട്ടി​പ്പറഞ്ഞ എല്ലാ കാര്യ​ങ്ങ​ളും സത്യ​മെന്നു തെളി​ഞ്ഞെ​ന്നും ഒരു സംശയ​വും കൂടാതെ അതെല്ലാം അംഗീ​ക​രി​ക്കാ​മെ​ന്നും ഉള്ള പൂർണ​ബോ​ധ്യം അന്നത്തെ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌ അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇക്കാര​ണ​ത്താൽത്തന്നെ ചില പരിഭാ​ഷകർ ഈ ഭാഗം പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ “നമ്മളെ​ല്ലാ​വ​രും പൂർണ​മാ​യി വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​തു​മാണ്‌” എന്നാണ്‌. മറ്റു ചില ബൈബിൾഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഇതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ രൂപങ്ങളെ ‘പൂർണ​ബോ​ധ്യം’ എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.​—റോമ 4:21; 14:5; കൊലോ 4:12.

സന്ദേശം പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കി​യവർ: അഥവാ “വചനത്തിന്റെ ദാസന്മാർ.” ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ രണ്ട്‌ എബ്രാ​യ​പ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളിൽ (അനു. സി-യിൽ J^{18, 22} എന്നു സൂചി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.) ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം (ചതുര​ക്ഷരി) കാണാം. “യഹോ​വ​യു​ടെ വചനത്തിന്റെ ദാസന്മാർ” എന്നാണ്‌ അവിടെ വായി​ക്കു​ന്നത്‌.

പരി​ശോ​ധി​ച്ചു: അഥവാ “ശ്രദ്ധ​യോ​ടെ അന്വേ​ഷണം നടത്തി.” തന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുള്ള സംഭവ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ലൂക്കോസ്‌ നേരിട്ട്‌ കണ്ടിട്ടില്ല. അങ്ങനെ​യെ​ങ്കിൽ ആ വിവരണം തയ്യാറാ​ക്കാ​നുള്ള വിവരങ്ങൾ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ എവി​ടെ​നി​ന്നാ​ണു കിട്ടി​യത്‌? തീർച്ച​യാ​യും പരിശുദ്ധാത്മാവിന്റെ സഹായം ഒരു ഘടകമാ​യി​രു​ന്നു. അതിനു പുറമേ പിൻവ​രുന്ന ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നും അദ്ദേഹ​ത്തി​നു വിവരങ്ങൾ ലഭിച്ചി​രി​ക്കാം: (1) യേശുവിന്റെ വംശാ​വലി തയ്യാറാ​ക്കാൻ ഉപകരിച്ച ലിഖി​ത​രേ​ഖകൾ. (ലൂക്ക 3:23-38) (2) മത്തായി ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​നാ​യി എഴുതിയ വിവരണം. (3) അനേകം ദൃക്‌സാ​ക്ഷി​ക​ളു​മാ​യി നടത്തിയ അഭിമു​ഖങ്ങൾ (ലൂക്ക 1:2). യേശുവിന്റെ ശിഷ്യ​ന്മാ​രിൽ അപ്പോ​ഴും ജീവി​ച്ചി​രു​ന്ന​വ​രിൽനി​ന്നും സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ യേശുവിന്റെ അമ്മയായ മറിയ​യിൽനി​ന്നും ലൂക്കോസ്‌ ഇത്തരത്തിൽ വിവരങ്ങൾ ശേഖരി​ച്ചി​രി​ക്കാം. ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ഏതാണ്ട്‌ 60 ശതമാനം വിവര​ങ്ങ​ളും മറ്റു സുവി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ കാണാ​ത്ത​വ​യാണ്‌.​—“ലൂക്കോസ്‌—ആമുഖം” കാണുക.

ചിട്ട​യോ​ടെ: അഥവാ “യുക്തി​സ​ഹ​മായ ക്രമത്തിൽ.” “ചിട്ട​യോ​ടെ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന കതേക്‌സസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌ ഒരു പ്രത്യേ​ക​ക്ര​മ​ത്തിൽ കാര്യങ്ങൾ അവതരി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ കുറി​ക്കാ​നാ​കും. അത്‌ ഒരുപക്ഷേ സംഭവങ്ങൾ നടന്ന ക്രമത്തി​ലോ വിഷയത്തിന്റെയോ യുക്തി​യു​ടെ​യോ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തി​ലോ ആകാം. എന്നു​വെച്ച്‌ സംഭവങ്ങൾ അതു നടന്ന അതേ ക്രമത്തിൽത്തന്നെ എപ്പോ​ഴും അവതരി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെന്നു നിർബ​ന്ധ​മില്ല. ലൂക്കോസ്‌ എപ്പോ​ഴും, സംഭവങ്ങൾ അതു നടന്ന അതേ ക്രമത്തി​ലല്ല രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തെന്നു ലൂക്ക 3:18-21 പരി​ശോ​ധി​ച്ചാൽ വ്യക്തമാ​കും. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ യേശുവിന്റെ ജീവി​ത​ത്തോ​ടും ശുശ്രൂ​ഷ​യോ​ടും ബന്ധപ്പെട്ട സംഭവ​ങ്ങ​ളു​ടെ ക്രമം മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ നാലു സുവി​ശേ​ഷ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ളും പരി​ശോ​ധി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രും. ലൂക്കോസ്‌ പൊതു​വേ സംഭവങ്ങൾ വിവരി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ അവ നടന്ന ക്രമത്തിൽത്ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ചില പ്രത്യേ​ക​ഘ​ട​കങ്ങൾ കണക്കി​ലെ​ടുത്ത്‌ അദ്ദേഹം ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ആ ക്രമത്തി​നു മാറ്റം വരുത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടെന്നു വേണം കരുതാൻ.

ഹെരോദ്‌: ഇതു ‘മഹാനായ ഹെരോദ്‌’ ആണ്‌.​—പദാവലി കാണുക.

അബീയ: “യഹോവ എന്റെ പിതാവ്‌” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌.

അബീയ​യു​ടെ . . . ഗണത്തിൽ: അഹരോന്റെ വംശത്തിൽപ്പെട്ട ഒരു പുരോ​ഹി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു അബീയ. ദാവീദ്‌ രാജാവിന്റെ കാലത്ത്‌ ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ പിതൃ​ഭ​വ​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നിന്റെ തലവനാ​യി അബീയയെ അംഗീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ദാവീദ്‌ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രെ 24 ഗണങ്ങളാ​യി വിഭാ​ഗി​ച്ചു. ആ ഓരോ ഗണവും ആറു മാസം കൂടു​മ്പോൾ ഒരാഴ്‌ച യരുശ​ലേ​മി​ലെ വിശു​ദ്ധ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ സേവി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതിൽ എട്ടാമത്തെ ഗണത്തിനു നേതൃ​ത്വ​മെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടതു നറുക്ക​നു​സ​രിച്ച്‌ അബീയ​യു​ടെ പിതൃ​ഭ​വ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. (1ദിന 24:3-10) ‘അബീയ​യു​ടെ ഗണത്തിൽപ്പെട്ട’ ആളാ​ണെന്നു കരുതി സെഖര്യ അബീയ​യു​ടെ പിൻത​ല​മു​റ​ക്കാ​ര​നാ​ക​ണ​മെ​ന്നില്ല. സെഖര്യ ഏതു പുരോഹിതഗണത്തിന്റെ ഭാഗമാ​യി​രു​ന്നു എന്നു മാത്ര​മാണ്‌ ഇതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌.​—ലൂക്ക 1:9-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

സെഖര്യ: “യഹോവ ഓർത്തി​രി​ക്കു​ന്നു” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌. ചില ബൈബിൾഭാ​ഷാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഈ പേരിന്റെ ഗ്രീക്കു​രൂ​പ​ത്തോ​ടു സാമ്യ​മുള്ള “സഖറി​യാസ്‌” എന്ന പദമാണു കാണു​ന്നത്‌.

എലിസ​ബത്ത്‌: എലൈ​സ​ബത്ത്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പേര്‌ വന്നിരി​ക്കു​ന്നത്‌, “സമൃദ്ധ​മായുള്ള​വൻ എന്റെ ദൈവം; സമൃദ്ധി​യു​ടെ ദൈവം” എന്നൊക്കെ അർഥമുള്ള എ്ലീ​ഷെവ (എലീശേബ) എന്ന എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനി​ന്നാണ്‌. അഹരോന്റെ കുലത്തിൽപ്പെ​ട്ടവൾ ആയിരു​ന്നു എലിസ​ബത്ത്‌. അതിന്റെ അർഥം, യോഹന്നാന്റെ അപ്പനും അമ്മയും പുരോ​ഹി​ത​വം​ശ​ത്തിൽപ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌.

യഹോവ: ഈ പരിഭാ​ഷ​യിൽ, ദൈവത്തിന്റെ പേര്‌ ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നത്‌ ഇവി​ടെ​യാണ്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ ഭാഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ദൈവ​ത്തെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ രണ്ട്‌ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള അനേകം പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ആ ഭാഗങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണാം എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന കല്‌പ​ന​ക​ളും വ്യവസ്ഥ​ക​ളും എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​വും നിയമ​പ​ദങ്ങൾ ചേർന്ന സമാന​മായ പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ സാധാ​ര​ണ​യാ​യി കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നതു ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തോ യഹോവ നേരിട്ട്‌ സംസാ​രി​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തോ ആണ്‌. (ഉൽ 26:2, 5; സംഖ 36:13; ആവ 4:40; യഹ 36:23, 27) “കല്‌പന,” “വ്യവസ്ഥ” എന്നീ രണ്ടു നിയമ​പ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഗ്രീക്കു​വാ​ക്കു​കൾ സെപ്‌റ്റുവജിന്റിൽ ആവ 27:10-ലും കാണാം. ഗ്രീക്ക്‌ സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ആദ്യകാല പപ്പൈ​റസ്‌ ശകലങ്ങ​ളിൽ ഒന്നിൽ (ഫൗവാദ്‌ പപ്പൈ​റസ്‌ Inv. 266) ഈ വാക്യ​ഭാ​ഗത്ത്‌, ദൈവ​നാ​മം ചതുരാ​കൃ​തി​യി​ലുള്ള എബ്രായ അക്ഷരങ്ങ​ളിൽ എഴുതി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഈ ശകലം ബി.സി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലേ​താ​ണെന്നു കണക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു പൊതു​വേ യഹോ​വ​യു​ടെ നിലവാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ട്ടാണ്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ലൂക്ക 1:6-ൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാം. ഇതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മറ്റ്‌ അനേകം ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​ക​ളും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അതിനാ​യി ആ പരിഭാ​ഷകൾ ഈ വാക്യ​ത്തി​ലോ അതിന്റെ അടിക്കു​റി​പ്പി​ലോ മാർജി​നി​ലെ കുറി​പ്പു​ക​ളി​ലോ യഹോവ, യാഹ്‌വെ, യഹ്‌വെ, יהוה (യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്ന എബ്രായചതുരക്ഷരി), കർത്താവ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ LORD), അദോ​നായ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ ADONAI) എന്നീ പദങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധികാ​രി​ക​മായ പല ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും ഇതിനെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു​മുണ്ട്‌.​—അനു. സി കാണുക.

യഹോവ: ലൂക്ക 1:6-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പിൽ കാണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണ​പ്പെ​ടുന്ന അനേകം പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ രണ്ട്‌ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പലവട്ടം പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യ​ഭാ​ഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന ‘യഹോ​വ​യു​ടെ വിശു​ദ്ധ​മ​ന്ദി​രം (ആലയം)’ എന്നതി​നോ​ടു സമാന​ത​യുള്ള പദപ്ര​യോ​ഗങ്ങൾ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ വരുന്നി​ടത്ത്‌ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ദൈവ​നാ​മം നാല്‌ എബ്രാ​യാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ കൊടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നതു കാണാം. (സംഖ 19:20; 2രാജ 18:16; 23:4; 24:13; 2ദിന 26:16; 27:2; യിര 24:1; യഹ 8:16; ഹഗ്ഗ 2:15) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ കാണുന്ന ഈ പദപ്ര​യോ​ഗ​രീ​തി കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാം. ഇതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മറ്റ്‌ അനേകം ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​ക​ളും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അതിനാ​യി ആ പരിഭാ​ഷകൾ ഈ വാക്യ​ത്തി​ലോ അതിന്റെ അടിക്കു​റി​പ്പി​ലോ മാർജി​നി​ലെ കുറി​പ്പു​ക​ളി​ലോ യഹോവ, യാഹ്‌വെ, യഹ്‌വെ, יהוה (യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്ന എബ്രായചതുരക്ഷരി), കർത്താവ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ LORD), അദോ​നായ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ ADONAI) എന്നീ പദങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധികാ​രി​ക​മായ പല ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും ഇതിനെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു​മുണ്ട്‌.​—അനു. സി കാണുക.

വിശു​ദ്ധ​മ​ന്ദി​രം: നയോസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ ദേവാലയത്തിന്റെ കേന്ദ്ര​ഭാ​ഗ​ത്തുള്ള കെട്ടി​ടത്തെ കുറി​ക്കു​ന്നു. ‘സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കാ​നുള്ള’ ഊഴം വന്ന സെഖര്യ അത്‌ അർപ്പി​ക്കാൻ വിശുദ്ധമന്ദിരത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ മുറി​യായ വിശു​ദ്ധ​ത്തിൽ പ്രവേ​ശി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം അവി​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കാ​നുള്ള യാഗപീ​ഠം.​—മത്ത 27:5; 27:51 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും അനു. ബി11-ഉം കാണുക.

സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കാൻ സെഖര്യ​ക്കു നറുക്കു വീണു: സ്വർണ​യാ​ഗ​പീ​ഠ​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ച്ചതു മഹാപു​രോ​ഹി​ത​നായ അഹരോ​നാ​യി​രു​ന്നു. (പുറ 30:7) എന്നാൽ സുഗന്ധക്കൂട്ടിന്റെയും വിശു​ദ്ധ​കൂ​ടാ​ര​ത്തി​ലെ മറ്റു വസ്‌തു​ക്ക​ളു​ടെ​യും ചുമതല അഹരോന്റെ പുത്ര​നായ എലെയാ​സ​രി​നാ​യി​രു​ന്നു. (സംഖ 4:16) സെഖര്യ ഒരു മഹാപു​രോ​ഹി​ത​ന​ല്ലാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഇവിടെ പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. പാപപ​രി​ഹാ​ര​ദി​വസം ഒഴി​കെ​യുള്ള ദിവസ​ങ്ങ​ളിൽ മഹാപു​രോ​ഹി​ത​ന​ല്ലാത്ത പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും ഈ ശുശ്രൂഷ ചെയ്‌തി​രു​ന്ന​താ​യി ഇതിൽനിന്ന്‌ അനുമാ​നി​ക്കാം. ദിവസ​വും ദേവാ​ല​യ​ത്തിൽ ചെയ്‌തി​രുന്ന സേവന​ങ്ങ​ളിൽ ഏറ്റവും ആദരണീ​യ​മാ​യി കണ്ടിരു​ന്നതു സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. ബലി അർപ്പി​ച്ച​ശേ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു സാധാ​ര​ണ​യാ​യി ഇതു ചെയ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ആ സമയത്ത്‌ വിശു​ദ്ധ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​നു പുറത്ത്‌ ആളുകൾ പ്രാർഥ​ന​യ്‌ക്കാ​യി കൂടി​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​കും. റബ്ബിമാ​രു​ടെ പാരമ്പ​ര്യ​രേ​ഖകൾ പറയു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌, സുഗന്ധ​ക്കൂട്ട്‌ അർപ്പി​ക്കേണ്ട പുരോ​ഹി​തനെ നറുക്കി​ട്ടാ​ണു തീരു​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും അവിടെ സന്നിഹി​ത​രാ​യി​രുന്ന മറ്റെല്ലാ പുരോ​ഹി​ത​ന്മാർക്കും ഒരവസ​ര​മെ​ങ്കി​ലും കിട്ടി​യ​ശേഷം മാത്രമേ അദ്ദേഹ​ത്തി​നു രണ്ടാമത്‌ അവസരം കിട്ടു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഇതു സത്യമാ​ണെ​ങ്കിൽ, സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഒരു പുരോ​ഹി​തനു ജീവി​ത​കാ​ലത്ത്‌ ഒരിക്കൽ മാത്രം കിട്ടുന്ന പദവി​യാ​യി​രു​ന്നു ഇത്‌.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല തവണ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഈ പ്രയോ​ഗം ഉൽപ 16:7-ലാണ്‌ ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നത്‌. സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ആദ്യകാല പ്രതി​ക​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ആൻഗ​ലൊസ്‌ (ദൈവ​ദൂ​തൻ; സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ) എന്ന ഗ്രീക്കു​വാ​ക്കി​നോ​ടൊ​പ്പം എബ്രാ​യാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മ​വും കാണാം. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ യഹൂദ്യ മരുഭൂ​മി​യി​ലുള്ള നഹൽ ഹെവറി​ലെ ഒരു ഗുഹയിൽനിന്ന്‌ കണ്ടെടുത്ത സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഒരു പ്രതി​യിൽ, (ബി.സി. 50-നും എ.ഡി. 50-നും ഇടയ്‌ക്കു​ള്ള​തെന്നു കരുത​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു ശകലം.) സെഖ 3:5, 6 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌. ഇനി, ഗ്രീക്ക്‌ സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ന്റെ പിൽക്കാ​ല​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരം കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഉപയോ​ഗിച്ച ഈ വാക്യ​ത്തി​ലും മറ്റ്‌ അനേകം വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും, വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഈ പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) കാണു​ന്നില്ല. ഈ ഭാഗങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യി​ട്ടാ​ണു കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ ഇതും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ “യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ” എന്ന പ്രയോ​ഗ​ത്തിൽ കാണുന്ന ദൈവ​നാ​മം പല ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും വിട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടില്ല എന്നതും ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌.​—അനു. സി കാണുക.

യോഹന്നാൻ: മത്ത 3:1-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യഹോ​വ​യു​ടെ മുമ്പാകെ: ലൂക്ക 1:6-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പിൽ കാണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണ​പ്പെ​ടുന്ന അനേകം പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ രണ്ട്‌ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പലവട്ടം പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. ഇപ്പോൾ ലഭ്യമായ ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യ​ഭാ​ഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഒന്നാമ​താ​യി, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ദൈവ​ത്തെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വാക്യ​സ​ന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇനി, ഇവിടെ കാണുന്ന ഇനോ​പി​യോൻ കിരി​യോ [അക്ഷ. “കർത്താവിന്റെ മുമ്പാകെ (ദൃഷ്ടി​യിൽ)”] എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ എബ്രാ​യ​വേ​രു​ക​ളും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു. കാരണം സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഇപ്പോ​ഴുള്ള പ്രതി​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം കാണു​ന്നി​ട​ത്തെ​ല്ലാം (100-ലധികം സ്ഥലങ്ങളിൽ) മൂല എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മം (ചതുര​ക്ഷരി) ഉണ്ട്‌. (ന്യായ 11:11; 1ശമു 10:19; 2ശമു 5:3; 6:5) ചുരു​ക്ക​ത്തിൽ, ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്തലം കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ഴും, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാം. ഇനി, ഇതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മറ്റ്‌ അനേകം ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​ക​ളും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അതിനാ​യി ആ പരിഭാ​ഷകൾ ഈ വാക്യ​ത്തി​ലോ അതിന്റെ അടിക്കു​റി​പ്പി​ലോ മാർജി​നി​ലെ കുറി​പ്പു​ക​ളി​ലോ യഹോവ, യാഹ്‌വെ, യഹ്‌വെ, יהוה (യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്ന എബ്രായചതുരക്ഷരി), കർത്താവ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ LORD), അദോ​നായ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ ADONAI) എന്നീ പദങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധികാ​രി​ക​മായ പല ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും ഇതിനെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു​മുണ്ട്‌.​—അനു. സി കാണുക.

പരിശു​ദ്ധാ​ത്മാവ്‌: അഥവാ “ചലനാ​ത്മ​ക​മായ പരിശു​ദ്ധ​ശക്തി.”—പദാവ​ലി​യിൽ “ആത്മാവ്‌”; “പരിശു​ദ്ധാ​ത്മാവ്‌”എന്നിവ കാണുക.

യഹോവ: ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇവിടെ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ആ സ്ഥാനത്ത്‌ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഒന്നാമ​താ​യി, സെഖര്യ​യോ​ടുള്ള ദൂതന്റെ വാക്കു​ക​ളിൽ (13-17 വാക്യങ്ങൾ) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ ഭാഷാ​ശൈലി വളരെ പ്രകട​മാണ്‌. അതിന്‌ ഉദാഹ​ര​ണ​മാണ്‌, ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന അവരുടെ ദൈവ​മായ യഹോവ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം. ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം കാണു​ന്നി​ടത്ത്‌ ഗ്രീക്കിൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌), തെയോസ്‌ (ദൈവം) എന്നീ പദങ്ങളും വ്യക്തി​കളെ കുറി​ക്കുന്ന ഒരു സർവനാ​മ​വും (അവർ) ഒന്നിച്ച്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. ഈ മൂന്നു പദങ്ങളും ഇത്തരത്തിൽ ഒന്നിച്ച്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നത്‌ പൊതു​വേ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള ഉദ്ധരണി​ക​ളി​ലെ ഒരു ശൈലി​യാണ്‌. (ലൂക്ക 4:8, 12; 10:27 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ കാണുന്ന “നിന്റെ ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലാ​കട്ടെ, “അവരുടെ ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം 30-ലധികം തവണ കാണു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും “അവരുടെ ദൈവ​മായ കർത്താവ്‌” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ഒരിക്കൽപ്പോ​ലും കാണു​ന്നില്ല. ഇനി, ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന ഇസ്രാ​യേൽമക്കൾ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​വും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല പ്രാവ​ശ്യം കാണുന്ന ഒരു എബ്രാ​യ​ശൈ​ലി​യിൽനിന്ന്‌ വന്നതാണ്‌. (ഉൽ 32:32) രണ്ടാമ​താ​യി, ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കാണുന്ന “യഹോ​വ​യി​ലേക്കു തിരികെ കൊണ്ടു​വ​രും” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ചിന്തി​ക്കുക. അതിന്റെ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തോ​ടു സമാന​മായ ഒരു പദപ്ര​യോ​ഗം 2ദിന 19:4-ന്റെ സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ പരിഭാ​ഷ​യിൽ കാണാം. ആ വാക്യ​ത്തി​ന്റെ മൂല എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തി​ലും “യഹോ​വ​യി​ലേക്കു മടക്കി​വ​രു​ത്താൻ” എന്നാണു കാണു​ന്നത്‌.​—അനു. സി കാണുക.

ഏലിയ: “എന്റെ ദൈവം യഹോ​വ​യാണ്‌” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ഒരു എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌.

അപ്പന്മാ​രു​ടെ ഹൃദയ​ങ്ങളെ കുട്ടി​ക​ളു​ടേ​തു​പോ​ലെ​യാ​ക്കും: മല 4:6-ലെ പ്രവച​ന​ത്തിൽനി​ന്നാണ്‌ ഈ ഭാഗം ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. യോഹന്നാന്റെ സന്ദേശം കേട്ട്‌ പശ്ചാത്ത​പി​ക്കുന്ന അപ്പന്മാ​രു​ടെ കഠിന​ഹൃ​ദയം അനുസ​ര​ണ​മുള്ള കുട്ടി​ക​ളു​ടേ​തു​പോ​ലെ താഴ്‌മ​യു​ള്ള​താ​കു​മെ​ന്നും അവർ മറ്റുള്ള​വ​രിൽനിന്ന്‌ പഠിക്കാൻ മനസ്സ്‌ കാണി​ക്കു​മെ​ന്നും ആണ്‌ ആ വാക്കുകൾ സൂചി​പ്പി​ച്ചത്‌. ചിലർ ദൈവത്തിന്റെ മക്കളും ആകുമാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി, കുട്ടി​ക​ളു​ടെ ഹൃദയം അപ്പന്മാ​രു​ടേ​തു​പോ​ലെ​യാ​ക്കും എന്നും മലാഖി പറഞ്ഞതോ? പശ്ചാത്ത​പി​ക്കു​ന്നവർ അവരുടെ പൂർവി​ക​രായ അബ്രാ​ഹാം, യിസ്‌ഹാക്ക്‌, യാക്കോബ്‌ എന്നിവ​രെ​പ്പോ​ലെ വിശ്വ​സ്‌ത​രായി​ത്തീരും എന്നായി​രു​ന്നു അതിന്റെ അർഥം.

യഹോവ: സെഖര്യ​യോ​ടു സംസാ​രിച്ച ദൈവ​ദൂ​തന്റെ വാക്കുകൾ (13-17 വാക്യങ്ങൾ) മല 3:1; 4:5, 6; യശ 40:3 എന്നീ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കാ​ണു വിരൽ ചൂണ്ടു​ന്നത്‌. ആ വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണാം. (ലൂക്ക 1:15, 16 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.) ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ ആ വാക്യങ്ങൾ കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ഇനി ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ, ഒരു ജനത്തെ ഒരുക്കും എന്നതിന്റെ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തോ​ടു സാമ്യ​മുള്ള ഒരു പദപ്ര​യോ​ഗം 2ശമു 7:24-ന്റെ സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ പരിഭാ​ഷ​യിൽ കാണാം. അതിന്റെ എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തിൽ കാണു​ന്ന​താ​കട്ടെ, “അങ്ങയുടെ . . . ജനമാ​യി​രി​ക്കാൻ ഇസ്രാ​യേ​ലി​നെ അങ്ങു തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു . . . യഹോവേ” എന്നാണ്‌.​—അനു. സി കാണുക.

ഗബ്രി​യേൽ: “ദൈവത്തിന്റെ ശക്തന്മാ​രിൽ ഒരാൾ” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ഒരു എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌. (ദാനി 8:15, 16) മീഖാ​യേ​ലി​നു പുറമേ ബൈബി​ളിൽ പേരെ​ടുത്ത്‌ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന ഒരേ ഒരു ദൈവ​ദൂ​ത​നാ​ണു ഗബ്രി​യേൽ. മനുഷ്യ​ശ​രീ​രം സ്വീക​രിച്ച ദൂതന്മാ​രിൽ ഗബ്രി​യേൽ മാത്ര​മാ​ണു സ്വന്തം പേര്‌ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ളത്‌.

ഈ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത അറിയി​ക്കാൻ: ഇവിടെ കാണുന്ന യുഅം​ഗേ​ലി​സൊ​മായ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​മാ​യി ബന്ധമുള്ള യുഅം​ഗേ​ലി​ഓൻ എന്ന നാമപദത്തിന്റെ അർഥം “സന്തോ​ഷ​വാർത്ത” എന്നാണ്‌. ഗബ്രി​യേൽ ദൂതൻ ഇവിടെ ഒരു സുവി​ശേ​ഷ​ക​നാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.​—മത്ത 4:23; 24:14; 26:13 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

വിശു​ദ്ധ​സേ​വനം: അഥവാ “പൊതു​ജ​ന​സേ​വനം.” ഇവിടെ കാണുന്ന ലെയറ്റുർഗീയ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​വും അതി​നോ​ടു ബന്ധമുള്ള ലെയറ്റുർഗീ​യോ (പൊതു​ജ​ന​സേ​വനം ചെയ്യുക), ലെയറ്റുർഗൊസ്‌ (പൊതു​ജ​ന​സേ​വകൻ, പൊതു​പ്ര​വർത്തകൻ) എന്നീ പദങ്ങളും പുരാതന ഗ്രീക്കു​കാ​രും റോമാ​ക്കാ​രും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌, ഗവൺമെൻറിനോ ഗവൺമെൻറ്‌ അധികാ​രി​കൾക്കോ വേണ്ടി പൊതു​ജ​ന​താ​ത്‌പ​ര്യാർഥം ചെയ്യുന്ന സേവന​ങ്ങ​ളെ​യോ ജോലി​ക​ളെ​യോ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, റോമ 13:6-ൽ ലൗകി​കാ​ധി​കാ​രി​കളെ, ദൈവ​ത്തി​നു​വേണ്ടി ‘പൊതു​ജ​ന​സേ​വനം ചെയ്യു​ന്നവർ’ (ലെയറ്റുർഗൊസ്‌ എന്നതിന്റെ ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പം) എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ അവർ ജനങ്ങൾക്ക്‌ ഉപകാ​ര​പ്ര​ദ​മായ സേവനങ്ങൾ ചെയ്യുന്നു എന്ന അർഥത്തി​ലാണ്‌. എന്നാൽ ലൂക്കോസ്‌ ഇവിടെ ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു സെപ്‌റ്റുവജിന്റിൽ അത്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന അതേ അർഥത്തി​ലാണ്‌. അവി​ടെ​യാ​കട്ടെ ഈ പദപ്രയോഗത്തിന്റെ ക്രിയാ​രൂ​പ​വും നാമരൂ​പ​വും മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രു​ടെ​യും ലേവ്യ​രു​ടെ​യും ആലയ​സേ​വ​നത്തെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌. (പുറ 28:35; സംഖ 8:22) ആലയ​സേ​വനം ഒരർഥ​ത്തിൽ ആളുക​ളു​ടെ പ്രയോ​ജ​ന​ത്തി​നാ​യി ചെയ്‌തി​രുന്ന പൊതു​ജ​ന​സേ​വ​ന​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അതു വിശു​ദ്ധ​മായ സേവന​വും ആയിരു​ന്നു. കാരണം ലേവ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാർ പഠിപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നതു ദൈവത്തിന്റെ നിയമ​മാണ്‌; അവർ അർപ്പി​ച്ചി​രുന്ന ബലിക​ളാ​കട്ടെ ആളുക​ളു​ടെ പാപങ്ങളെ മറയ്‌ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.​—2ദിന 15:3; മല 2:7.

യഹോവ എനിക്കു​വേണ്ടി ഇതു ചെയ്‌ത​ല്ലോ: ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ ഭാഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. എലിസ​ബത്ത്‌ ദൈവ​ത്തോ​ടു നന്ദി പറയുന്ന ഈ ഭാഗം വായി​ക്കു​മ്പോൾ നമ്മുടെ മനസ്സി​ലേക്കു വരുന്നത്‌ ഉൽ 21:1-ലെ സാറയു​ടെ അനുഭ​വ​മാ​യി​രി​ക്കാം; അതു വിവരി​ക്കു​ന്നി​ടത്ത്‌ ദൈവ​നാ​മം കാണു​ന്നുണ്ട്‌. എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ, മനുഷ്യ​രോ​ടുള്ള ദൈവത്തിന്റെ ഇടപെ​ട​ലു​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ വിവരി​ക്കുന്ന മിക്കയി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും “എനിക്കു​വേണ്ടി ചെയ്‌ത” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന എബ്രാ​യ​ക്രി​യ​യോ​ടൊ​പ്പം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ പേര്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (പുറ 13:8; ആവ 4:34; 1ശമു 12:7; 25:30) ഇനി, വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) ഇവിടെ കാണു​ന്നില്ല. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത്‌ മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ ഒരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. (ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കുറി​ച്ചുള്ള കൂടു​ത​ലായ വിശദാം​ശ​ങ്ങൾക്ക്‌ അനു. സി കാണുക; മർ 5:19-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും കാണുക.) കുട്ടികളില്ലാത്തതിന്റെ പേരി​ലുള്ള അപമാനം മാറി​യ​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ എലിസ​ബത്ത്‌ പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ, ഉൽ 30:23-ലെ റാഹേലിന്റെ വാക്കു​ക​ളാ​ണു നമ്മുടെ ഓർമ​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നത്‌.

എലിസബത്തിന്റെ ആറാം മാസത്തിൽ: അക്ഷ. “ആറാം മാസത്തിൽ.” അതായത്‌, എലിസ​ബത്ത്‌ ആറു മാസം ഗർഭി​ണി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ. 24, 25 വാക്യങ്ങൾ ഇതു വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നു.

വിവാഹം നിശ്ചയി​ച്ചി​രുന്ന: മത്ത 1:18-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

മറിയ: “മിര്യാം” എന്ന എബ്രായപേരിന്റെ തത്തുല്യ​മായ രൂപം. ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ആറു മറിയ​മാ​രെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറയു​ന്നുണ്ട്‌: (1) യേശുവിന്റെ അമ്മ മറിയ, (2) മഗ്‌ദ​ല​ക്കാ​രി മറിയ (മത്ത 27:56; ലൂക്ക 8:2; 24:10), (3) യാക്കോബിന്റെയും യോ​സെ​യു​ടെ​യും അമ്മ മറിയ (മത്ത 27:56; ലൂക്ക 24:10), (4) മാർത്തയുടെയും ലാസറിന്റെയും സഹോ​ദരി മറിയ (ലൂക്ക 10:39; യോഹ 11:1), (5) യോഹന്നാൻ മർക്കോസിന്റെ അമ്മ മറിയ (പ്രവൃ 12:12), (6) റോമി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന മറിയ (റോമ 16:6). മറിയ എന്നതു യേശുവിന്റെ നാളിൽ സ്‌ത്രീ​ക​ളു​ടെ സർവസാ​ധാ​ര​ണ​മായ ഒരു പേരാ​യി​രു​ന്നു.

യഹോവ നിന്റെകൂടെയുണ്ട്‌: ദൈവ​നാ​മം അടങ്ങിയ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗ​വും സമാന​മായ പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ധാരാ​ള​മാ​യി കാണു​ന്നുണ്ട്‌. (രൂത്ത്‌ 2:4; 2ശമു 7:3; 2ദിന 15:2; യിര 1:19) മറിയ​യോ​ടു ദൈവ​ദൂ​തൻ പറഞ്ഞ ഈ വാക്കു​കൾക്ക്‌, ഗിദെ​യോ​നെ അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്‌ത ദൈവദൂതന്റെ വാക്കു​ക​ളോ​ടു സമാന​ത​യുണ്ട്‌. ന്യായ 6:12-ൽ ആ വാക്കുകൾ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ “വീരനായ യോദ്ധാ​വേ, യഹോവ നിന്റെകൂടെയുണ്ട്‌” എന്നാണ്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ, ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ “യഹോവ നിന്റെകൂടെയുണ്ട്‌” എന്ന ഭാഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്നാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇതേ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്തലം കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാം. ഇതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മറ്റ്‌ അനേകം ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അതിനാ​യി ആ പരിഭാ​ഷകൾ ഈ വാക്യ​ത്തി​ലോ അതിന്റെ അടിക്കു​റി​പ്പി​ലോ മാർജി​നി​ലെ കുറി​പ്പു​ക​ളി​ലോ യഹോവ, യാഹ്‌വെ, യഹ്‌വെ, יהוה (യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്ന എബ്രായചതുരക്ഷരി), കർത്താവ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ LORD), അദോ​നായ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ ADONAI) എന്നീ പദങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധികാ​രി​ക​മായ പല ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും ഇതിനെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു​മുണ്ട്‌.​—അനു. സി കാണുക.

യേശു: മത്ത 1:21-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ദൈവ​മായ യഹോവ: ലൂക്ക 1:6-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പിൽ കാണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണ​പ്പെ​ടുന്ന അനേകം പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ രണ്ട്‌ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പലവട്ടം പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യ​ഭാ​ഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ ഹോ തെയോസ്‌ (അക്ഷ. “കർത്താവ്‌ എന്ന ദൈവം”) എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​മാ​ണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. ദാവീദിന്റെ സിംഹാ​സ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ദൈവദൂതന്റെ വാക്കുകൾ, 2ശമു 7:12, 13, 16-ൽ യഹോവ നാഥാൻ പ്രവാ​ച​ക​നി​ലൂ​ടെ ദാവീ​ദി​നു നൽകിയ വാഗ്‌ദാ​ന​മാ​ണു നമ്മുടെ ഓർമ​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​രു​ന്നത്‌. ആ വാക്യ​ങ്ങ​ളോ​ടു ചേർന്നുള്ള തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം അനേകം പ്രാവ​ശ്യം കാണാം എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌. (2ശമു 7:4-16) ഇവിടെ “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​വും സമാന​മായ പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പ്രധാ​ന​മാ​യും കാണു​ന്നത്‌ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള ഉദ്ധരണി​ക​ളി​ലോ എബ്രാ​യ​ഭാ​ഷാ​ശൈ​ലി​യു​ടെ സ്വാധീ​ന​മുള്ള തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലോ ആണ്‌. (ലൂക്ക 1:16-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പൊതു​വേ കാണു​ന്നത്‌ “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​മാണ്‌, അല്ലാതെ “ദൈവ​മായ കർത്താവ്‌” എന്നല്ല. “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്ന ഈ പദപ്ര​യോ​ഗ​മാ​കട്ടെ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ 800-ലധികം തവണ കാണു​ന്നുണ്ട്‌. എന്നാൽ സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ പിൽക്കാ​ല​പ്ര​തി​ക​ളിൽ “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്നതിന്റെ എബ്രാ​യ​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗം പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നതു കിരി​യോസ്‌ ഹോ തെയോസ്‌ (“കർത്താവ്‌ എന്ന ദൈവം”) എന്നാണ്‌. പക്ഷേ ഉൽപത്തി​യു​ടെ സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ പരിഭാ​ഷ​യു​ടെ (പപ്പൈ​റസ്‌ ഓക്‌സി​റി​ങ്കസ്‌ vii. 1007) ഒരു ഭാഗം അടങ്ങിയ ചർമപ​ത്ര​ത്തിൽ (ബി.സി. 3-ാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലേത്‌.) ഉൽ 2:8, 18-ലെ “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ലെ ദൈവ​നാ​മം പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നതു കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചല്ല, പകരം ദൈവനാമത്തിന്റെ (ചതുര​ക്ഷ​രി​യു​ടെ) ഹ്രസ്വ​രൂ​പം ഉപയോ​ഗി​ച്ചാണ്‌. അതിനാ​യി അവിടെ യോദ്‌ എന്ന എബ്രായ അക്ഷരം ഇരട്ടി​പ്പിച്ച്‌ () എഴുതി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇനി, സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഒരു ആദ്യകാ​ല​ശ​ക​ല​ത്തിൽ (ഫൗവാദ്‌ പപ്പൈ​റസ്‌ Inv. 266) ആവ 18:5, 7 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ “ദൈവ​മായ യഹോവ” എന്നു വരുന്നി​ടത്ത്‌ ദൈവ​നാ​മം ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ ചതുരാ​കൃ​തി​യി​ലുള്ള എബ്രായ അക്ഷരങ്ങൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ എഴുതി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തും ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌. ഈ ശകലം ബി.സി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലേ​താ​ണെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. ചുരു​ക്ക​ത്തിൽ, ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്തലം കണക്കി​ലെ​ടു​ത്താണ്‌ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—അനു. സി കാണുക.

നിന്റെ ബന്ധു: ഇവിടെ കാണുന്ന ഗ്രീക്കുപദത്തിന്റെ രൂപം (സിജെ​നിസ്‌) ഗ്രീക്കു​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഒരു പ്രാവ​ശ്യ​മേ കാണു​ന്നു​ള്ളൂ. മറ്റു വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇതേ പദം അല്‌പം വ്യത്യാ​സ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണു (സിജെ​നെസ്‌) കാണു​ന്നത്‌. (ലൂക്ക 1:58; 21:16; പ്രവൃ 10:24; റോമ 9:3) രണ്ടു പദത്തിന്റെയും അർഥം “ബന്ധു” എന്നുത​ന്നെ​യാണ്‌. ഒരേ കുടും​ബ​ത്തി​ലോ വംശത്തി​ലോ പെട്ട അകന്ന ബന്ധുക്ക​ളെ​യും ഇതിനു കുറി​ക്കാ​നാ​കും. മറിയ​യും എലിസ​ബ​ത്തും ബന്ധുക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അവർ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം എന്താ​ണെന്നു തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ കൃത്യ​മാ​യി പറയു​ന്നില്ല. സെഖര്യ​യും എലിസ​ബ​ത്തും ലേവി​ഗോ​ത്ര​ത്തിൽപ്പെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ യോ​സേ​ഫും മറിയ​യും യഹൂദാ​ഗോ​ത്ര​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ മറിയ​യും എലിസ​ബ​ത്തും അടുത്ത ബന്ധുക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാൻ സാധ്യ​ത​യില്ല.

ദൈവ​ത്തിന്‌ ഒരു കാര്യ​വും അസാധ്യ​മല്ല: മറ്റൊരു സാധ്യത “താൻ പ്രഖ്യാ​പിച്ച കാര്യം നടപ്പാ​ക്കു​ക​യെ​ന്നതു ദൈവ​ത്തിന്‌ അസാധ്യ​മല്ല; ദൈവത്തിന്റെ വാക്കു​ക​ളൊ​ന്നും ഒരിക്ക​ലും പരാജ​യ​പ്പെ​ടില്ല.” ഇവിടെ “കാര്യം” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന റീമ എന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തിന്‌ “ഒരു കാര്യം; എന്തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞോ അത്‌” എന്നൊക്കെ അർഥം വരാം. അത്‌ ഒരു സംഭവ​മോ പ്രവൃ​ത്തി​യോ പറഞ്ഞ കാര്യത്തിന്റെ നിവൃ​ത്തി​യോ ആകാം. ഇനി അതേ പദത്തിന്‌ “ഒരു വാക്ക്‌, ഒരു ചൊല്ല്‌, ഒരു പ്രഖ്യാ​പനം” എന്നൊ​ക്കെ​യും അർഥം വരാം. ഈ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗം പല രീതി​യിൽ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താ​മെ​ങ്കി​ലും എല്ലാത്തിന്റെയും ആശയം ഒന്നുത​ന്നെ​യാണ്‌: ദൈവ​ത്തിന്‌ ഒരു കാര്യ​വും അസാധ്യ​മല്ല, അഥവാ ദൈവ​ത്തി​നു തന്റെ വാഗ്‌ദാ​നം നിറ​വേ​റ്റു​ന്നത്‌ അസാധ്യ​മല്ല. ഇതി​നോ​ടു സമാന​മായ പദങ്ങൾ ഉൽ 18:14-ന്റെ സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ ഭാഷാ​ന്ത​ര​ത്തി​ലും കാണാം. നന്നേ പ്രായം ചെന്നെ​ങ്കി​ലും സാറ യിസ്‌ഹാ​ക്കി​നു ജന്മം നൽകും എന്ന്‌ യഹോവ അബ്രാ​ഹാ​മിന്‌ ഉറപ്പു കൊടു​ക്കുന്ന ഭാഗമാണ്‌ അത്‌.

ഇതാ, യഹോ​വ​യു​ടെ ദാസി!: മറിയ​യു​ടെ ഈ വാക്കു​കൾക്ക്‌, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കുന്ന മറ്റു ദൈവ​ദാ​സ​രു​ടെ വാക്കു​ക​ളു​മാ​യി സമാന​ത​യുണ്ട്‌. 1ശമു 1:11-ലെ ഹന്നയുടെ വാക്കുകൾ അതിന്‌ ഉദാഹ​ര​ണ​മാണ്‌. അവിടെ, “സൈന്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അധിപ​നായ യഹോവേ, അങ്ങയുടെ ദാസി​യായ എന്റെ വിഷമം കണ്ട്‌. . .” എന്ന്‌ ഹന്ന പ്രാർഥി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. 1ശമു 1:11-ൽ “ദാസി” എന്നതിനു സെപ്‌റ്റുവജിന്റിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന അതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാ​ണു ലൂക്കോസിന്റെ വിവര​ണ​ത്തി​ലും കാണു​ന്നത്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്കു കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ, ലൂക്ക 1:38-ൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും വാക്യത്തിന്റെ സന്ദർഭ​വും (കിരി​യോസ്‌ ദൈവ​ത്തെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സന്ദർഭം വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നു.) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്ത​ല​വും കണക്കി​ലെ​ടു​ത്താണ്‌ ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇനി വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന, ഗ്രീക്ക്‌ നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) ഇവിടെ കാണു​ന്നില്ല എന്നും പണ്ഡിത​ന്മാർ പറയുന്നു. അതിന്റെ അർഥം, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത്‌ മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ ഒരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാ​ണു കിരി​യോസ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്ന്‌ ഇതും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.​—അനു. സി കാണുക.

മലനാ​ട്ടി​ലുള്ള ഒരു നഗരത്തി​ലേക്കു . . . പോയി: യഹൂദ്യ​മ​ല​നാ​ട്ടിൽ സെഖര്യ​യും എലിസ​ബ​ത്തും താമസി​ച്ചി​രുന്ന ആ നഗരം കൃത്യ​മാ​യി എവി​ടെ​യാ​ണെന്നു നമുക്ക്‌ അറിയില്ല. നസറെ​ത്തി​ലെ മറിയ​യു​ടെ വീട്ടിൽനിന്ന്‌ 100 കിലോ​മീ​റ്റ​റോ അതില​ധി​ക​മോ ദൂരെ​യുള്ള ആ സ്ഥലത്തെ​ത്താൻ മൂന്നോ നാലോ ദിവസം എടുത്തു​കാ​ണും.

യഹോവ പറഞ്ഞ: മറിയ​യോ​ടു ദൂതൻ പറഞ്ഞ കാര്യങ്ങൾ യഹോ​വ​യിൽനി​ന്നുള്ള വാക്കു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. ഈ വാക്യ​ത്തി​ന്റെ ഗ്രീക്കു​പാ​ഠ​ത്തിൽ കാണുന്ന പാരാ കിരി​യോ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഇപ്പോ​ഴുള്ള പ്രതി​ക​ളിൽ പലയി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും കാണാം. അതിന്റെ എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തിൽ ആ ഭാഗങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം ദൈവ​നാ​മ​മുണ്ട്‌ എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌. (ഉൽ 24:50; ന്യായ 14:4; 1ശമു 1:20; യശ 21:10; യിര 11:1; 18:1; 21:1) ലൂക്കോസ്‌ 1-ാം അധ്യാ​യ​ത്തിൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദം കാണുന്ന മറ്റു ഭാഗങ്ങൾപോ​ലെ​തന്നെ ഇവി​ടെ​യും, വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) കാണു​ന്നില്ല എന്നും പണ്ഡിത​ന്മാർ പറയുന്നു. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത്‌ മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ ഒരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. ഇനി, ഈ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​നു തത്തുല്യ​മാ​യൊ​രു പദപ്ര​യോ​ഗം ഗ്രീക്ക്‌ സെപ്‌റ്റുവജിന്റിന്റെ ഒരു ആദ്യകാ​ല​ശ​ക​ല​ത്തിൽ (ഫൗവാദ്‌ പപ്പൈ​റസ്‌ Inv. 266) ആവ 18:16 എന്ന തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗത്ത്‌ കാണാം. അവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ങ്ങൾക്കി​ട​യിൽ ചതുരാ​കൃ​തി​യി​ലുള്ള എബ്രാ​യാ​ക്ഷ​രങ്ങൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ എഴുതി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഈ ശകലം ബി.സി. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലേ​താ​ണെന്നു കണക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. ലൂക്കോസിന്റെ സുവിശേഷത്തിന്റെ ഇപ്പോ​ഴുള്ള കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഇവിടെ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും വാക്യ​സ​ന്ദർഭ​വും ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്ത​ല​വും കണക്കി​ലെ​ടു​ത്താണ്‌ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

അപ്പോൾ മറിയ പറഞ്ഞു: 46-55 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ മറിയ ദൈവത്തെ സ്‌തു​തി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ പറയുന്ന വാക്കുകൾ പരി​ശോ​ധി​ച്ചാൽ, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ 20-ലധികം തവണ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പരാമർശി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. മറിയ​യു​ടെ വാക്കു​ക​ളിൽ പലതി​നും ശമുവേലിന്റെ അമ്മയായ ഹന്നയുടെ പ്രാർഥ​ന​യു​മാ​യി സാമ്യ​മുണ്ട്‌. ഒരു കുഞ്ഞിനു ജന്മം നൽകു​ന്ന​തു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട്‌ മറിയ​യെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ യഹോ​വ​യിൽനിന്ന്‌ അനു​ഗ്രഹം ലഭിച്ച​വ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഹന്നയും. (1ശമു 2:1-10) മറിയ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പരാമർശിച്ച മറ്റു ചില തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗങ്ങൾ ഇവയാണ്‌: സങ്ക 35:9; ഹബ 3:18; യശ 61:10 (47-ാം വാക്യം); ഉൽ 30:13; മല 3:12 (48-ാം വാക്യം); ആവ 10:21; സങ്ക 111:9 (49-ാം വാക്യം); ഇയ്യ 12:19 (52-ാം വാക്യം); സങ്ക 107:9 (53-ാം വാക്യം); യശ 41:8, 9; സങ്ക 98:3 (54-ാം വാക്യം); മീഖ 7:20; യശ 41:8; 2ശമു 22:51(55-ാം വാക്യം). മറിയ​യു​ടെ ആത്മീയ​ത​യും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള അറിവും വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന ആ വാക്കു​ക​ളിൽ വിലമ​തി​പ്പും നിറഞ്ഞു​നി​ന്നി​രു​ന്നു. ഇനി, യഹോവ ധാർഷ്ട്യ​മു​ള്ള​വ​രെ​യും ശക്തരെ​യും താഴ്‌ത്തു​ന്ന​വ​നാ​ണെ​ന്നും തന്നെ സേവി​ക്കാൻ ആഗ്രഹി​ക്കുന്ന സാധു​ക്ക​ളെ​യും പാവ​പ്പെ​ട്ട​വ​രെ​യും സഹായി​ക്കു​ന്ന​വ​നാ​ണെ​ന്നും വർണി​ച്ചതു മറിയ​യു​ടെ വിശ്വാസത്തിന്റെ ആഴമാണു വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നത്‌.

എന്റെ ദേഹി: കാലങ്ങ​ളാ​യി “ദേഹി” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുള്ള സൈക്കി എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഇവിടെ മുഴു​വ്യ​ക്തി​യെ​യും കുറി​ക്കു​ന്നു. ഇവിടെ, “എന്റെ ദേഹി” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗത്തെ “ഞാൻ” എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താം.​—പദാവ​ലി​യിൽ “ദേഹി” കാണുക.

എന്റെ ദേഹി യഹോ​വയെ വാഴ്‌ത്തു​ന്നു: അഥവാ, “എന്റെ ദേഹി യഹോ​വ​യു​ടെ മഹത്ത്വത്തെ വാഴ്‌ത്തു​ന്നു (പ്രസി​ദ്ധ​മാ​ക്കു​ന്നു).” മറിയ​യു​ടെ ഈ വാക്കുകൾ എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ സങ്ക 34:3; 69:30 എന്നതു​പോ​ലുള്ള വാക്യങ്ങൾ നമ്മുടെ മനസ്സി​ലേക്കു കൊണ്ടു​വ​ന്നേ​ക്കാം. അതേ വാക്യ​ത്തി​ലോ തൊട്ടു​ചേർന്നുള്ള വാക്യ​ത്തി​ലോ (സങ്ക 69:31) ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ബൈബിൾഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാണ്‌ ഇവ. ലൂക്ക 1:46-ലെ “വാഴ്‌ത്തു​ന്നു” എന്നതിന്റെ അതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌ (മെഗാ​ലി​നോ) സങ്കീർത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ ആ വാക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ പരിഭാ​ഷ​യി​ലും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. സിമാക്കസിന്റെ ഗ്രീക്കു​പ​രി​ഭാഷ അടങ്ങിയ തുകൽച്ചുരുളിന്റെ ഒരു ശകലത്തിൽ (പപ്പൈ​റസ്‌ വിൻഡോ​ബോ​നെൻസിസ്‌ ഗ്രീക്ക്‌ 39777, എ.ഡി. മൂന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ​യോ നാലാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ​യോ.) സങ്ക 69-ന്റെ (സെപ്‌റ്റുവജിന്റിൽ 68) ഒരു ഭാഗം കാണാം. ഈ ശകലത്തി​ലെ സങ്ക 69:13, 30, 31 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കിരി​യോസ്‌ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടില്ല, പകരം ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​ലെ നാല്‌ അക്ഷരങ്ങൾ പുരാതന എബ്രാ​യ​ലി​പി​യിൽ ( അല്ലെങ്കിൽ ) കൊടു​ക്കു​ക​യാ​ണു ചെയ്‌തി​ട്ടു​ള്ളത്‌. ഈ തെളി​വും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന പശ്ചാത്ത​ല​വും കണക്കി​ലെ​ടു​ത്താ​ണു ലൂക്ക 1:46-ൽ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ അപ്പോൾ മറിയ പറഞ്ഞു എന്നതിന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും ലൂക്ക 1:6, 25, 38 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും അനു. സി-യും കാണുക.

യഹോവ: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മം കാണ​പ്പെ​ടുന്ന അനേകം പദപ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ലൂക്കോസിന്റെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തി​ലെ ആദ്യത്തെ രണ്ട്‌ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ നേരി​ട്ടോ അല്ലാ​തെ​യോ പലവട്ടം പരാമർശി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 1:6, 9, 11, 15, 16, 17, 25, 28, 32, 38, 45, 46 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.) ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ യഹോവ എലിസ​ബ​ത്തി​നോ​ടു മഹാക​രുണ കാണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​നും എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളി​ലെ ചില വാക്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി സമാനത കാണാം. ഉൽ 19:18-20-ൽ ലോത്ത്‌ യഹോ​വ​യോട്‌, “യഹോവേ, . . . അങ്ങ്‌ എന്നോടു മഹാദ​യ​യും കാണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു” എന്നു പറയുന്ന ഭാഗം അതിന്‌ ഉദാഹ​ര​ണ​മാണ്‌. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്കു കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ലൂക്ക 1:58-ൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും വാക്യത്തിന്റെ സന്ദർഭ​വും (കിരി​യോസ്‌ ദൈവ​ത്തെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സന്ദർഭം വ്യക്തമാ​ക്കു​ന്നു.) എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്ത​ല​വും കണക്കി​ലെ​ടു​ത്താണ്‌ ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—അനു. സി കാണുക.

യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ: “കൈ” എന്നതിന്റെ എബ്രാ​യ​പ​ദ​വും ദൈവ​നാ​മ​വും (ചതുര​ക്ഷരി) ഒരുമിച്ച്‌ ഉപയോ​ഗി​ക്കുന്ന ഈ രീതി എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ സാധാ​ര​ണ​മാണ്‌. (പുറ 9:3; സംഖ 11:23; ന്യായ 2:15; രൂത്ത്‌ 1:13; 1ശമു 5:6, 9; 7:13; 12:15; 1രാജ 18:46; എസ്ര 7:6; ഇയ്യ 12:9; യശ 19:16; 40:2; യഹ 1:3) ലൂക്കോസിന്റെ സുവിശേഷത്തിന്റെ ഇപ്പോ​ഴുള്ള കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഈ വാക്യ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മം ഉൾപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ അതു​കൊ​ണ്ടാണ്‌. ഇനി വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന, ഗ്രീക്ക്‌ നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) ലൂക്ക 1:66-ൽ കാണു​ന്നില്ല എന്നു പണ്ഡിത​ന്മാർ പറയുന്നു. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത്‌ മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ ഒരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. അവരുടെ ആ കണ്ടെത്തൽ ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌. കാരണം സെപ്‌റ്റുവജിന്റ്‌ പരിഭാ​ഷ​യു​ടെ കാര്യ​ത്തി​ലും ഇതു​പോ​ലെ​തന്നെ സംഭവി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. അതിന്റെ ആദ്യകാ​ല​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ദൈവ​നാ​മ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും പിൽക്കാ​ല​പ്ര​തി​ക​ളിൽ അതിനു പകരം കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ച​പ്പോൾ വ്യാക​ര​ണ​നി​യമം ആവശ്യ​പ്പെ​ടുന്ന നിശ്ചായക ഉപപദം എപ്പോ​ഴും അതോ​ടൊ​പ്പം ചേർത്തി​ട്ടില്ല. ഇത്തരത്തിൽ കിരി​യോ​സി​നു മുമ്പ്‌ ഒരു നിശ്ചായക ഉപപദം പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന ഈ വാക്യ​ത്തി​ലും അതു കാണു​ന്നില്ല എന്ന വസ്‌തുത സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യി​ട്ടാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്നാണ്‌. “യഹോ​വ​യു​ടെ കൈ” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗം പ്രവൃ 11:21; 13:11 എന്നീ വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും കാണാം.​—ലൂക്ക 1:6, 9; പ്രവൃ 11:21; 13:11 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും അനു. സി-യും കാണുക.

കൈ: ഈ പദം പലപ്പോ​ഴും “ശക്തി” എന്ന അർഥത്തിൽ ആലങ്കാ​രി​ക​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഒരാൾ കൈ​കൊണ്ട്‌ ശക്തി പ്രയോ​ഗി​ച്ചേ​ക്കാ​വു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ “കൈ” എന്ന പദത്തിനു “പ്രയോ​ഗിച്ച ശക്തി” എന്നും അർഥം വരാം.

യഹോവ വാഴ്‌ത്ത​പ്പെ​ടട്ടെ: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ സർവസാ​ധാ​ര​ണ​മായ ഒരു പദപ്ര​യോ​ഗ​മാണ്‌ ഇത്‌. അത്തരം സ്ഥലങ്ങളി​ലെ​ല്ലാം​തന്നെ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്തിൽ ദൈവ​നാ​മ​വും കാണാ​റുണ്ട്‌. (1ശമു 25:32; 1രാജ 1:48; 8:15; സങ്ക 41:13; 72:18; 106:48) ഇപ്പോൾ ലഭ്യമായ ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ഈ ഭാഗത്ത്‌ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം ഇവിടെ ഇസ്രായേലിന്റെ ദൈവ​ത്തെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു സന്ദർഭം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഈ വസ്‌തു​ത​യും, എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദപ്ര​യോ​ഗം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതിന്റെ പശ്ചാത്ത​ല​വും കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദം ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു ദൈവ​നാ​മ​ത്തി​നു പകരമാ​യാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാം.​—അനു. സി കാണുക.

രക്ഷയുടെ ഒരു കൊമ്പ്‌: അഥവാ “ശക്തനായ ഒരു രക്ഷകനെ.” ബൈബി​ളിൽ മൃഗങ്ങ​ളു​ടെ കൊമ്പു പലപ്പോ​ഴും ശക്തിയു​ടെ​യും ജയിച്ചടക്കലിന്റെയും വിജയത്തിന്റെയും പ്രതീ​ക​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (1ശമു 2:1; സങ്ക 75:4, 5, 10; 148:14; അടിക്കു​റി​പ്പു​കൾ) ഇനി, നീതി​മാ​ന്മാ​രോ ദുഷ്ടന്മാ​രോ ആയ ഭരണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളെ​യും അത്തരത്തി​ലുള്ള രാജവം​ശ​ങ്ങ​ളെ​യും ആ പദം കുറി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അവർ ജയിച്ച​ടക്കി മുന്നേ​റു​ന്ന​തി​നെ, കൊമ്പു​കൊണ്ട്‌ തള്ളുന്ന​തി​നോ​ടാ​ണു താരത​മ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. (ആവ 33:17; ദാനി 7:24; 8:2-10, 20-24) ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ “രക്ഷയുടെ ഒരു കൊമ്പ്‌” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം കുറി​ക്കു​ന്നതു രക്ഷിക്കാൻ ശക്തിയുള്ള മിശി​ഹയെ, ശക്തനായ ആ രക്ഷകനെ ആണ്‌.​—പദാവ​ലി​യിൽ “കൊമ്പ്‌” കാണുക.

ദൈവ​ത്തി​നു വിശു​ദ്ധ​സേ​വനം ചെയ്യാൻ: ഇവിടെ കാണുന്ന ലാറ്റ്രി​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​ടെ അടിസ്ഥാ​നാർഥം “സേവി​ക്കുക” എന്നാണ്‌. തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ ഈ പദം, ദൈവ​ത്തി​നാ​യി ചെയ്യുന്ന സേവന​ത്തെ​യോ ദൈവത്തിന്റെ ആരാധ​ന​യു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട സേവന​ങ്ങ​ളെ​യോ കുറി​ക്കാൻ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (മത്ത 4:10; ലൂക്ക 4:8; പ്രവൃ 7:7, അടിക്കു​റിപ്പ്‌; റോമ 1:9; ഫിലി 3:3; 2തിമ 1:3; എബ്ര 9:14; 12:28; വെളി 7:15; 22:3) കൂടാതെ, വിശു​ദ്ധ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലോ ദേവാ​ല​യ​ത്തി​ലോ ആരാധന അർപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യോ വിശു​ദ്ധ​സേ​വനം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ​യോ കുറി​ക്കാ​നും ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 2:37; എബ്ര 8:5; 9:9; 10:2; 13:10). ചില സന്ദർഭ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ങ്കി​ലും വ്യാജാ​രാ​ധ​ന​യോ​ടു ബന്ധപ്പെ​ട്ടും ഈ പദം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. അവിട​ങ്ങ​ളിൽ ഇതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌, സ്രഷ്ടാ​വി​നു പകരം സൃഷ്ടി​കൾക്കു സേവനം ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌, അഥവാ അവയെ ആരാധി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌.​—പ്രവൃ 7:42; റോമ 1:25.

നീ മുമ്പേ പോയി യഹോ​വ​യ്‌ക്ക്‌: പിതാവിന്റെ പ്രതി​നി​ധി​യാ​യി, പിതാവിന്റെ നാമത്തിൽ വരാനി​രി​ക്കുന്ന യേശുവിന്റെ വരവ്‌ അറിയി​ക്കു​ന്ന​വ​നാ​യി​രി​ക്കും സ്‌നാ​പ​ക​യോ​ഹ​ന്നാൻ എന്ന അർഥത്തി​ലാണ്‌ അദ്ദേഹം ‘യഹോ​വ​യ്‌ക്കു മുമ്പേ പോകും’ എന്നു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—യോഹ 5:43; 8:29; ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ യഹോവ എന്നതിന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യഹോവ: ഈ വാക്യത്തിന്റെ രണ്ടാം ഭാഗത്ത്‌ കാണുന്ന പ്രവച​ന​രൂ​പ​ത്തി​ലുള്ള സെഖര്യ​യു​ടെ വാക്കു​കൾക്ക്‌ യശ 40:3; മല 3:1 എന്നീ തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി സമാന​ത​യുണ്ട്‌. ആ വാക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മൂല എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തിൽ ദൈവത്തിന്റെ പേരിനെ പ്രതി​നി​ധാ​നം ചെയ്യുന്ന നാല്‌ എബ്രാ​യ​വ്യ​ഞ്‌ജ​നാ​ക്ഷ​രങ്ങൾ (അതിന്റെ ലിപ്യ​ന്ത​രണം യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്നാണ്‌.) കാണാം. ഇപ്പോ​ഴുള്ള ഗ്രീക്ക്‌ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ലൂക്ക 1:76-ൽ കിരി​യോസ്‌ (കർത്താവ്‌) എന്ന പദമാണു കാണു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഈ വാക്യ​വു​മാ​യി ബന്ധമുള്ള എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ കണക്കി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ ഇവിടെ ദൈവ​നാ​മം ഉപയോ​ഗി​ക്കാൻ തക്കതായ കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 1:6, 16, 17; 3:4 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​ക​ളും അനു. സി-യും കാണുക.) ഇനി, ലൂക്കോസ്‌ 1-ാം അധ്യാ​യ​ത്തിൽ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദം കാണുന്ന മറ്റ്‌ അനേകം ഭാഗങ്ങൾപോ​ലെ​തന്നെ ഇവി​ടെ​യും, വ്യാക​ര​ണ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രിച്ച്‌ കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തോ​ടൊ​പ്പം കാണാൻ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്ക്‌ നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) കാണു​ന്നില്ല. അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, കിരി​യോസ്‌ എന്ന പദത്തിന്റെ സ്ഥാനത്ത്‌ മൂലപാ​ഠ​ത്തിൽ ഒരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌. ഇതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു മറ്റ്‌ അനേകം ബൈബിൾ പരിഭാ​ഷ​ക​ളും സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌. അതിനാ​യി ആ പരിഭാ​ഷകൾ ഈ വാക്യ​ത്തി​ലോ അതിന്റെ അടിക്കു​റി​പ്പി​ലോ മാർജി​നി​ലെ കുറി​പ്പു​ക​ളി​ലോ യഹോവ, യാഹ്‌വെ, യഹ്‌വെ, יהוה (യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്ന എബ്രായചതുരക്ഷരി), കർത്താവ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ LORD), അദോ​നായ്‌ (വല്യക്ഷ​ര​ത്തിൽ ADONAI) എന്നീ പദങ്ങൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധികാ​രി​ക​മായ പല ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും ഇതിനെ പിന്താ​ങ്ങു​ന്നു​മുണ്ട്‌.​—അനു. സി കാണുക.

ഇസ്രാ​യേ​ലി​നു തന്നെത്തന്നെ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​വരെ: സ്‌നാ​പ​ക​യോ​ഹ​ന്നാൻ പരസ്യ​ശു​ശ്രൂഷ ആരംഭിച്ച എ.ഡി. 29-ലെ വസന്തകാ​ല​ത്തെ​യാണ്‌ (ഏപ്രി​ലി​നോട്‌ അടുത്ത സമയം.) ഇതു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മർ 1:9; ലൂക്ക 3:1, 23 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.